آشنایی با گیاه گزنه
گیاه گزنه با نام علمی اورتیکا دیوئیکا (Urtica dioica) از خانواده‌ی اورتیکا (Urtica) می باشد. این گیاه چندساله دارای ارتفاع 50 تا 100 متر، ساقه های چهار گوش، تخم های نرم، ریز و تیره رنگ( شبیه تخم کتان)، گل های سبز روشن و ریشه های خزنده می باشد. این گیاه در برخی مناطق مثل آفریقا، اروپا، آسیا و شمال آمریکا انتشار دارد و همچنین در ایران می توان آن را در نواحی شمالی، غربی و مرکزی مشاهده نمود.
مهم ترین نکته در مورد گیاه گزنه ساقه های این گیاه می باشد که از پرز و تارهای مخروطی شکل پوشیده شده و در صورت لمس آن، به دست می چسبد و باعث گزیدگی پوست و خارش و سوزش آن می شود، که این امر را می توان علت نام گذاری این گیاه دانست.
جالینوس پزشک یونانی از گیاه گزنه به منظور رفع سرماخوردگی و بیماری های دستگاه تنفسی استفاده می نمود. همچنین این گیاه از دوران ماقبل تاریخ وجود داشته و مردم آن زمان از آن به عنوان تغذیه استفاده می کردند.
خواص درمانی گیاه گزنه
طبع گزنه گرم و خشک می باشد.
خواص گزنه چیست؟
خواص گیاه گزنه برای پوست و مو
خواص گیاه گزنه برای پوست و مو عبارت است از:
- درمان پوست چرب : از مهم ترین خواص گیاه گزنه برای پوست درمان پوست چرب می باشد. در واقع این گیاه حاوی ویتامین ث بوده و باعث از بین رفتن رادیکال های آزاد پوست می گردد و همچنین داشتن خواص قلیایی آن باعث تنظیم چربی پوست می شود.
- درمان جوش : وجود ویتامین آ و ث در گیاه گزنه باعث از بین رفتن لک های ناشی از جوش شده و همچنین خواص ضد التهابی و ضد میکروبی گزنه آکنه را درمان می کند.
- درمان اگزما : درمان اگزما از دیگر خواص گیاه گزنه برای پوست می باشد. گیاه گزنه سرشار از ویتامین ث و کا بوده، همچنین خواص ضد التهابی آن در کاهش اثرات اگزما بسیار موثر می باشد.
- درمان خارش پوست سر: از مهم ترین خواص درمانی گیاه گزنه برای مو می توان به درمان و رفع خارش پوست سر اشاره نمود. این گیاه باعث مرطوب شدن مو و کاهش التهاب پوست سر می باشد. بدین منظور روغن گرم گزنه را روی سر گذاشته و پس از 10 دقیقه آن را بشویید. همچنین می توان از ترکیب گزنه با حنا یا کتیرا برای درمان بیماری های پوستی استفاده نمود.
- براق کردن موها : به منظور براق کردن موها از اسپری کردن جوشانده گزنه بر روی موها استفاده گردد.
- رویش مو : گیاه گزنه دارای سیلیکا و گوگرد می باشد که این دو ماده تاثیر شگرفی در رشد مو دارد. به منظور رویش موها ریشه و برگ و گل گزنه را جوشانده و شبها روی کف سر ماساژ داده و صبح ها آبکشی شود. همچنین می توان 10گرم ریشه ی گزنه را در یک لیتر الکل در شیشه ی شفاف به مدت 15 روز در مقابل حرارت خورشید قرار داده و 34 قاشق سوپ خوری در 14 بطری آب وارد نموده و پوست سر را با آن ماساژ داد.
- درمان شوره سر : رفع و درمان شوره سر از دیگر خواص درمانی گیاه گزنه برای مو می باشد. بدین منظور برگ گزنه خشک و روغن نارگیل را در شب و قبل از خواب روی پوست سر زده و صبح آبکشی شود.
- درمان موخوره : گیاه گزنه حاوی ویتامین ب و اسیدهای معدنی دیگری است که در درمان موخوره بسیار موثر هستند.
عصاره گزنه + زیتون
برای تقویت و رویش دوباره مو می توان از عصاره ی بسیار تاثیر گذار گزنه و زیتون استفاده نمود.
به منظور تهیه ی این عصاره ابتدا برگ های تازه گزنه را درون روغن زیتون ریخته و آن را در محیطی سرد و تاریک به مدت 2 تا 3 هفته قرار دهید. سپس هر بار چند قطره از این عصاره را روی پوست سر ریخته و به آرامی ماساژ دهید.
