احکام فقهی که پرستاران باید بدانند چیست ؟
پرستاران ، افرادی هستند که دررشته علمی و مهارتهای شغل مراقبتی و درمانی و آموزش بیماران تحصیل می کنندو مهارتهای مربوط به شغل پرستاری را با ساعتها تلاش و پشتکار فراوان فرا میگیرند . پرستاران باید احکامی را که مرتبط به شغل پرستاری که از دیدگاه مراجع بیان شده است را نیز فرا بگیرند تا بتواند خدماتی شایسته ارائه دهند.در مباحث قبلی ما میتوان با مبچث احکام سونوگرافی زن توسط مرد نیز آشنا شد
احکام مربوط به پرستاران در مورد محرم و نامحرم بودن
در این زمینه، فقه در کنار توجه به ضرورتها و واقعیتهای اجتماعی، به جنبه های طهارت قلب و روح نیز توجه کرده است.
احکامی کامل ارائه داده که لازم است پرستاران عزیز این احکام را بدانند.
- خانم‌های پرستار باید بدانند روپوش سفیدی که در محل کارمی پوشند نباید حالت تنگ وچسبان داشته باشد.
و اگر موجب جلب توجه دیگران بشود اشکال شرعی دارد.
- در حین کمک به شخص مصدوم یا بیمار نامحرم باید به حداقل‌ها ویا همان ضرورت بسنده کرد .
به عنوان مثال اگر بیمار پوشش لازم را ندارد باید تلاش کرد به غیر از محلی که نیاز به درمان یا نظافت هست به جای دیگری نگاه نشود.
اگر میتواند با نگاه کردن وظیفه خود را انجام بدهد به بدن او دست نزند.
- اگر پرستار همجنس بیمار وجود دارد، پرستار غیر‌همجنس امور مربوط به بیمار را انجام ندهد.
به عنوان مثال اگر مرد بیماری نیاز به عوض کردن لباس دارد، در صورتیکه پرستار مرد وجود دارد او این کار را انجام دهد.
و یا برای آمپول زدن نیز همینطور رعایت شود.
- اگر پرستار بنا بر ضرورتی مجبور می‌شود به عورت بیمار نگاه کند، باید به احتیاط واجب به صورت غیر‌مستقیم نگاه کند.
یعنی در آینه نگاه کند و بعد وظیفه خود را انجام دهد ولی اگر چاره‌ای جز نگاه کردن ندارد اشکال ندارد.
- خانم‌های پرستار باید بدانند درست است که نمی‌توانند از چادر در محل کار خود استفاده بکنند.
اما می‌توانند از ساق دست و مقنعه‌های چانه‌دار استفاده کنند تا قسمت‌هایی که پوشش آنها لازم است را رعایت کنند.
- نکته آخر اینکه پرستاران محترم باید بدانند که همکار بودن نباید سبب صمیمت بیش از اندازه و شوخی بشود.
در روایات عذاب‌های بسیار شدیدی برای شوخی کردن با نامحرم برشمرده شده است.
متاسفانه در فضای بیمارستان شاهد شوخی‌های بسیار زیادی بین پرستاران مرد و زن هستیم.
که این رفتار بدور از شان مرد و زن مسلمان هست.
- الحمدلله امروزه تعداد پرستاران متدین و آگاه به احکام ما زیاد هستند.
و ان‌شاالله این عزیزان در درون فضای بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها هم خود مراقب دین خود باشند.
و هم اینکه دیگران را ارشاد کنند تا نسبت به احکام شرعی دقت بیشتری داشته باشند.
احکام فقهی بیمار
بیمار در زمینه انجام عبادت و پاکی و نجاست احکامی دارد. شایسته است پرستاران با این احکام نیز آشنا گردند تا:
1- اگر بیماری این احکام را نمی داند به او یادآوری کند
2- بتوانند بیمار را در انجام اعمال عبادی کمک کند . هر دو نوع حکم در رساله های عملیه و کتب فقهی ارائه شده است.
مسائل شرعی مربوط به پزشکان و پرستاران
فرا گرفتن مسائل شرعی برای پزشکان و پرستاران در حین آموزش و کار تا چه حدّی لازم است؟
- اگر ندانستن احکام به ترک واجب یا ارتکاب حرام بینجامد، گناهکار است.
وجوب رو به قبله کردن بیمار محتضر
آیا پزشک یا پرستاری که شاهد بیمار محتضر است، رو به قبله کردن بیمار واجب می شود؟ آیا نیاز به اجازه از ولیّ او دارد؟
بنابر احتیاط واجب است و با علم به رضایت ولی، تحصیل اجازه لازم نیست.
تطهیر خون با پنبه‌ی آغشته به الکل
گاهی موقع خون‌گیری از بیمار، خون با دست گیرنده‌ی خون تماس پیدا می‌کند.
