فتوای مراجع برای راهای محرمیت به فرزند خوانده چیست ؟
در زمانی زندگی می کنیم که با پیشرفت علم در همه زمینه ها همراه بوده است .در زمان قدیم اگر زوجی با مشکل ناباوری مواجه می شدند یا طلاق می گرفتن .یا بدون فرزند تا آخر عمر با هم زندگی میکردند .حال با پیشرفت علم در این زمینه راه های بسیاری برای این مشکل به دست آمده است .اما شاید هنوز زوجهای باشند که نتواند لذت داشتن فرزند را درک کنند .برای همین آخرین راه قبول کرده سرپرستی کودکان بی سر پرست است .که خود باید برای محرمیت آن نیز مشکلی است که بدست مراجع تقلید حل شده است با آشناییی بیشتر با راه های محرمیت پست زیر را مطالعه کنید .
می توانید دیگر احکام ما را در دسته مذهبی بخش احکام پیگیری کنید
راه های محرم شدن در اسلام
راه های مَحرم شدن در اسلام منحصر در سه راه است که عبارتند از: نسب، رضاع و سبب.
«نسب»، همان راه ولادت است که از طریق آن، افراد به یکدیگر محرم می شوند؛ مانند محرمیتِ پسر به مادر و دختر به پدر.
«رضاع»، شیر دادن است که اگر زنی با شرایطی که کتابهای فقهی ذکر شده است کودکی را شیر بدهد، افرادی از جمله خودش، شوهرش، فرزندانش به آن کودک محرم خواهند شد.
«سبب»، همان ازدواج است که با وقوع آن عده ای به یکدیگر محرم می شوند؛ مانند عروس به شوهر و پدر شوهر و داماد به همسر و مادر زن.
محرمیت فرزند خوانده حال سوال اینجاست که اگر زن و شوهری کودکی را به فرزند خواندگی خود در آوردند چگونه مساله محرمیت او را حل کنند؟ چرا که او وقتی به سن تکلیف رسید اگر دختر باشد به مرد خانواده (پدرخوانده خود) نامحرم است و اگر پسر باشد به خانم خانه (مادرخوانده خود).
در پاسخ باید گفت چون راه مَحرم شدن، منحصر در آن سه راهی است که بیان شد؛ بنابراین باید کاری کرد تا از طریق یکی از همان راهها بین فرزندخوانده و خانم یا آقای سرپرست محرمیت ایجاد شود.
راه «نسب» یا همان ولات که منتفی است؛ می ماند راه شیردادن و ازدواج که این دو را می توان به روش های زیر عملی ساخت و با آن، محرمیت مورد نظر را ایجاد کرد. شایان ذکر است آنچه در ادامه می آید راه های ممکن و پیشنهادی است؛ یعنی ممکن است کسی با بررسی جوانب مسأله که اشراف علمی به احکام شرعی از ضروریات آن است راه و یا راههای دیگری طراحی کند و از آن طریق، محرمیت مورد نظر را بوجود آورد.
راه محرم شدن اگر فرزند خوانده، پسر باشد
اگر فرزند بى سرپرستى که به فرزند خواندگى پذیرفته شده پسر باشد، از جهت محرمیّت مشکلى با مرد خانواده ندارد؛ ولى براى ایجاد محرمیّت با خانم خانه، مى توان از راه هاى زیر اقدام کرد:
1.اگر خود این خانم (مادرخوانده) شیر دارد (مانند اینکه خانم مورد نظر، فرزندى به دنیا آورده و فرزندش پس از تولّد فوت کرده و مى خواهد جاى خالى فرزند فوت شده اش را با آوردن نوزاد بى سرپرستى پُر کند) با رعایت شرایط شیردهی به آن پسر شیر دهد. در این صورت مادرخوانده، مادر رضاعی آن پسر شده به او محرم می شود.
