احکام تیمم از نظر مراجع تقلید بزرگوار
در گروه مذهبی سایت تفریحی فرهنگی هنری نماگرد با مجموعه کامل از احکام دینی می توانید آشنا شوید .ما در پستهای اخیربه مواردی همچون، چگونه تیمم کنیم ،موارد و شرایط تیمم پرداخته ایم .حال در اینجا میخواهیم به احکام تیمم که موارد متعددی دارد بپردایم و آموزش کاملی برای شما عزیزان در مبحث داشته باشیم .
احکام تیمم و موارد آن
میزان اثبات ضرر داشتن با نظر پزشک
. آیا نظریّه ى پزشک مبنى بر ضرر داشتن استعمال آب براى وضو و نماز از نظر شرعى، مجوّز براى تیمّم مى شود یا نه؟
- اگر انسان مکلّف از گفته ى پزشک، احتمال ضرر بدهد، باید تیمّم کند.
ترس از رفتن به حمام
. آیا شخص جنب مى تواند به بهانه ى این که در صبح از حمام مى ترسد، تیمّم بدل از غسل نماید؟
- اگر غسل کردن در غیر حمام ممکن نباشد و یا کسى که او را همراهى کند ندارد، در صورتى که خوف عقلایى باشد وظیفه او تیمّم است.
تیمّم با خجالت از غسل
. آیا شخص جنب مى تواند به بهانه ى این که از نزدیکان خود یا همسرش خجالت مى کشد، تیمّم بدل از غسل نماید؟
- نمى تواند، ولى اگر غسل را تا آخر وقت تأخیر انداخت و تیمّم کرد، اعمالش صحیح است و قضا ندارد.
شخصى که آب سرد براى او ضرر دارد
. شخصى که به علّت بیمارى، براى وضو و غسل نمى تواند از آب سرد استفاده کند و آب گرم در دسترس نداشته باشد،
چنان چه تیمّم نماید و نماز بخواند، تکلیف او بعد از امکان استفاده از آب گرم چیست؟
- . در فرض سؤال اگر تیمّم او مشروع بوده نمازى که با آن خوانده صحیح است
ولى با دست یابى بر آب گرم تیمّم باطل شده و براى نمازهاى بعد، باید تحصیل طهارت کند (وضو یا غسل کند).
احکام تیمم بر خاک وکوزه
تیمم بر آجر و کوزه و آسفالت و...
. آیا تیمم بر روى آجر، کوزه، آسفالت، گچ، دیوار کاه گل و کاشى صحیح است؟
- تیمم بر آسفالت صحیح نیست و تیمم بر آجر و کوزه و نیز سنگ گچ و سنگ آهک قبل از پخته شدن صحیح است،
ولى اگر پخته شده باشد و چیز دیگرى براى تیمم ندارد، احتیاطا هم به این ها و هم به مانند گِل یا غبار تیمم نماید و کاه گل نیز اگر خشک شده باشد
و کاه مخلوط بدان نیز به قدرى کم باشد که در خاک از بین رفته حساب شود، تیمم بر آن صحیح است.
تیمم بر موزاییک و سنگ فرش
. آیا تیمّم بر موزاییک و سنگ فرش صحیح است؟
- صحیح است.
زدن یا گذاشتن دست بر سنگ
آیا در وقت تیمم زدن دست ها بر سنگ لازم است یا مى توان باصرف تماس دست بر سنگ تیمم نمود؟
- بنابر احتیاط واجب، زدن دست لازم است.
طهارت اعضاى تیمم و خاک
. آیا در صحت تیمم، طهارت اعضاى تیمم و یا طهارت خاک شرط است؟
- بله، شرط است.
انگشتان دست در تیمم
آیا انگشتان دست در تیمم حکم کف دست را دارند و مى توان قسمتى از کف و قسمتى از انگشتان را روى دست دیگر کشید یا حکم کف دست را ندارند
و اگر انگشتان روى پشت دست دیگر کشیده شد، تیمم باطل است؟ و آیا انگشت شصت نیز حکم کف دست را دارد؟
ج. تمام انگشتان حکم کف دست را دارند.
احکام تیمم معلولان و جانبازان
تیمّم کسى که یک دستش قطع شده است
کسى که یک دست او به گونه اى قطع شده است که حتّى ذراع آن هم باقى نمانده و دست دیگرش سالم مى باشد، چگونه تیمّم کند؟
- با دست سالم به زمین بزند و بر پیشانى مسح کند و سپس ظاهر آن دست را به زمین بکشد و احوط این است
که در صورت امکان از دیگرى هم کمک بگیرد به این صورت که دیگرى دست به زمین نزند
و بر پشت دست قطع شده مسح کند که در صورت امکان، هر دو کار را بکند.