آیا با پنبه‌ی الکلی میتوان محل را تطهیر کرد یا مطابق آنچه که در احکام آمده است باید طهارت شود؟
- تطهیر متنجّسات از قبیل مذکور در سؤال باید با آب باشد.
نجاست سوزن سرنگ در عمل خون‌گیری
گاهی در عمل خون‌گیری سوزن سرنگ به داخل رگ فرو می‌رود و به خون آغشته می‌شود .
ولی به علت اینکه خون به داخل سرنگ جریان نمی‌یابد یا کافی نیست لازم می‌شود .
که از محل دیگری مبادرت به خون‌گیری شود آیا سوزن نجس می‌شود؟ آیا نمی‌توان از این سوزن استفاده‌ی مجدد نمود؟
- استفاده مجدد مانع ندارد و اگر در خارج خون ندارد و با رطوبت مسریه با نجس دیگری ملاقات نکرده پاک است.
تماس دست با الکل طبی
تماس دست با الکل طبی چه حکمی دارد؟
- محکوم به طهارت است.
سوالات پزشکان و پرستاران در خصوص مسائل شرعی
با توجه به امکان نجس شدن لباس و بدن بیمار، آیا لازم است نجس بودن وسایل مورد استفاده در مصارف پزشکی
ـ از قبیل: تخت معاینه، وسایل پزشکی، یونیت و غیره ـ را به وی تذکر دهیم؟
- لازم نیست.
غالباً در معاینه اعضای تناسلی اعم از اینکه توسط فرد مُماثل صورت بگیرد یا خیر،
احکام شرعی مانند نگاه‌کردن پزشک یا دانشجو از طریق آینه، رعایت نمی شود.
و چون ما برای فراگیری چگونگی تشخیص بیماری‌ها از آنان تبعیت می کنیم، وظیفه ما چیست؟
- تحصیل و فراگیری علم پزشکی از طریق معایناتی که فی‌نفسه حرام هستند،
در مواردی که یادگرفتن این علم و شناخت راه‌های درمان بیماری‌ها متوقف بر آن باشد، اشکال ندارد،
مشروط بر اینکه دانشجو اطمینان داشته باشد که توانایی نجات جان انسان‌ها در آینده متوقف بر اطلاعاتی است
که از این طریق به‌دست می آید و همچنین مطمئن باشد که در آینده در معرض مراجعه بیماران بوده و مسئولیت نجات جان آنان را بر عهده خواهد داشت.
آیا نگاه‌کردن به عکس مردان و زنان غیرمسلمان که در کتاب‌های اختصاصی رشته درسی ما به‌صورت نیمه عریان وجود دارد جایز است؟
- اگر به قصد ریبه نباشد و خوف ترتّب مفسده هم در آن وجود نداشته باشد، اشکال ندارد.
احکام تماس پرستار با بدن نامحرم
آیت الله خامنه ای
اگر براى پرستار غیر مُماثل (غیر همجنس با بیمار) هنگام گرفتن نبض (فشارخون) و چیزهاى دیگرى که احتیاج به لمس بدن بیمار دارند،
دست کردن دستکش امکان داشته باشد، آیا انجام آن اعمال بدون دستکش‌هایى که پزشک هنگام درمان بیمار از آنها استفاده مى کند، جایز است؟
- با امکان لمس از روى لباس یا با دست کردن دستکش هنگام معالجه، ضرورتى به لمس بدن مریض غیر مُماثل (غیر هم جنس) وجود ندارد و بنابراین جایز نیست.
آیت الله سیستانی
پرستاری مسلمان، در یک کلینیک کار می کند. و به مقتضای شغلش به اندام مردان اعم از مسلمان و غیر مسلمان دست می زند .
آیا چنین عملی جایز است؟ با علم به اینکه او ناگزیر است کار کند .و کار، کمتر پیدا می شود وانگهی آیا فرقی میان لمس اندام مسلمان و غیر مسلمان، هست؟
- جایز نیست زن به اندام مرد نامحرم دست بزند اعم از مسلمان و غیر مسلمان مگر آنکه ضرورتی پیش آید که برطرف کننده حرمت باشد و متخصص همانند نباشد.
آیت الله مکارم شیرازی
گیرندگان خون اهدایی معمولاً بانوان هستند که هنگام خون گرفتن انگشتانشان با بازوی شخص اهداء کننده برخورد می کند.
آیا در چنین شرایطی اهداء خون جایز است؟
- در صورتیکه ضرورتی برای خون دادن باشد و نتوان از پرستار هم جنس استفاده کرد اشکالی ندارد.
ولی باید در اینگونه موارد از دستکش های طبی استفاده کنند، تا اشکالی نداشته باشد.
منبع :حوزه
گرد آوری :نماگرد
