تصویر سازی ذهنی
آیا میدانید ادراک هایی چون درک موسیقیایی و تصویر سازی بر عهده ی نیمکره راست مغز است؟آیا میدانید حافظه ی بلند مدت در نیمکره ی راست مغز وجود دارد؟نیمکره ی راست قضاوت نمیکند بلکه اطاعت میکند که این امر می تواند به دلیل خواص ناخودآگاه ذهن باشد اما مساله اینجاست که این نیمکره در اکثر افراد ضعیف و غیر فعال استو البته پایه واساس روش تصویر سازی ذهنی هم بر قعال کردنهمین نیمکره استوار است .در اینجا ما قصد داریم مهارت تصویر سازی را به ظور اصولی بررسی کنیم و به این مطلب بپردازیم که آموزش و تاثیر آن در انتقال مطالب به حافظه ی بلند مذت تا چه میزان عملی است و آیا می توان آنرا در تمامی رشته ها و دروس مختلف به کار برد؟
تعاریف متفاوتی را می توان برای تصویرسازی ذهنی ارایه داد:
*تصویر سازی ذهنی یعنی اندیشیدن به یک موضوع خاص. در واقع وقتی به چیزی فکر میکنیم داریم تصویری از آن را در ذهن می سازیم و درک مفهوم بدون تصویر ذهنی از آن مفهوم صورت نمی گیرد.(ارسطو : تفکر بدون تصویر ذهنی غیرممکن است.)
*تصویر سازی ذهنی یعنی متمرکز کردن انرژی فکر روی موضوعی ویژه با هدفی خاص
* استفاده از تمام حواس برای خلق یا بازآفرینی یک تجربه درذهن و دیدن چنین تصویری با چشم ذهن.
هر تعریفی که از آن ارایه دهیم به دو نتیجه گیری می رسیم : 1- تصویری که در ذهن ساخته می شود واقعیتی است موجود در جهان 2- تصویری بدیع که در جهان وجود خارجی ندارد ولی ما بر اساس تجربه و برداشت شخصی خود خلق می کنیم.
گروهی معتقدند تصویر ذهنی برداشتی است از تصاویر ذخیره شده در مغز(البته طوری نیست که برای یک جراح مغز قابل رویت باشد.( این گروهpictorialistنام دارند.
گروه معتقدند چیزی به نام تصویرذهنی وجود ندارد. آنچه تصویر ذهنی به نظر می رسد حاصل تفکر است.این گروه descriptionist نام دارند.
بهرحال هردو گروه معتقدند : تصویرذهنی کاملا شبیه واقعیتهای بیرونی است و همانطور که قبلا ذکر شد ارسطو میگوید تفکر بدون تصویرذهنی محال است.
نکته بسیار مهمی که باید دانست این است که تصویرسازی ذهنی براساس خلاقیت است و نه براساس هوش. اگر چه ممکن است تمام افراد بشر با هوش نباشنندولی همگی خلاق هستند . بنابراین این روش برای تمام افراد و تمام سنین موثر است و کاربرد دارد .شاید بتوان این تعریف را بعنوان ساده ترین بیان در مورد تصویرسازی ذهنی ارایه داد: دیدن چیزی با چشم ذهن
چشم ذهن چیست و چه تفاوتی با چشم سر دارد؟
تصویر چشمی حاصل حس بینایی است و خطای باصره به این معنی است که گاهی نمی بینیم و یا اشتباه می بینیم. پس چشم خطا می کند و دیدن بدون دقت دلیل این خطا است.ولی چشم ذهن بسیار دقیق است و هرگز خطا نمی کند
یادگیری یک مفهوم با چشم سر وقت گیر و نیاز به تکرار زیاد دارد ولی با چشم ذهن می توان یک مفهوم را در یک ثانیه به حافظه بلند مدت فرستاد.
چشم سر محدود است یعنی ما تنها در صورتی که شیئ پیش چشم ما حضور داشته باشد می توانیم ببینیم ولی با چشم ذهن می توانیم شیئی را مشاهده کنیم که واقعیت خارجی ندارد و بالاتر اینکه می توانیم چنین شیئی را ابداع و به بازار عرضه کنیم.
چشم سر تنها می تواند مشخصات و مختصات موجود و واقعی یک شیئ را نشان دهد ولی چشم ذهن می تواند دهها ویژگی دیگر رابرای آن شئ خلق کند (مثلا می تواند رنگ و عطر و طعم و بو به چیزی بیافزاید در حالی که آن چیز در عالم واقع اصلا دارای چنین ویژگیهایی نیست.