تیمم کسى که هر دو دستش قطع شده است
. وظیفه ى کسى که هر دو دستش قطع گردیده و فقط ذراع هر دو دست باقى است، در تیمّم چیست؟
- پیشانیش را به زمین بکشد و احوط این است که دیگرى هم دو دست خود را به زمین بزند و پیشانى آن فرد را مسح کند.
تیمّم کسى که دستش شکسته است
. فردى به علّت شکستگى یک دست، نمى تواند هر دو دست را در موقع تیمّم به پیشانى بکشد، چگونه تیمّم کند؟
- باید در آن چه نمى تواند،کسى دیگر او را تیمّم بدهد.
. اگر تمامى دست شخصى گچ گرفته شده و نصف انگشتان بیرون باشد و به علّت شکستگى، دست را نتواند حرکت دهد، چگونه تیمّم نماید؟
- آن مقدار که گچ گرفته شده باید دست را روى آن کشید و در آن چه که خود نمى تواند، باید از دیگران کمک بگیرد.
معلولیّت انگشتان
1142. اگر انگشتان کسى معلولیت داشته باشد، به گونه اى که هنگام ضربه زدن جهت تیمم تمام انگشتان با سطح خاک و سنگ تماس پیدا نکند، وظیفه او چیست؟
- به هر طورى که مى تواند کف دست را به زمین بزند
یا بگذارد و علاوه بر آن پشت دست را هم به قصد وظیفه واقعیّه به زمین بزند.
احکام تیمّم دادن به وسیله ى نایب
. کیفیّت تیمّم دادن نایب را، بیان فرمایید؟
- خود مکلّف نیّت مى کند و احوط لزوم نیّت مباشر و نایب هم هست و نایب دست عاجز را به زمین مى زند و با آن او را مسح مى دهد.
لکن احوط این است که اگر دست زدن به زمین براى مکلّف ممکن است و مسح ممکن نیست،
هم خودش به زمین دست بزند و هم به وسیله ى نایب و اگر زدن دست به زمین براى او ممکن نیست اما مسح ممکن است،
هم خودش مسح کند و هم به وسیله نایب مسح نماید.
تیمّم بدل از چند غسل
کسى که نمى تواند غسل کند، اگر چند غسل واجب با عناوین مختلف بر او واجب شد، آیا مى تواند به نیّت همه ى آن ها، یک تیمّم نماید؟
- اگر غسل جنابت هم بین آن ها است، یک تیمّم کافى است،
و اگر غسل جنابت نبود یک تیمّم به نیّت همه مى کند و اگر از وضو هم عاجز است یک تیمّم هم بدل از وضو مى کند.
تیمّم بدل از غسل هاى مستحب
. کسى که نمى تواند غسل کند، آیا براى غسل هاى مستحب ـ
مثل غسل جمعه و غسل زیارت و دیگر غسل هایى که روایتى بر آن وارد شده ـ مى تواند به نیّت غسل مورد نظر، تیمّم کند؟
- مورد تأمّل و اشکال است و احوط به جا آوردن به امّید مطلوبیت است،
البته با آن تیمّم نباید کارهایى که مشروط به طهارت است انجام داد، على الاحوط.
وضو بعد از تیمّم بدل از غسل
. اگر کسى بدل از غسل تیمّم کند، آیا براى نماز و… وضو بگیرد؟
- اگر تیمّم بدل از غسل جنابت باشد، وضو لازم ندارد و در غیر این صورت لازم دارد.
اگر بدل از غسل، تیمّم کند و بعد کارى که وضو را باطل کند پیش آید،
در صورتى که نتواند براى نمازهاى بعدى هم غسل کند وظیفه او چیست؟ آیا وضو بگیرد یا تیمّم نماید؟
- اگر تمکّن از وضو دارد، باید على الاحوط وضو بگیرد و تیمّم بدل از غسل هم بکند و اگر متمکّن از وضو نیست،
یک تیمّم بکند به قصد مافى الذمّه، مردد بین این که بدل از غسل باشد یا بدل از وضو، این در صورتى است
که غسل واجب او براى جنابت بوده و اگر براى غیر جنابت بوده، دو تیمّم مى کند؛ یکى بدل از وضو و یکى بدل از غسل، احتیاطا.
