دانستنی های سلامتشناخت داروهاطب سنتی و داروهای گیاهی

خواص و فواید درمانی زرشک برای سلامتی، پوست و مو

4.1/5 - (12 امتیاز)
[ type=”blue”]زرشک از مهم ترین و کاربردی ترین گیاهان دارویی ایران بشمار می رود. خواص و فواید درمانی زرشک عبارتند از: درمان اسهال، بهبود سوء‌هاضمه،‌ درمان کم خونی، تنظیم قاعدگی و …

خواص و فواید درمانی زرشک برای سلامتی، پوست و مو
خواص و فواید درمانی زرشک برای سلامتی، پوست و مو

 

آشنایی با گیاه زرشک

گیاه زرشک با نام علمی Berberis و نام انگلیسی Barberry درختچه‌ ای تیغدار به طول ۱ تا ۵ متر می باشد. برگ های این گیاه  بیضی شکل و پهن، میوه ایی بیضوی شکل وترش مزه و  چوب آن به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا زرد است. این گیاه در اروپا، شمال آفریقا، خاورمیانه و آسیای مرکزی یافت می‌ گردد و همچنین در ایران استان خراسان جنوبی بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است.

سابقه مصرف زرشک به دوره مصر باستان برمی گردد و قدمتی 2500 ساله دارد، زمانی که فراعنه و ملکه‌ها، این گیاه را با تخم رازیانه به منظور درمان طاعون مصرف می‌ نمودند.

تقریبا ۵۰۰ گونه زرشک  در دنیا وجود دارد که در تیره‌ی زرشکیان قرار گرفته و عده‌ای به گونه‌ای از انگور اورگن که از خویشاندان زرشک است نیز زرشک، زرشک اروپایی یا بربریس می‌گویند.

خواص و فواید درمانی زرشک

طبع زرشک سرد و خشک است.

