خواص درمانی گیاه منداب | روش مصرف آن

[ type=”blue”]گیاه منداب در جدول گیاهان دارویی ایران قرار دارد. از خواص درمانی شگفت انگیز گیاه منداب می توان به کاهش وزن، تسکین درد دندان، تقویت سیستم ایمنی بدن و … اشاره نمود.

 

آشنایی با گیاه منداب

گیاه منداب با نام علمی Eruca sativa از خانواده ی Brassicaceae (چلیپاییان) می باشد. این گیاه علفی، یک ساله دارای ارتفاع ۶۰ سانتیمتر، برگ های کوچک ، گل های سفید می باشد. این گیاه شبیه به ترب و شلغم است و مزه ایی تلخ دارد ولی عده ایی طعم آن را فلفل دلمه ای برابر می دانند. این گیاه متعلق به مناطق مدیترانه ایی مانند مراکش، پرتقال، سوریه، مناطق شرقی ترکیه و همچنین در ایران مازندران و گیلان می باشد.

گیاه منداب در زبان انگلیسی به نام های salad rocket، rucola، rucoli و garden rocket معروف بوده ولی به طور خیلی ساده rocket (موشک) نام دارد. در سال ۱۹۶۰ برای اولین بار در دیکشنری آکسفورد توسط کریگ کلیبورن (ویرایشگر مواد غذایی و پرکارترین نویسنده کتاب آشپزی) Eruca sativa را با نام arugula یعنی منداب معرفی نمود.

نام های دیگر گیاه منداب عبارتند از: منداب را کک کوج، شابانک و جرجیر

دانه منداب چیست؟

دانه منداب از طریق بذر قابل تکثیر می باشد که از آن برای کاشت سبزه ی عید استفاده می گردد.

نحوه ی کاشت بذر منداب: بذر ها را به مدت 4 تا 5 ساعت در آب خیساندهو پس از لعابی و چسبناک شدن آن ها را روی سطح خاک قرار داده و با لایه ی بسیار نازکی از خاک بپوشانید. دمایی بین 3 تا 28 درجه برای رشد آن کافی بوده و همچنین به طور منظم و کامل آبیاری گردد. زمان کاشت آن اوایل پاییز
می باشد.

خواص درمانی گیاه منداب 

طبع گیاه منداب گرم می باشد.

• کاهش وزن: یکی از مهم ترین خواص درمانی گیاه منداب کمک به کاهش وزن است. این گیاه سرشار از مواد مغذی و ویتامین‌ها بوده و همچنین از میزان کمی کالری برخوردار است، به همین جهت برای کاهش وزن بسیار موثر می باشد. همچنین می توان از خواص زنجبیل برای لاغری نیز استفاده نمود.
• حفظ سلامت چشم و درمان بیماری آب مروارید: وجود ویتامین آ در این گیاه به درمان بیماری آب مروارید و همچنین حفظ سلامت چشم کمک می کند. همچنین برای تقویت چشم می توان از خواص خربق سیاه استفاده نمود.
• استحکام دندان و استخوان: از دیگر خواص درمانی گیاه منداب استحکام دندان و استخوان می باشد. گیاه منداب دارای مواد معدنی نظیر کلسیم، پتاسیم، منیزیم و فسفر می باشد که به سلامت و استحکام دندان و استخوان ها می پردازد. برای تاثیر گذاری بیشتر می توان از خواص درمانی کنجد بهره مند شد.
• تقویت سیستم ایمنی بدن: تقویت سیستم ایمنی بدن یکی از شاخص ترین خواص درمانی گیاه منداب است. این بدلیل وجود آنتی اکسیدانها و  ویتامین C، ویتامین K و ویتامین A می باشد. این گیاه خاصیتی همچون شلغم دارد.
• تقویت نیروی جنسی: خواص درمانی گیاه منداب برای تقویت نیروی جنسی هم بسیار موثر می باشد. به طوریکه در کتب طب سنتی ذکر شده که تخم منداب (که به حسک دانه معروف است) را سه مرتبه با شیر جوشانده و پس از خشک شدن مصرف گردد.
• درمان ناراحتی‌های مجاری ادرار: از دیگر خواص درمانی گیاه منداب درمان ناراحتی‌های مجاری ادرار مثل سوزاک مفید می باشد. بدین منظور از عصاره برگ و ریشه و میوه گیاه استفاده شود.
• درمان و بهبود رقت خون: گیاه منداب سرشار از ویتامین K می باشد که به انعقاد خون کمک می کند. مصرف سه پیمانه از گیاه منداب، ویتامین K بدن را تامین می کند.
• تسکین درد ورم‌های سخت: به منظور تسکین این گونه دردها از دانه‌های گیاه ضماد تهیه و استفاده گردد.
• کاهش کمر درد و درمان درد مفاصل: عصاره ی گیاه منداب با روغن کنجد به کاهش درد کمر و مفاصل می پردازد.
• رفع تنگی نفس: خواص درمانی گیاه منداب برای رفع تنگی نفس موثر می باشد. همچنین می توان از خواص درمانی گیاه کاکوتی نیز استفاده نمود.
• تسکین درد دندان: برای تسکین درد دندان از بخور گیاه منداب استفاده گردد.
• پیشگیری از بروز انواع سرطان: بررسی‌ها نشان داده که گیاه منداب دارای خاصیت ضد سرطانی می باشد. زیرا این گیاه دارای  آنتی‌اکسیدان هایی است که از فعالیت رادیکال‌های آزاد در بدن پیشگیری می‌کنند. همچنین وجود ترکیبات ویتامین A و فلاوونوئید موجود در آن باعث پیشگیری از سرطان پوست، سرطان ریه و سرطان دهان می گردد.
• جهت دفع بلغم و اقسام کرم معده و روده و کرم کدو
• رفع سنگ مثانه و سنگ کلیه: برای دفع سنگ کلیه و مثانه می توان از خواص درمانی گیاه گل آتشین استفاده نمود.
• دارویی برای ترک اعتیاد
• ضد کرم بودن
• تصفیه خون
• مسهل
• مدر