مواردباطل شدن تیمّم بدل از وضو
مواردى که سبب باطل شدن تیمّم بدل از وضو مى شوند کدام است؟ آیا همانند موارد ابطال وضو هستند؟
- چیزهایى که وضو را باطل مى کند، تیمّم را هم باطل مى کند و هم چنین بعد از زایل شدن عذرى که موجب تیمّم شده است، تیمّم باطل مى شود.
احکام ورود به مسجد با تیمّم
. شخص جنب که نمى تواند غسل کند، آیا مى تواند با تیمّم وارد مسجد شود و نمازش را به جماعت یا فرادا بخواند؟
- اگر براى تنگى وقت تیمّم کرده یا با داشتن آب براى نماز میّت یا خوابیدن تیمّم کرده، نمى تواند وارد مسجد شود
و در غیر این موارد تا وقتى که تیمّم و عذر او باقى است مى تواند، و در صورت اخیر با باطل شدن تیمّم باید فورا از مسجد خارج شود.
احکام تیمّم براى رفع کراهت خواب
شخص جنب که به جهت رفع کراهتِ خواب تیمّم مى کند، آیا باید بدل از غسل نیّت کند؟ یا هنگام تیمم عنوان دیگرى را نیّت نماید؟
- نیّت تیمّم بدل از غسل براى رفع کراهت خوابیدن مى کند.
تمکین از همسر در صورت معذور بودن از غسل
زنى در زمستان نمى تواند غسل نماید، آیا تمکین بر او واجب است؟ تکلیفش چیست؟
- تمکین از زوج او واجب است و تکلیف او تیمّم است.
احکام تیمم (جستجو براى یافتن آب)
اگر چنان چه مهندسى اعلام کند در دو مترى این مکان آب در زیر زمین است و باید چاه بکنید،
آیا براى وضو لازم است به این قول عمل کنیم یا این که به اندازه کندن دو متر جست و جو را ادامه دهیم و در صورت عدم وجود آب، تیمم کنیم؟
- اگر قول او اطمینان آور باشد و کندن چاه هم مشقت نداشته باشد، باید چاه بکند.
نماز کسى که نمى تواند وضو بگیرد و تیمم کند
کسى که نه مى تواند وضو بگیرد و نه مى تواند تیمم کند، چگونه باید نماز بخواند؟
- نماز ادا از چنین فردى که در تمام وقت نماز از وضو و تیمم معذور است ساقط است؛
اگرچه احتیاط در این است که بدون وضو و تیمم نماز را بخواند؛ ولى قضاى آن نمازها را باید انجام دهد.
احکام تیمم یقین به نبودن آب و کشف خلاف آن
. اگر کسى یقین کند که آب در دسترس ندارد و نمازش را با تیمم به جا آورد،
اما بعد از آن معلوم شود که آب در دسترس داشته است وظیفه او چیست؟
- چنان چه بدون آن که به دنبال آب برود تیمم کرده و بعد از نماز متوجه شده که اگر جستجو مى کرد آب پیدا مى شد،
باید بنابر احتیاط واجب نماز را اعاده نماید، اما اگر بعد از جستجو آب پیدا نکند
و با تیمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد در جایى که جستجو کرده آب بوده،
نماز را احتیاطا اعاده کند، گر چه واجب نبودن اعاده خالى از وجه نیست.
احکام تیمم بدل از غسل
تیمم بدل از غسل، در چه مواردى صحیح است؟
- در تمام مواردى که تیمم بدل از وضو صحیح است، تیمم بدل از غسل نیز صحیح است.
خواندن نماز با تیمم بدل از غسل
در صورت جنابت و عدم دسترسى به آب، چند روز با تیمم بدل از غسل مى توان نماز خواند؟
- حدّ و مرز و مقدار شرعى ندارد و میزان وجود عذر است هر چند ـ به تعبیر روایت ـ ده سال طول بکشد.
وجوب غسل پس از تیمم
کسى که به جاى غسل واجب، تیمم بدل از غسل انجام مى دهد و فکر مى کند با تیمم، وجوب غسل ساقط شده است، نمازى که خوانده چه حکمى دارد؟
- تنها تا وقتى که عذر او باقى بوده، آن تیمم کافى بوده است و آن فکر اثرى در مسأله ندارد.
احکام تیمم با لباس نجس
آیا تیمم با لباس نجس، باعث بطلان تیمم مى شود؟
- خیر.
تماس مستقیم بین خاک و دست
. آیا در تیمم حتما باید تماس مستقیم بین دست ها و خاک ایجاد شود یا اگر خاک در پلاستیک باشد، مى شود تیمم کرد؟
- باید مانعى براى تماس با خاک نباشد.