2. اگر مادر این خانم، شیر دارد با رعایت شرایط به این کودک شیر دهد. در این صورت مادرخوانده، خواهر رضاعی آن پسر می شود.
ممکن است پدرخوانده ای بخواهد مساله محرمیت نوزاد دختر را با عقد کردن او برای خود حل کند؛ یعنی دخترخوانده بشود همسر دوم او بی آنکه خواسته باشند به خود او و یا کس دیگری خبر دهند و بعد هم که به سن ازدواج رسید، باز بی آنکه کسی بفهمد پدرخوانده باقی مانده عقد موقت را ببخشد و دختر به عقد دیگری درآید؛ اما باید توجه داشت که با این کار، دخترخوانده تا وقتی به پدرخوانده محرم است که در عقد اوست و با جدایی دوباره به او نامحرم می شود
3.اگر خواهر یا خواهرزاده یا نوه خواهر این خانم شیر دارد با رعایت شرایط به این کودک شیر دهد. در این صورت مادرخوانده خاله رضاعی آن پسر می شود.
4.اگر همسر یکى از برادرهاى آن خانم، یا دختر یکى از برادرهایش و یا حتّى نوه یکى از برادرهایش، شیر دارد با رعایت شرایط، به آن نوزاد شیر دهد. در این صورت مادرخوانده، عمه رضاعی آن می شود.
تمام راههای شیر دادن برای محرمیت در صورتى است که دوران شیرخوارگى بچّه تمام نشده باشد؛ اما اگر دو سال او تمام شده است و یا هیچکدام از زنهای یاد شده شیری برای شیر دادن به او ندارند در این صورت راه قابل ملاحظه‌اى براى محرمیّت وجود ندارد.
راه محرم شدن اگر فرزند خوانده، دختر باشد
اگر فرزندخوانده دختر باشد، مشکلى از جهت محرمیّت با مادرخوانده ندارد؛ امّا با ورود به سن تکلیف بر مرد خانه (پدرخوانده) نامحرم خواهد شد که مى توان از راه های زیر براى محرمیّت آنها اقدام کرد:
1. همسرش یا همان مادر خوانده (مانند مثال قبل) به او شیر دهد. در این صورت پدرخوانده، پدر رضاعی آن دختر شده به او محرم می شود.
2.مادرش (مادر پدرخوانده) به این نوزاد شیر دهد. در این صورت پدرخوانده، برادر رضاعی آن دختر می شود.
3.خواهر یا خواهرزاده اش به او شیر دهد. در این صورت پدرخوانده، دایی رضاعی آن دختر می شود.
4. همسر برادر یا یکی از برادرزاده هایش به او شیر دهد. در این صورت پدرخوانده، عمو رضاعی آن دختر می شود.
در این مورد هم، تمام راه های شیر دادن برای محرمیت، در صورتى است که دوران شیرخوارگى بچّه تمام نشده باشد؛ اما اگر دو سال او تمام شده است و یا هیچکدام از زن های یاد شده شیری برای شیر دادن به او ندارند در این صورت، تنها راه آن است که آن دختر را به عقد موقّت پدرِ پدرخوانده درآورند تا آن دختر، زن بابای پدرخوانده شده برای همیشه به او محرم شود.
لازم به ذکر است که در اینجا دخول شرط نیست؛ ولى در چنین عقدى باید شرایط زیر رعایت شود:
1ـ باید به مصلحت دختر بچّه باشد که غالبا هست.
2ـ با اجازه حاکم شرع صورت گیرد.