تصویر چشمی با حواس پرتی همراه است ولی تصویر ذهنی تمرکز، خنده و شادی ، اعتماد به نفس و ابداع و اختراع می آورد
تصویرسازی ذهنی موجب ضخیم شدن قشر مخ می شود و این امر از فراموشی و آلزایمر جلوگیری می کند.
مهمترین دلیل بر برتری تصویر ذهنی این است که امکان ندارد کسی بگوید : قیافه شما را فراموش کرده ام ولی اسمتان یادم هست!
در عصر ارتباطات و اطلاعات که ما بمباران تصویری می شویم ذهن تنبل شده و از مطالعه فرار می کنیم و از اندیشیدن می ترسیم. فعال کردن چشم ذهن می تواند راهی باشد برای حل این مشکل.
از جمله امتیازات منحصر بفرد آن این است که در هنگام تصویر سازی، ذهن ما از آینده و گذشته جدا شده ودر زمان حال قرار می گیریم و همین امر موجب می شود از بند غم و غصه و ترس واسترس رها شده و در حالت کاملا relax قرار بگیریم چرا که در این حالت فرکانسهای مغزی ما کند شده و به سطح آلفا (حالت بین خواب و بیداری ) بر می گردد
چگونه تصویر ذهنی بسازیم؟تصویرسازی ذهنی دو مرحله دارد.
مرحله اول : یافتن یک شباهت یا ارتباط بین مفهومی که قرار است آموخته شود و ارتباط دادن آن با یک مفهوم، واژه یا کد آشنا به ذهن
مرحله دوم : خلق یک تصویر کاملا صاف و شفاف در ذهن و دیدن چنین تصویری با چشم ذهن به مدت فقط چند ثانیه
مثال : می خواهیم کلمه bud ( غنچه ) را یاد بگیریم. در زبان فارسی این کلمه مانند ( باد ) تلفظ می شود 0 مرحله اول )
در مرحله دوم باید تصویری از این رابطه در ذهن بسازیم. مثلا می توانیم تصویر کنیم که هر گاه باد می وزد میلیونها غنچه به سمت ما سرازیر می شود. باید بوی خوش غنچه را استشمام کنیم . باید زیباترین غنچه ممکن را با چشم ذهن بطور کاملا شفاف ببینیم. حتی می توانیم دهان خود را باز کنیم تا باد غنچه را در دهان ما قرار دهد. می توانیم برای آن طعم بیافرینیم. می توانیم رقص موجی آن را که همراه باد بالا و پایین می رود با چشم ذهن ببینیم.
( این شیوه برای کسانی که مجبورند لیستهای فراوان واژه ها را در زمان محدود یاد بگیرند بهترین است )ولی اگر قرار باشد در کلاس مکالمه چنین فعالیتی صورت بگیرد به هیچ وجه نباید از زبان مادری استفاده شود و تمام مراحل تصویر سازی باید به زبان مقصد انجام شود.
* تصویر خلق شده در ذهن حاصل تجربه ایست که ناخودآگاه ما ارسال می کند. این است که تصویر ذهنی هر کس خاص خود اوست.
نکاتی را که باید در جریان تصویرسازی رعایت کنیم:
1- خود شخص حتما باید در تصویر ذهنی حضور داشته باشد
2- تصویر خنده دار و مسخره باشد.
3- تصویر غیر طبیعی باشد.
4- تصویر حرکت داشته باشد.
5- از رنگهای غیر طبیعی استفاده کنید(مثلا : خون آبی راه راه – خورشید سبز – برف سیاه…)
6- از اصل جابجایی استفاده کنید(مثلا: غذاخوردن با مداد به جای قاشق ) (این تکنیک برای اسامی معنی بسیار خوب است.)
7- در ساختن تصویر مبالغه کنید.(خیلی زیاد – خیلی بزرگ…)
8- تصویر ذهنی را با چشم ذهن واضح و فقط برای چند ثانیه ببینید.
9- برای یک مفهوم فقط از یک تصویر استفاده کنید ( تصویر را عوض نکنید )
10- پشت سر هم تصویر نسازید.(بین هر دو تصویر کمی تامل کنید.)
11- ابتدا با کلماتی تصویر بسازید که قابل تجسم است (مانند: درخت – ماه…) و سپس با کلماتی مانند درد، عقل…
12- تصویر ذهنی را خودتان بسازید.