خواص و فواید درمانی زرشک برای سلامتی

  • درمان اسهال: یکی از مهم ترین خواص و فواید درمانی زرشک کمک به درمان اسهال می باشد. این گیاه بدلیل قابض بودن و همچنین داشتن خواص ضد باکتری با باکتری هایی که باعث بروز اسهال می گردد مقابله می کند. بدین منظور از آب زرشک استفاده گردد. علاوه بر زرشک می توان از خواص درمانی گیاه فرندل استفاده نمود.
  • بهبود عملکرد دستگاه گوارش: یکی دیگر از خواص و فواید درمانی زرشک بهبود عملکرد دستگاه گوارش می باشد. زرشک سرشار از فیبر بوده و داشتن این ماده ی معدنی به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک شایانی می کند.
  • درمان کم خونی: از دیگر خواص و فواید درمانی زرشک درمان کم خونی می باشد. زرشک به دلیل داشتن ویتامین C، جذب آهن در بدن را بهبود بخشیده و از کم خونی پیشگیری می نماید.
  • منظم شدن قاعدگی زنان: زرشک به منظم شدن چرخه ی قاعدگی کمک می کند.
  • ضدباکتری، ضدقارچ: زرشک دارای خواص ضدباکتری، ضدقارچ می باشد و به همین علت است که برای مبارزه با عفونت ها به کار می رود. علاوه بر این گیاه می توان از
  • خواص درمانی گیاه مور خوش که ضد باکتری است استفاده نمود.
  • درمان التهاب: زرشک به درمان و رفع التهابات به وجود در بدن کمک می کند.
  • عفونت مجاری ادرار: زرشک علاوه بر درمان عفونت مجاری ادراری به رفع عفونت‌ های قارچی روی پوست و واژن می پردازد.
  • درمان گلو درد: زرشک دارای خواص ضدالتهابی و ضد عفونی کننده است و به همین دلیل برای درمان گلو درد و سرماخوردگی و همچنین برای درمان بیماری های تنفسی شایع از جمله سینوزیت، برونشیت و گرفتگی بینی موثر است. همچنین برای درمان گلو درد و سرفه می توان از ترکیب تخم بالنگو، تخم ریحان، بالنگ، قدومهاستفاده نمود.
  • درمان مسمومیت های غذایی: زرشک به درمان مسمومیت های غذایی خفیف می پردازد.
  • پیشگیری از دیابت: قند موجود در زرشک برای دیابتی ها مضر می باشد اما  مطالعات نشان داده  زرشک حاوی ماده بربرین می باشد که این ماده قادر به کنترل و کاهش قند خون است و به همین علت از ابتلا به بیماری دیابت جلوگیری می نماید. مطالعات دیگر در این زمینه نشان می دهد استفاده از 500 میلی گرم زرشک، دو تا سه بار در روز به مدت سه ماه تاثیری مشابه با داروی متفورمین دارد. همچنین می توان از خواص عناب برای دیابت استفاده نمود.
  • سلامت قلب: زرشک رگ های خونی را تمیز نموده و از این طریق باعث سلامت قلب می شود و همچنین برای پایین آوردن کلسترول، تری گلیسیرید و فشار خون بالا موثر است. مصرف زرشک برای بهبود بیماری های قلبی ایسکمیک، ضربان نامنظم قلب، آریتمی و کاردیومیوپاتی قلبی موثر می باشد.
  • بهبود گردش خون: زرشک باعث آرامش رگ های خونی شده، عملکرد قلب را کنترل می کند و گردش خون در رگ های خونی را بهبود می بخشد.
  • کاهش کلسترول خون: وجود فیبر در زرشک منجر به کاهش کلسترول خون می گردد. علاوه بر زرشک می توان از خواص انبه برای کاهش کلسترول خون استفاده نمود.
  • سندرم متابولیک (سندرم متابولیک ترکیبی از چند اختلال می باشد که شامل چاقی شکم، قند خون بالا، تری گلیسیرید بالا، فشار خون بالا و کاهش کلسترول خوب بدن است.): زرشک دارای ترکیبات قوی موثر برای کاهش مضرات اکسیداتیو و مبارزه با بیماری سندرم متابولیک است.
  • خواص آنتی اکسیدانی: زرشک منبع غنی آنتی اکسیدان می باشد که به مبارزه با رادیکال های آزاد پرداخته و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می گردد.
  • پاکسازی کبد و کیسه صفرا: مصرف زرشک به پاکسازی کبد و کیسه صفرا که وظیفه ی  سم زدایی و پاک کردن مواد مضر از بدن و تولید صفرا را دارد کمک می کند. همچنین وجود بربرین در زرشک به ترشح صفرا در کبد کمک نموده و آن را به ماده ایی ملین تبدیل می کند که منجر به بهبود فرایند های گوارشی می شود.
  • تقویت چشم: وجود بربرین در زرشک باعث تقویت و حفظ سلامت چشم می گردد و همچنین از بیماری های چشمی مانند اختلال ماکولا پیشگیری می کند.
  • درمان زخم: بربرین موجود در زرشک باعث تحریک تولید گلبول های سفید خون شده و به سیستم ایمنی و تسریع لخته شدن خون مفید درمان سریع زخم کمک می نماید.
  • کاهش فشار خون بالا: زرشک باعث بهبود جریان خون در بدن می گردد و فشار خون را پایین می آورد.
  • کاهش عوارض شیمی درمانی: عدم تولید گلبول های سفید خون یکی از عوارض جانبی شیمی درمانی می باشد که زرشک با رفع این اختلال باعث کاهش و رفع عوارض ناشی از شیمی درمانی در بیماران سرطانی می گردد.
  • درمان تب
خواص و فواید درمانی زرشک برای سلامتی، پوست و مو
خواص و فواید درمانی زرشک برای سلامتی، پوست و مو

خواص و فواید درمانی زرشک برای پوست 

  • پاک کننده پوست: ماده ی معدنی بربرین در زرشک باعث پاک کنندگی پوست می شود و همچنین از بین رفتن منافذ پوستی را به دنبال دارد. زرشک برای پوست های چرب بسیار عالی و کارآمد است.
  • سفت نمودن پوست صورت: وجود ویتامین C در زرشک باعث شده وست صورت در برابر عوامل استرس زای محیطی محافظت شود و همچنین استفاده منظم زرشک باعث سفت شدن پوست می گردد.
  • درمان آکنه: خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی در زرشک به درمان آکنه، جوش و پسوریازیس می پردازد.
[ type=”red”]گیاه دیگر که در درمان آکنه موثر است گیاه ترب سفید  می باشد.

به منظور بهره از خواص و فواید درمانی زرشک برای پوست می توان از ماسک زرشک استفاده کرد. بدین منظور مقداری زرشک را در آب خیس قرار داده تا نرم شود، سپس زرشک های خیس خورده را به مدت 20 دقیق روی پوست صورت گذاشته و سپس پوست آبکشی گردد. این ماسک برای شادابی و رفع جوش و آکنه پوست بسیار مفید است.

خواص و فواید درمانی برگ زرشک

  • درمان اسهال های مزمن: برگ زرشک دارای مقدار زیادی ویتامین ث بوده که در درمان بیماری اسکوربوت مفید می باشد.
  • درمان آنژین و گلودرد: بدین منظور از دم کرده برگ زرشک بصورت غرغره استفاده گردد.