رطوبت و خیسى اعضاى تیمم
. آیا در وقت تیمم، رطوبت و خیسى اعضاى تیمم اشکال دارد؟
- خیر.
غسل یا وضو اگر وظیفه تیمم باشد
در صورتى که وظیفه انسان تیمم باشد و او بر خلاف وظیفه وضو یا غسل کند، آیا غسل و وضوى او اشکال دارد؟
- موارد، مختلف است، مثلاً اگر عذر او تنگى وقت باشد و وضو یا غسل به نیت نماز بگیرد،
غسل و وضوى او باطل نیست یا در بعض موارد دیگر مثل این که جواز تیمم از باب رخصت باشد نه عزیمت و توضیح آن در جامع المسائل آمده است.
احکام تیمم براى انجام امور مستحب
. براى انجام امور مستحب، آیا تمام عذرهایى که مجوز تیمم است باید وجود داشته باشد یا بدون آن عذرها نیز مى توان تیمم کرد و
مثلاً با تیمم نماز شب خواند یا شب با تیمم خوابید و….؟
ج. بدون آن عذرها جایز نیست، مگر در مورد نماز میّت و خوابیدن.
احکام تیمم امام جماعت
آیا فردى که به واسطه عذرى با تیمم نماز مى خواند مى تواند امام جماعت شود؟
ج. بله، مى تواند.
احکام تیمم (موارد اشتراک و اختلاف موانع وضو و تیمم)
. آیا تمام موانعى که براى وضو مطرح است مثل کرم، چربى، رنگ خودکار یا… که مانع رسیدن آب به پوست مى شود،
براى تیمم نیز مطرح است و باید آن ها را قبل از تیمم برطرف نمود؟
ج. براى انجام تیمم اگر در پیشانى یا پشت دست ها یا در کف دست مانعى باشد، مثلاً چیزى به آن ها چسبیده باشد، باید برطرف نماید.
احکام محل تیمم
. اگر محل تیمم به اندازه اى کوچک باشد که نتوان دو دست را بر روى آن زد و غیر از آن نیز چیز دیگرى در دست نباشد، چه باید کرد؟
ج. احتیاطا ضربه را با تعاقب (دو مرتبه و هر مرتبه یک دست و پى در پى) انجام دهد و بعدا نمازش را اعاده کند.
مقدار کشیده شدن دست به پیشانى
. در کشیدن دو دست به پیشانى، آیا کشیده شدن کف دست کافى است یا انگشتان نیز تا آخر باید به پیشانى کشیده شود؟
ج. انگشتان نیز باید کشیده شود.
احکام تیمم جبیره اى
. آیا تیمم جبیره اى صحیح است؟ و در صورت صحّت، نحوه آن چگونه است؟
- اگر پیشانى یا پشت دست ها زخم است و پارچه یا چیز دیگرى را که بر آن بسته نمى تواند باز کند، باید دست روى آن بکشد.
و نیز اگر کف دست زخم است و پارچه یا چیز دیگرى را که بر آن بسته نتواند باز کند،
باید دست را با همان پارچه به چیزى که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانى و پشت دست ها بکشد
و اگر کف دست به سبب شکستگى یا عارضه دیگرى به طورى در میان گچ باشد که قابل برداشتن نیست، براى تیمم از دیگران کمک بگیرد.
خواندن نماز با تیمم داخل وقت یا با وضو خارج از وقت
. اگر انسان مردد شد بین این که تمام نماز را با تیمم داخل وقت بخواند یا یک رکعت از آن را با وضو، خارج از وقت بخواند، کدام یک را انتخاب کند؟
- مى تواند بنابر اظهر هر کدام را خواست انجام دهد، ولى احتیاط مستحب در تیمم و خواندن تمام نماز در وقت است.
و اگر با تیمم هم تمام نماز را نمى تواند در وقت بخواند، باید بنابر احوط بلکه اقرب وضو بگیرد و یک رکعت نماز را در وقت با وضو بخواند.
مقدار کارآیى تیمم
کسى که به واسطه عذرى تیمم نموده است، تا وقتى که عذر او باقى است؛ چه اعمال دیگرى که نیاز به طهارت دارد را مى تواند با تیمم انجام دهد؟
- با تیمم مشروع براى هر غایتى که انجام شده است، تا وقتى که عذر او باقى است در غایات دیگر مى تواند داخل شود،
و احتیاج به تجدید تیمم ندارد و توضیح بیشتر در مسأله ى 609 رساله ذکر شده است.
منبع :مشرق
گردآوری :نماگرد