3ـ زمان عقد موقّت کمتر از زمان لازم برای بهره‌گیرى جنسى نباشد (مثلا نگویند یک دقیقه)، ولى پس از ساعتى باقیمانده مدّت را مى بخشند، تا در آینده، آن دختر با مشکلى مواجه نشود
اگر مادر آن خانم در قید حیات باشد و شوهر هم نداشته باشد، مى‌توان او را به عقد موقّت آن پسر درآورد. در این صورت به آن خانم و خواهران و خواهرزاده‌ها و برادرزاده‌هایش، محرم خواهد شد. مشروط بر این که دخول نیز صورت گیرد، که در عرف مردم چنین چیزى معمول نیست
یک نکته مهم در مورد محرمیت نوزاد دختر
ممکن است پدرخوانده ای بخواهد مساله محرمیت نوزاد دختر را با عقد کردن او برای خود حل کند؛ یعنی دخترخوانده بشود همسر دوم او بی آنکه خواسته باشند به خود او و یا کس دیگری خبر دهند و بعد هم که به سن ازدواج رسید، باز بی آنکه کسی بفهمد پدرخوانده باقی مانده عقد موقت را ببخشد و دختر به عقد دیگری درآید؛ اما باید توجه داشت که با این کار، دخترخوانده تا وقتی به پدرخوانده محرم است که در عقد اوست و با جدایی دوباره به او نامحرم می شود.
در مورد راههای محرم شدن -طبق نظر آیت الله خامنه ای
- از آنجا که بچه‌دار نمى‌شویم پسر 4 تا 6 ماهه را به فرزند خواندگى گرفته‌ایم چه راههایى وجود دارد تا این پسر با همسرم محرم گردد؟
براى ایجاد محرمیت در فرض سؤال راههایى موجود است؛ از جمله:
1. اگر خواهر این خانم شیر داشته باشد چنانچه با رعایت شرائط مذکور در رساله این بچه را شیر دهد این خانم، خاله او شده و با او محرم است.
2.اگر مادر این خانم شیر داشته باشد و به او شیر دهد این بچه برادر رضاعى آن خانم بوده و محرم است.
3.اگر خواهرزاده یا برادرزاده یا زن برادر این خانم به او شیر دهند.
در مورد راههای محرم شدن طبق نظر آیت الله مکارم شیرازی
راه محرم شدن پسرخوانده :
راه محرمیّت آن است که از شیر خواهر، یا مادر، یا زنِ برادر، یا خواهرزاده‌ها، یا برادرزاده‌هاى آن زنِ فاقد فرزند بخورد تا آن زن، خاله یا خواهر و یا عمّه یا خاله رضاعى آن پسر شود و محرم گردد. و اگر دوران شیرخوارگى پسربچّه گذشته باشد راه قابل ذکرى براى محرمیّت او نیست.
راه محرم شدن دخترخوانده :
اگر پدرِ پدر خوانده در حیات باشد مى‌تواند عقد موقّت آن دختر را با اجازه حاکم شرع براى خود بخواند تا حکم زن پدر را پیدا کند و بر تمام پسران و نوه‌ها ونتیجه‌هاى پدرش محرم شود. و اگر خواهر، یا مادر، یا زن برادر، یا برادرزاده‌ها، یا خواهرزاده‌هاى پدرخوانده شیر داشته باشند، وآن بچّه شیرخوار باشد و از شیر آنها (با شرایط لازم) بخورد، حکم خواهرزاده، یا خواهر یا برادرزاده یا خواهرزاده رضاعى‌اش را پیدا مى‌کند و محرم مى‌شود.
عقد موقّت دختر بچّه براى پدرِ پدر خوانده :
هرگاه هدف ایجاد محرمیّت باشد و جهات شرعى رعایت شود اشکالى ندارد.
چگونه مى توان با فرزند خوانده محرم شد
یکى از این چاره ها و حیله هاى شرعى، ایجاد محرمیّت از طریق رضاع و شیرخوارگى است.
امّا راه چاره : هر گاه چنین خانمى شیر داشته باشد (مثلاً خانم مورد نظر فرزندى به دنیا آورده، و فرزندش پس از تولّد فوت کرده، و مى خواهد جاى خالى فرزند فوت شده اش را با آوردن نوزاد بى سرپرستى پرکند) در این صورت اگر به او شیر بدهد مانند فرزند خودش به پدر و مادر و سایر محارم او محرم مى شود، و اگر شیر نداشته باشد این امر از طریق رضاع برخى از بستگان زن یا شوهر امکان پذیر است.