نکته: در صورت احساس خارش شدید بر روی پوست سر توصیه می گردد گیاه دیگری را برای تقویت موها انتخاب نمایید.
خواص درمانی گیاه گزنه برای سلامتی
- درمان کم خونی : درمان و رفع کم خونی را می توان از مهم ترین تاثیرات خواص درمانی گیاه گزنه محسوب کرد. گیاه گزنه سرشار از منیزیم و آهن می باشد که در درمان این بیماری بسیار موثر است. بدین منظور از دمنوش این گیاه استفاده گردد.
- سم زدایی بدن : گیاه گزنه باعث دفع سموم بدن بخصوص اوره و بهبود دستگاه لنفاوی می گردد. از دمنوش گزنه برای سم زدایی بدن استفاده شود.
- درمان اسهال : گیاه گزنه دارای روغن های چرب و پروتئین است که باعث درمان اسهال می گردد. از دمنوش گزنه استفاده گردد.
- درمان مشکلات جنسی : تحقیقات صورت گرفته در این زمینه نشان می دهد اسیدهای چرب موجود در این گیاه باعث بالا رفتن سطح تستوسترون شده و میل جنسی را تاحد قابل زیادی درمان می کند.
- رفع خستگی : از دیگر خواص درمانی گیاه گزنه رفع خستگی می باشد. وجود ویتامین ث و آهن در این گیاه باعث بهبود سیستم ایمنی بدن و همچنین ایجاد انرژی می شود. برای رفع خستگی از دمنوش گزنه و لیمو استفاده شود.
- پیشگیری از پوکی استخوان : وجود مواد معدنی سیلیس و منیزیم در گزنه باعث جذب کلسیم و پیشگیری از پوکی استخوان می گردد.
- رفع زخم های قانقاریا : قانقاریا فساد و عفونتی است که در قسمتی از ماهیچه یا استخوان پیدا میشود و آن را سیاه و فاسد می کند. این بیماری با استفاده از گیاه گزنه قابل درمان است، به همین منظور برگ له شده ی گیاه را در مقدار کمی نمک گذاشته که باعث رفع اینگونه زخم ها می شود.
- دفع درد مفاصل: از شیره ی تازه ی گزنه بصورت استعمال خارجی می توان به درمان درد مفاصل پرداخت.
- درمان عفونت ادراری : گیاه گزنه دارای خاصیت ادرارآور است که باعث درمان عفونت مثانه و مشکلات ادراری می گردد. همچنین استفاده از این گیاه باعث خرد شدن تکه های سنگ کلیه می گردد.
- رفع عفونت گلو و دهان : رفع و درمان عفونت گلو و دهان از دیگر خواص درمانی گیاه گزنه می باشد. این گیاه دارای خواص آنتی هیستامینی و ضد عفونی کنندگی است که باعث درمان حساسیت، عفونت گلو و سرفه می گردد. به همین منظور قرقره کردن دم کرده ی آن توصیه می شود.
- درمان مشکلات لثه : داشتن خواص ضد میکروبی گیاه گزنه، این گیاه را تبدیل به دارویی برای درمان مشکلات لثه کرده، از جوشانده ی این گیاه بعنوان دهان شویه استفاده گردد.
- درمان تنگی نفس : وجود ترکیبات گوگردی در گیاه گزنه به ضد عفونی شدن مجاری تنفسی کمک می کند. برای رفع تنگی نفس روزانه یک فنجان دم کرده ی آن توصیه می گردد.
- درمان آرتریت : آرتریت یا دردهای مفصلی با استفاده از روغن گزنه (به صورت استعمال خارجی) کاهش می یابد.
- جلوگیری ازجهش دی ان ای : استفاده از گیاه گزنه باعث جلوگیری از جهش و پیشرفت سرطان می گردد.
- بهبود اختلالات عصبی : بهبود اختلالات عصبی از دیگر خواص درمانی گیاه گزنه به حساب می آید. زیرا این گیاه دارای خواص آرامش بخشی است که در کاهش هیجانات ناشی از استرس بسیار تاثیرگذار است.
نکته: در صورت مصرف قرص های اعصاب مصرف با پزشک مربوطه مشورت شود.
- جلوگیری از ایجاد تومور: التهاب که یکی از دلایل ایجاد تومور به حساب می آید با خواص درمانی گیاه گزنه قابل پیشگری می باشد. به همین منظور از جوشانده ریشه گزنه که دارای خواص ضد التهابی است استفاده گردد.
- کاهش فشارخون : وجود پتاسیم، روی و آهن در گیاه گزنه باعث بهبود عملکرد قلب می گردد و در نتیجه کاهش فشارخون را در پی دارد.