سوالاتی که بسیاری از افراد می پرسند شامل این موارد است :
آیا می توان برای تمام مفاهیم (حتی مفاهیم فیزیک ، شیمی و ریاضی) هم تصویر ساخت؟ به عبارت دیگر آیا تمام مفاهیم تصویر دارند؟ از این مهمتر این که آیا تمام افراد می توانند تصویر ذهنی بسازند؟
پاسخ این است : ما در لحظه لحظه عمر در حال تفکر ( تصویرسازی ) هستیم. این تفکر و تصویرسازی یادر ارتباط با رویدادهای زمان حال است و یا آینده و گذشته. حتی در خواب هم این فعالیت یک لحظه متوقف نمی شود.اگر باور ندارید سعی کنید برای مدت چند لحظه به هیچ جیز فکر نکنید .آیا این امر شدنی است؟ پس نه تنها همه چیز دارای تصویر است بلکه ذهن ما در هرلحظه میلیونها تصویر می سازد ولی این فعالیت چنان برق آسا صورت می گیرد که ما معمولا متوجه این فرایند نمی شویم مگر این که به این مقوله علاقه مند باشیم و یا در این زمینه دارای تخصص و مهارت باشیم. البته بین تصویر سازی ذهن (که تا حد زیادی غیر ارادی است ) و تصویرسازی ذهنی ( که اگر هدفدار و آگاهانه صورت بگیرد ) کاملا ارادی است تفاوتهای فراوانی هست.
شاید بتوان گفت مهمترین این تفاوتها این است که : ذهن در هر ثانیه از میلیونها چیزی که در پیرامون اسکن میگیرد و بلافاصله به چیزهای دیگر می پردازد زیرا فرکانسهای مغزی ما در حالت عادی بسیار سریع ( در سطح بتا) است. به همین دلیل است که اصولا ذهن خیلی زود به موقعیتهای جدید عادت می کند و همین باعث می شود که ما وجود بسیاری از چیزها را ندیده می گیریم یعنی با این که آنها را می بینیم ولی در واقع نمی بینیم! تشکیل عادتها و اعتیاد هم شاید چنین روندی داشته باشد.پس در این که تمام پدیده ها تصویر داند و ذهن ما مرتبا در حال تصویر سازی است و تمام انسانها قادر به تصویرسازی هستند تردیدی وجود ندارد.کاری که لازم است انجام بگیرد برگزاری یک کارگاه آموزشی است که در آن همه ما این مهارت را فرا بگیریم. در چنین کارگاهی می توان فعالیتهایی انجام داد تا فرد توانایی تصویر سازی خود را تقویت کند.
فعالیت هایی که فرد به کمک آن می تواند تصویر ساری ذهن خود را تقویت کند:
1- قیافه دار کردن اعداد فارسی ( از 0 تا 100 )
2- استفاده از لغات زبان انگلیسی و یا هر زبان دیگری (البته در این مرحله یادگیری زبان هدف نیست بلکه از لغات به عنوان ابزار استفاده می شود) بهر حال اگر بخواهیم از لغات استفاده کنیم ابتدا لازم است تلفظ دقیق انها را بدانیم.
مثال : عدد 3 با (س) شروع می شود. س = 3 . بنابر این ، عدد سس = 33 خواهد بود.
حالا فرض کنید می خواهید نام سوره های قران کریم را به ترتیب شماره حفظ کنید. نام سوره 33 قران ( احزاب ) است. گفتیم س = 3 . و بنابر این عدد 33 مساوی کلمه سس خواهد بود. شما باید بین کلمه احزاب و سس ارتباط برقرار کنید ( مرحله اول ) مثلا می توانید فرض کنید که اعضای دو حزب روبروی هم صف آرایی کرده و به طرف یکدیگر سس پرتاب می کنند. (تمام نکاتی که قبلا بیان شد در تصویر ذهنی بکار ببرید و تصویر را چند ثانیه با چشم ذهن ببینید.)
بیایید همه با هم این مهارت را فرا بگیریم و سعی کنیم به این سوال پاسخ بدهیم که : تا چه میزان می توان از این مهارت برای یادگیری استفاده کرد؟
آیا میدانید رفتار روزمره ی شما شخصیت شما را آشکار میکند؟
اختلال پارانویید یا شک و بدبینی و درمان پارانویاها
روش های افزایش خلاقیت در کودکان
نشانه های علاقه مندی و تمایل زنان به مردان
ایا میخواهید بدانید نشانه ها و درمان افسردگی دوران بلوغ چیست؟