استفتائات از مراجع در مورد راه محرم شدن به فرزند خوانده
- اگر فرزند خوانده دختر باشد چگونه میتوان به او محرم شد؟
اگر فرزند خوانده دختر باشد و پدر مرد در حیات است مى توان عقد موقّت دختر را با اجازه حاکم شرع، براى پدر خواند و حکم زن پدر را پیدا کند و محرم شود و اگر خواهر، یا مادر، یا زن برادر، یا برادرزاده ها، یا خواهرزاده هاى مرد شیر داشته باشند و بچّه شیرخوار باشد و از شیر آنها (با شرایط لازم) بخورد، حکم خواهرزاده، یا خواهر یا برادرزاده رضاعى پیدا کرده محرم مى شود.
- اگر فرزند خوانده پسر باشد چگونه میتوان به او محرم شد؟
اگر فرزند خوانده پسر باشد راه محرمیت آن است که از شیر خواهر، یا مادر، یا زنِ برادر، یا خواهرزاده ها، یا برادرزاده هاى آن زنِ فاقد فرزند بخورد تا آن زن، خاله یا خواهر و یا عمه رضایى آن پسر شود و محرم گردد. و اگر دوران شیرخوارگى پسربچّه گذشته باشد راهى براى محرمیت او نیست.
- آیا مى توان به خانواده هایى که فرزند ندارند، فرزندان بى سرپرست (مانند کودکان سر راهى) را تحویل داد، و در مقابل پولى از آنها گرفت؟ اگر مبلغ اخذ شده بر اساس جنس طفل، یا ویژگى هاى ظاهرى او، متفاوت باشد، چه حکمى دارد؟
فروختن فرزند به هیچ عنوان جایز نیست.احکام خانواده در پرتو فقه اسلامى.
حکم ازدواج فرزند خوانده با سرپرست
- خیرا در جراید مباحثی در مورد ازدواج سرپرست با فرزند خوانده مطرح شده است؛ مستدعی است نظر شریفتان را در مورد حکم شرعی این ازدواج مرقوم فرمایید؟
با توجه به این که این ازدواج باید شرعا به مصلحت فرزند خوانده باشد و به اصطلاح فقها، غبطه او رعایت شود و این کار غالبا به مصلحت فرزند خوانده نیست و راه را برای سوء استفاده پدر خوانده باز می کند از نظر ما شرعا جایز نیست.
نحوه محرمیت فرزند خوانده (دختر)
- گاهى افرادى که صاحب فرزند نمى شوند، دخترى از پرورشگاه مى گیرند، آیا راهى براى محرم شدن او بر پدر خوانده وجود دارد؟
هرگاه آن مرد پدرى داشته باشد و این دختر به ازدواج موقّت او درآید بر این مرد و فرزندان او محرم مى شود و اگر پسرانى از همسر دیگر دارد صیغه موقّت دختر را براى خودش بخواند تا براى پسرانش محرم شود ولى در این صورت نسبت به خودش بعد از پایان مدّت عقد موقّت، محرم نخواهد بود.
آیا فرزندخوانده ارث می برد ؟
- مى دانیم که فرزندخواندگان ارث نمى برند. حال اگر زن و مردى که کودکى را به فرزندى قبول کرده اند، فرزندى از خود نداشته باشند، آیا باز هم فرزندخوانده ارث نمى برد؟
فرزندخوانده احکام فرزند را ندارد و در هیچ حالت ارث نمى برد ولى مرد و زنى که او را به فرزندى پذیرفته اند مى توانند وصیّت کنند که مقدارى از اموال آنها (حدّاکثر تا ثلث) را به فرزندخوانده خویش بدهند، و یا در حال حیات و صحّت و سلامت، بخشى از اموال خود را به او واگذار کنند و مى توانند حقّ فسخ را براى خود مادام الحیاه محفوظ دارند.