- جلوگیری از آلزایمر : گزنه باعث تامین ویتامین های مورد نیاز دستگاه عصبی می گردد و از همین رو آلزایمر تا حد قابل توجهی درمان می کند. به همین منظور روزانه دو فنجان جوشانده ریشه گزنه استفاده شود.
خواص گزنه لاغری
خواص گزنه برای لاغری محرز می باشد. این گیاه پرخاصیت می تواند باعث کاهش چربی و غلظت خون می گردد و در نتیجه کاهش وزن و لاغری را در پی دارد.
[ type=”red”] دیگر گیاهان دارویی که برای لاغری موثرند عبارتند از: بابا آدم ، خردل سیاه، کنجد و …خواص گزنه برای رحم
خواص گزنه برای رحم و دیگر بیماری زنان عبارت است از:
- کاهش علائم قاعدگی: از مهم ترین خواص گزنه برای رحم کاهش علائم قاعدگی می باشد. از آن جاییکه این گیاه دارای ویتامین کا است برای انعقاد و تنظیم جریان خون بسیار موثر می باشد. به همین منظور زنانی که در دوران قاعدگی دچار درد و خون ریزی زیادی هستند قبل از قاعدگی بطور منظم از جوشانده گزنه استفاده نمایند.
- درمان کیست: درمان کیست از دیگر خواص گزنه برای رحم است که باعث تحریک جریان خون و تنظیم قاعدگی می گردد. به همین منظور است که مصرف گزنه در دوران قاعدگی پیشنهاد می گردد.
- تنظیم هورمون ها : علت اصلی اختلال در عملکرد غدد درون ریز فشارهای عصبی است که اینگونه فشارها با استفاده از گیاه گزنه قابل رفع می شود.
خواص عرق گزنه برای قاعدگی
خونریزی های زیاد و دردناک دوران قاعدگی عمدتا مربوط به مسائل ژنتیکی و هورمونی می باشد. البته که دیگر مشکلاتی نظیر استرس، تغذیه نادرست، آلودگی های محیطی و … هم در این مشکل تاثر فراوانی دارند.
بهره بردن از تاثیرات خواص درمانی گیاه گزنه و استفاده از آن باعث شده که این مشکلات به مراتب کمتر گردد.
خواص عرق گزنه برای قاعدگی محرز می باشد چرا که این گیاه دارای میزان زیادی از آهن است و با رساندن مقدار کافی آهن به بدن باعث کاهش خونریزی می شود.
خواص گزنه برای باردار شدن
گیاه گزنه از برترین گیاهان دارویی است که در افزایش قدرت باروری زنان نقش بسیار مهمی دارد. تحقیقات صورت گرفته نشان از خواص گزنه برای باردار شدن دارد، چرا که این گیاه باعث تقویت غده های فوق کلیه شده و قدرت باروری را افزایش می دهد. همچنین این گیاه در دوران بعد از بارداری هم یعنی دوران شیردهی هم موثر بوده و ازدیاد شیر مادر را به دنبال دارد.
خواص گزنه برای دیابت
خواص گزنه برای دیابت ثابت شده است، به همین منظور افراد دیابتی از جوشانده ی گزنه استفاده کنند.
استفاده از یک مشت گزنه ی خرد شده در 200 گرم آب به مدت 5 دقیقه و یا دم کرده ی 7 ـ 10 گرم برگ گزنه قبل یا بعد از غذا باعث کنترل قند خون در افراد دیابتی می گردد.
خواص گزنه برای پروستات
ریشه، عصاره و دیگر متعلقات گیاه گزنه برای درمان پروستات مفید میباشد. مواد موجود در عصاره ریشه گزنه مثل لیگنان‌ها با اتصال به گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی مانع از اتصال به گیرنده‌اش روی غشای غده پروستات شده و همچنین شواهدی وجود دارد که عصاره گزنه در روند تبدیل هورمون تستسترون به استروژن‌ها مداخله نموده و آنزیم آروماتاز را مهار می‌کند. خواص گزنه برای پروستات توسط درمانگران اثبات شده و آن ها معتقدند که عصاره ریشه گزنه باعث مهار متابولیسم و رشد سلول‌‌های پروستات می گردد.
خواص گزنه در طب سنتی
- درمان زخم ها: در طب سنتی از ضماد خاکستر گیاه گزنه با نمک برای درمان زخم ها استفاده می شود.
- پاکسازی مثانه از چرک: مخلوط گزنه با ریشه شیرین بیان در طب سنتی باعث پاکسازی مثانه از چرک می شود.