[ type=”red”]گیاهان دارویی دیگر که تصفیه کننده ی خون هستند عبارتند از: گیاه خلنگ‌، گیاه ترشک ، گیاه شالک  و …

 

خواص درمانی روغن منداب

خواص درمانی روغن منداب عبارت است از:

• کاهش درد مفاصل و دردهای عضلانی: از مهم ترین خواص درمانی روغن منداب کاهش درد مفاصل می باشد.
• برطرف کننده خستگی‌های عمومی بدن: از دیگر خواص درمانی روغن منداب رفع خستگی‌های عمومی بدن می باشد.
• مقوى قوه باء: قدما براین باورن که این گیاه مقوى قوه باء می باشد.
• برطرف کردن مشکلات و ناراحتی‌های قاعدگی زنان
• تسکین درد آرتروز و درمان سیاتیک
• تسریع کننده گردش خون
• افزایش تعریق بدن
• رفع آب آوردن انساج بدن
• ضد کرم و انگل‌های بدن
• درمان بیماری هیستری
• ضد التهاب
• نیروبخش
• ضد تشنج

روغن منداب برای پوست و مو

حفظ نشاط و شادابی پوست و مو: وجود انواع ویتامین‌ها در گیاه منداب باعث حفظ نشاط و شادابی پوست و مو می گردد.

روغن منداب و دیابت

گیاه منداب شامل یک ضد اکسیدان به نام اسید آلفا لیپوئیک می باشد که به کاهش سطح گلوکز، افزایش حساسیت به انسولین و جلوگیری از تغییرات ناشی از استرس اکسیداتیو در بیماران مبتلا به دیابت، کمک می نماید. این گیاه به کاهش نوروپاتی محیطی و اتونوم در دیابت هم نموده و برای افراد دیابتی توصیه می گردد.

طرز تهیه روغن منداب

برای روغن گیری از گیاه منداب گیاه را قبل از ریزش بذرها از زمین برداشت، و برای استخراج روغن منتقل شود. البته برخی انواع گیاه منداب نیز صرفا به منظور تغذیه دام کشت می گردد که به آن منداب علوفه‌ای گفته میشود.

سایر خواص و کاربرد روغن منداب

• در گذشته از روغن منداب برای پیشگیری و مداوای بیماری «گری» شتران استفاده می‌شد که البته در عصر حاضر روش‌های علمی و واکسیناسیون جایگزین آن شده است.
• بیودیزل روغن گیاه منداب، یک منبع سوختی و جایگزین مناسبی برای سوخت دیزل است.
• پس از استحصال روغن از دانه‌های گیاه منداب، از کنجاله باقیمانده برای تغذیه دام استفاده می گردد.

ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه منداب

ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه منداب عبارتند از: انواع ویتامینها به ویژه ویتامین A، C و K، مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فسفر و مواد آنتی اکسیدانت 

همچنین دانه ی گیاه منداب داراى ۳۰% مواد پروتئینى و معادل همین مقدار مواد چرب و روغنی می باشد و این روغن حاوى اسید اروسیک و مقدار نسبتاٌ زیادى ماده گواترزا بنام گلوکوز زینولیت است. همچنین پس از روغن‌گیری، تفاله باقیمانده دانه‌های گیاه، حاوی مقدار زیادی پروتئین خام و ترکیبات دیگر نظیر تری متیل آمین می باشد.

 

موارد احتیاطی و منع مصرف

• برخی از دانه های روغنی ممکن است با برخی  همراه باشند، دانه ی روغنی گیاه منداب ممکن است دارای ناخالصی‌ باشد، پس در صورت مصرف آن استاندردهای لازم انجام شود.
• برخی افراد به دانه‌های منداب حساسیت داشته، لذا قبل از استفاده از این روغن مقدار کمی از آن را امتحان نموده و در صورت عدم حساسیت از آن

استفاده گردد.

 

نکات بیشتر درباره گیاه منداب

• گیاه منداب در مقیاس بزرگ برای اهداف تجاری رشد یافته است، اما گونه های وحشی گیاهی در مناطق مختلف جهان یافت می شود. منداب عمدتا در آمریکا، اروپا و شمال آفریقا مصرف می گردد.
• به دلیل سمی بودن دانه‌ها، از خواص دارویی دانه‌های این گیاه بیشتر جهت مداوای چهارپایان استفاده شده، در معالجه انسانی کمتر کاربرد دارد و بیشتر مورد استفاده دامپزشکان قرار میگیرد.
• منداب در نقاط مختلف جهان با اسم های متفاوت شناخته می گردد که  بعضی از آنها موشک باغی، روکو، روکت و کولوروت هستند
• در برخی مناطق از دود دادن این گیاه برای جلوگیری از چشم زخم استفاده شده و خواصی شبیه اسپند دارد.
• با ترکیب گیاه منداب و سبزیجات دیگر، می توان سالاد تهیه نمود.

 

 نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.

 

[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه منداب ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.

 گرد آوری و تنظیم : نماگرد