حکم فرزند خوانده در وصیت به ارحام
- در متن وصیت نامه ای آمده: چنانچه ارحام موصی فقیر و پریشان شدند از درآمد ثلث املاک، اول به آنها داده شود و بعد عزاداری نمایند و اگر ارحام از سادات باشند آنها را مقدم دارند. لازم به ذکر است که وصی فعلی که نوه پسری موصی می باشد فاقد اولاد از صلب خود بوده و نامبرده در زمان های گذشته دختری را به فرزندی برداشته و از شیر خواهرش استفاده نموده که محرم وصی گردد و برای فرزند خوانده شناسنامه ای هم به عنوان فرزند گرفته است (عیال وصی غیر سید می باشد) آیا دختر خوانده و فرزندش از ارحام موصی محسوب می شوند؟
فرزند خوانده جزء نسل موصى حساب نمى شود، و وصیّت نامه شامل حال او نمى گردد.
- آیا با دختر خوانده مى توان ازدواج کرد؟
در صورتى که رابطه نسبى و سببى نداشته باشد اشکالى ندارد.
- مى توان بعد از فوت پسر همسر، با عروس همسر ازدواج نمود؟
اشکالى ندارد.
محرمیت فرزند خوانده مطابق نظر آیت الله خامنه ای
محرمیت فرزند خوانده
- مردى داوطلبانه وظیفه بزرگ کردن دخترى را به عهده مى‌گیرد تا اینکه دختر بالغ مى‌شود. آیا براى این دختر حفظ حجاب جلوى این مرد واجب است؟
ج) صِرف بزرگ کردن دختر محرمیت نمى‌آورد.
ازدواج دختر فاقد ولىّ به جهت محرمیّت
- آیا مى‌توان دختر باکره‌‌اى را که فاقد پدر و جدّ پدرى مى‌باشد براى محرمیّت، به عقد فرزند نوزاد پسر مردى که به منزل آنها تردد دارد (اعم از فامیل و…) درآورد؟
- در صورت خوانده شدن مجرّد عقد در قبل، آیا آنها به هم محرم بوده و آن دختر عروس آن مرد و مادرش مادر زن نوزاد محسوب مى‌شود؟
- محرمیت و ازدواج آنها در آینده با یکدیگر چه حکمى دارد؟
ج) دختر بالغه رشیده که پدر و جدّ پدرى ندارد اختیار ازدواجش با خودش است و نیاز به اجازه کسى ندارد، ولى در تزویج او با پسر نابالغ اگر چه شیرخوار باشد، باید با ولایت پدر پسر باشد، و عقدى که به قصد جدّى تزویج و به نحو صحیح خوانده شده، تمام آثار شرعى آن بر آن مترتب است.
محرم‌شدن فرزند خوانده
- انسان مى‌تواند در صورت وجود مصلحت با اذن حاکم شرع، دخترى را که به عنوان فرزند خوانده قبول کرده است به عقد موقت (مثلاً دو ساعته) پدر خود درآورد، که در این صورت این دختر براى همیشه به او محرم خواهد شد.
- کودکی را به فرزندی پذیرفته و نام او را علی گذاشتهام و برای گرفتن شناسنامه به اداره ثبت احوال مراجعه کردم و در آنجا برای فرزند خواندهام لقب سید گذاشتند، ولی من به علت خوف از جدم رسول الله(صلی الله علیه وآله) آن را نپذیرفتم و در حال حاضر مردد هستم بین اینکه فرزند خواندگی آن طفل را رد کنم و یا اینکه مرتکب معصیت قبول سیادت کسی شوم که سید نیست، کدامیک از دو راه را انتخاب کنم؟ امیدوارم مرا راهنمایی فرمایید.