- تقویت قوای جنسی: ترکیب گزنه با تخم کرفس و شیر گوسفند باعث تقویت قوای جنسی می گردد.
- بزرگ کردن آلت تناسلی مردان: در طب سنتی درست کردن ضماد گزنه با عسل موجب بزرگ کردن آلت تناسلی مردان می گردد.
- مقطع خون ریزی: قرار دادن برگ کوبیده آن در بینی موجب قطع خونریزی می گردد.
- رفع ورم بناگوش: پخته آن همراه با روغن زیتون برای رفع ورم بناگوش موثر است.
- جراحت گازگرفتگی سگ: به همراه نمک استفاده گردد.
- مدر بول و حیض و شیر و عرق
- افزاینده میل جنسی
- پاک کننده سینه و شش و معده
- گشاینده دهانه رحم
- بازکننده سده جگر و طحال
- درمان مانند آسم و تنگی نفس
- درمان بیماری های طحال
- قاعده آور
خواص روغن گزنه
خواص روغن گزنه عبارت است از:
- تقویت موها و درمان شوره سر: از مهم ترین خواص روغن گزنه تقویت موها و درمان شوره سر می باشد، بدین منظور روغن را روی موها ماساژ داده و یک روز بعد شستشو گردد.
- درمان بیماری های پوستی: پسوریازیس، اگزما از بیماری های پوستی با استفاده موضعی از روغن گزنه قابل درمان است.
- رفع بیماری‌های دهان و لثه: خواص روغن گزنه برای رفع رفع بیماری‌های دهان و لثه مستثنی نیست، زیرا دارای خواص ضد باکتری بوده که مانع التهاب لثه شده و بیماری های مربوط به آن را درمان می کند.
- خواص ضد تومور: از آن جاییکه برگ گیاه گزنه دارای آنتی‌اکسیدان‌ها، مواد معدنی و ویتامین‌هاست باعث می شود روغن حاصل از آن دارای خواص ضد توموری باشد و به درمان و رفع بیماری‌های نئوپلاسم کمک کند.
- رفع مشکلات مربوط به مثانه: رفع مشکلات مربوط به مثانه از دیگر خواص روغن گزنه می باشد. به منظور سم زدایی مثانه، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ مثانه برگ گزنه را به همراه ریشه شیرین بیان دم نموده و میل نمایید.
- کاهش علائم دوران قاعدگی: برخی از مشکلات دوران قاعدگی مثل کج خلقی و بی حوصلگی با خواص روغن گزنه رفع می گردد.
- درمان بواسیر: به منظور درمان بواسیر گل گزنه را در یک فنجان آب جوش به مدت ۱۰ دقیقه دم نموده و روزى دو الى سه فنجان مصرف گردد.
- درمان رماتیسم و آرتریت: از دیگر خواص روغن گزنه درمان رماتیسم و آرتریت می باشد.
- درمان سوء هاضمه و مشکلات گاز معده
- پاک کننده خلط سینه و ریه
- درمان احتقان، سرفه، برونشیت
- درمان بیماری‌های قلبی عروقی
- جلوگیری از التهاب لثه
- کاهش نیش حشرات
- درمان آبله مرغان
- درمان پروستات
- کاهش رینیت آلرژیک و آلرژی
- ضد انعقاد و ضد فشار خون
- رفع پوکی استخوان
- ضد التهاب
- ازدیاد شیر مادر
- بهبود گردش خون
خواص چای گزنه
خواص چای گزنه عبارت است از:
- رفع مشکلات ادراری: یکی از مهم ترین خواص چای گزنه کمک به رفع مشکلات ادراری می باشد. این گیاه یک نوع دیورتیک است که باعث تاثیرگذاری مستقیم بر روی کلیه ها می گردد. در واقع این گیاه موجب افزایش تولید ادرار و حذف اسید اوریک می گردد و همچنین برا التهاب آرتریتی و نقرس هم مفید است.
- کاهش علایم آلرژی ها: چای گزنه دارای خواص آنتی هیستامین است که می تواند علایم آلرژی مثل خارش و عطسه را کاهش دهد.
- درمان پروستات (BPH): تحقیقات نشان داده وجود برخی از ترکیبات موجود در گزنه این گیاه را به گیاهی ضد التهابی تبدیل نموده است. در واقع این گیاه با محافظت از مثانه و همچنین عضلات آن عملکرد مثانه را کنترل می کند و از همین طریق باعث درمان بیماری پروستات می گردد.
- رشد مو : از دیگر خواص چای گزنه رشد مو و مراقبت از پوست می باشد. وجود سیلیس در گزنه، باعث تقویت مو و ناخن شده و همچنین باعث بهبود گردش خون شده و ریزش مو را کاهش می دهد.