ج: بر فرزند خواندگى آثار شرعى بنوّت مترتب نمىشود، و کسى هم که از طرف پدر واقعى اش سیّد نیست، آثار و احکام سیادت را ندارد، ولى به هر حال نگهدارى کودک بى‌سرپرست شرعاً عمل بسیار خوب و پسندیدهاى است.
ثواب فرزند خواندگی مطابق نظر آیت الله سیستانی
- نظر شما در مورد فرزند خواندگی چیست و آیا این کار ثواب دارد؟
کفالت کودک مستحق اجر و پاداش فراوان دارد ولى فرزند خواندگى جایز نیست و نسبت و ارث به آن حاصل نمى گردد و باید واقعیت را به طوری که بر روان او اثر نگذارد برای او بازگو نمود و شخصی که سرپرستی او را به عهده گرفته نامش را نباید در شناسنامه خود ثبت کند وچنانچه به جهت حرج یا ضرر نتواند باید حقیقت امر ثبت شود و بر آن شاهد بگیرد.
- اگر زن و شوهری نوزادی را به فرزندی خود قبول کنند و زن قرصهایی مخصوصی بخورد تا شیر را در سینه او تولید کنند و از آن شیر ، آن نوزاد تغذیه کند ، آیانوزاد به آن زن و شوهر محرم میشود یا خیر ؟
محرم نمی شود .
حکم گرفتن شناسنامه برای فرزند خوانده به عنوان فرزند خانواده چه حکمی دارد؟
- من پسری را به فرزند خواندگی قبول کردم و او را به وسیله دختر برادرم از راه شیر دادن به خود محرم کردم حال اگر می خواهم دختر 9 ساله را به فرزند خواندگی قبول کنم راه محرم شدن با شوهرم و با پسری که دارم چگونه است؟ و آیا راهی وجود دارد؟
راهی برای محرم شدن بر شوهر و پسرتان مگر پدر یا جد پدری او معلوم باشد و با اذن یکی از آنها دختر را به عقد پدر شوهرتان برای مدت چند سال درآورید.
برخی خانواده ها بچه های بی سرپرست را بزرگ کرده و از آنها نگهداری می کنند، آیا صدور شناسنامه برای آنان به عنوان فرزند این خانواده از نظر شرعی چه صورت دارد؟
امام خمینی(رحمه الله علیه) ، مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی) :
شرعاً فرزند آنها محسوب نیست و آثار فرزندی مترتّب نمی شود. (و حق انتساب به خود و گرفتن شناسنامه به اسم خود را برای طفل ندارند) و تنها بزرگ کردن بچه سبب محرمیت نمی شود، و همچنین پسر و دختری که پیش یک خانواده بزرگ می شوند نسبت به هم محرم نیستند.
آیت الله بهجت(رحمه الله علیه):
جایز نیست.
آیت الله تبریزی(رحمه الله علیه):
الحاق به نسب باطل و حرام است.
آیت الله سیستانی (حفظه الله تعالی):
فرزند خواندگی جایز نیست و نسبت و ارث به آن حاصل نمی گردد باید واقعیت را به طوری که بر روان او اثر نگذارد برای او بازگو نمود و شخصی که سرپرستی او را به عهده گرفته نامش را نباید در شناسنامه خود ثبت کند و چنانچه به جهت حرج یا ضرر نتواند باید حقیقت امر ثبت شود و بر آن شاهد بگیرد. اگرچه کفالت کودکان مستحق اجر و ثواب است.
حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(رحمه الله علیه):
جایز نیست.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی (حفظه الله تعالی):
جایز نیست.
حضرت آیت الله وحید خراسانی (حفظه الله تعالی):
سلام صدور شناسنامه برای آنان به عنوان فرزند این خانواده از نظر شرعی جایز نیست.
منبع :هدانا
گردآوری نماگرد