- درمان مشکلات پوستی: آکنه از جمله مشکلات پوستی به حساب می آید، طبق تحقیقات صورت گرفته بر روی خواص گزنه مشخص شد وجود مقدار بالایی از کلروفیل در این گیاه باعث ایجاد خواص قلیایی و سم زدایی گردد و از همین رو آکنه را درمان کند.
- دیابت: تحقیقات صورت گرفته در خصوص چای گزنه مشخص نمود این گیاه برای درمان دیابت نوع 2 موثر است.
- درمان آرتروز: تحقیقات انجام شده در سال 2013 نشان داد گیاه گزنه باعث کاهش التهاب می گردد و از همین رو به افراد مبتلا به آرتروز کمک می کند.
- کاهش وزن: گیلیان مک کیت نوسینده “کتاب شما آن چیزی هستید که میخورید” توصیه می کند مصرف 3 تا 4 فنجان چای گزنه در روز باعث افزایش متابولیسم و مهار کننده طبیعی اشتها می گردد.
- افزایش ذخیره مقدار تستوسترون: مطالعه ای صورت گرفته در سال 2014 نشان داد که چای گزنه بر سطح تستوسترون بدن تاثیر می گذارد.
- ضد قارچ قوی و آنتی باکتریال: از دیگر خواص چای گزنه ضد قارچ بودن و داشتن خواص آنتی باکتریال است. لکتین آگلوتینین موجود در گزنه این گیاه را به گیاهی ضد قارچی تبدیل نموده است.
ویدیو خواص درمانی گزنه
طریقه تهیه و مصرف گیاه گزنه
طریقه تهیه و مصرف گیاه گزنه به سه صورت (دم کرده، جوشانده، تنطور) می باشد.
دم کرده گزنه: به منظور دم کرده گزنه 40 گرم برگ گزنه را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم می گذاریم، نوشیدن یک فنجان از آن از غذا توصیه می گردد.
جوشانده گزنه: به منظور تهیه ی جوشانده 30 گرم گزنه را در یک لیتر آب ریخته و به مدت 10 دقیقه جوشانیم. جوشانده بین غذاها یک فنجان در روز مصرف گردد.
تنطور گزنه: برای تنطور یک قسمت برگ گزنه را با پنج قسمت الکل 50 درجه طبی مخلوط نموده و درون یک شیشه در بسته ریخته و به مدت 15 روز هر روز آنرا تکان داده و سپس آنرا صاف نموده و درون شیشه دربسته قرار می دهیم. این ترکیب را هر روز به مقدار 15-10 قطره سه بار در روز مصرف شود.
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه گزنه
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه گزنه عبارت است از: تانن ، لسیتین ، اسید فرمیک ، نیترات پتاسیم و کلسیم، آهن و همچنین ویتامین c و ماده قرمز رنگی به نام اورتی سین
کاربردهای دیگر گیاه گزنه
- ساقه گزنه دارای الیاف زبرتر است که می توان از آن استفاده نمود.
- در تولید رنگ می توان ازگزنه استفاده کرد.
- از ریشه گزنه می توان در تولید رنگ نمود، در واقع از این گیاه رنگ زرد و برگ های آن زرد مایل به سبز به دست می آید.
- درجهت گرد آمدن حشرات سودمند درباغ های گیاهی می توان از گیاه گزنه استفاده نمود.
- رشد گزنه دریک خاک، نشانه حاصلخیز بودن خاک (به ویژه ازنظر فسفر) واشکال ازنظرکشاورزی می باشد.
- از گزنه به عنوان فعال کننده کمپوست استفاده می گردد.
- از آن جاییکه گزنه دارای منیزیم، گوگرد وآهن است می توان از آن در تهیه کود مایع استفاده نمود.
مضرات گزنه
- مصرف بیش از تندازه از گیاه گزنه برای روده ها و کلیه ها مضر بوده و مصلح آن صمغ عربی و کتیرا می باشد.
- مصرف بیش از 10 گرم در روز از این گیاه باعث بند آمدن ادرار می گردد.
- مصرف گزنه برای زنان باردار و کودکان مضر می باشد.
تداخل دارویی
گیاه گزنه با برخی از داروها تداخل دارد، پس در صورت مصرف هرکدام از داروهای زیر از مصرف گیاه گزنه پرهیز شود.
- داروهای خواب آور، مخدر، ضد اضطراب
- دیوریتیک ها، آنتی اسیدها
- دی سولفیرام
- دیکلوفناک
- ضدتشنج ها
- وارفارین
- آهن
[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه گزنه ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