خواص و فواید درمانی دم کرده زرشک

  • بهبود عملکرد کیسه صفرا
  •  درمان عفونت مجاری ادراری
  •  درمان سوزش سر دل
  •  تقویت سیستم ایمنی بدن
  • کاهش علائم پسوریازیس
  • درمان عفونت گوش، بینی و گلو
  • درمان اسهال ویروسی و باکتریایی
  • تنظیم فشار خون و ضربان قلب

 

جدول خواص و فواید درمانی زرشک 

[rayfa_table type=”j3″]

هر 100 گرم زرشک حاوی مواد مغذی زیر است:

کالری 316
پروتئین 3.6گرم
کربوهیدرات 63.9گرم
قند 27.2گرم
چربی 1.5گرم
فیبر 7.4گرم
سدیم 0.017گرم
ویتامین C به مقدار 24 میلی گرم
[/rayfa_table]

طریقه تهیه و مقدار مصرف زرشک

به منظور بهره از خواص و فواید درمانی زرشک مقدار 20-10 گرم پوست ریشه یا ساقه یا میوه زرشک را در یک لیتر آب جوشانده و پس از گذشت 10 دقیقه، جوشانده را صاف نموده و با شکر یا عسل میل گردد. مقدار مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بین غذاها می باشد.

دم نوش زرشک: برای تهیه ی دم نوش مقدار 40 گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و پس از 10 دقیقه آن را با شکر یا عسل مخلوط کرده و میل گردد.

برای افراد بالغ از این روش به طور سنتی در دوز 2 گرم، 3 بار یا مقدار معادل آن استفاده می گردد. لازم به ذکر است که برای مدت زمان طولانی بیش از یک هفته بدون نظارت پزشک از آن مصرف نشود.

اشکال دارویی

زرشک در کپسول، تنتور، عصاره مایع و به عنوان پماد موضعی در دسترس است.ریشه های خشک آن نیز می توانند در چای مورد استفاده قرار گیرند.

 

خواص و فواید درمانی زرشک برای سلامتی، پوست و مو
خواص و فواید درمانی زرشک برای سلامتی، پوست و مو

ترکیبات شیمیایی موجود در زرشک

میوه، ساقه و پوست ریشه زرشک حاوی مواد شیمیایی مانند آلکالوئیدها و ایزوکوئینولین می باشد. همچنین زرشک منبع غنی ویتامین c، ویتامین B، تیامین و مواد معدنی مثل روی می باشد.

موارد احتیاطی و منع مصرف

  • مصرف زیاد زرشک ممکن است باعث بروز خونریزی بینی یا تهوع گردد.
  • مصرف زرشک برای نوزادان و کودکان توصیه نمی گردد زیرا باعث بروز اختلالات کبدی می شود.
  • استفاده از زرشک در زنان باردار باعث انقباض رحم و سقط جنین می گردد.
  • مصرف زرشک در دوران شیردهی توصیه نمی گردد زیرا بربرین موجود در آن به نوزاد منتقل می شود.
  • مصرف زرشک در افراد دیابتی ممکن است باعث ایجاد تداخل دارویی گردد.
  • زرشک در درمان اسهال عالی است اما در شرایط حاد باید به پزشک مراجعه نمود همچنین عملکرد آنتی بیوتیکی زرشک ممکن است موجب بروز اختلالات درمانی در افراد شود.
  • مصرف موضعی زرشک ممکن است با واکنش های حساسیتی مانند خارش، سوزش و قرمزی پوست همراه باشد.
  • مصرف بیش از حد زرشک برای افراد سرد مزاج توصیه نمی گردد، زیرا طبع زرشک سرد است.
  • مصرف بیش از حد زرشک در سه ماه اول بارداری ممکن است باعث بروز نقص در جنین گردد.
  • افراد سرد مزاج بهتر است آب زرشک به همراه مقداری عسل یا نبات مصرف نمایند.

نکات بیشتر درباره زرشک

  • مهمترین منطقه تولید زرشک بی‌دانه قاینات است که با اقلیم نیمه بیابانی و خشک با میزان بارندگی کم و روزهای گرم در طول تابستان مشخص می‌ گردد، این عوامل از دلایلی است که میزان قند و مواد موثر دارویی زرشک را افزایش می‌ دهد.
  • زرشک گیاهی است که به آب زیاد نیاز ندارد و در زمین‌های کم بهره و در شریط نامساعد خراسان جنوبی از جمله بیرجند، سرایان، درمیان، قاینات، نهبندان و خوسف و سربیشه محصول دهی خوبی دارد.

 نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.

 

[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه زرشک ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.

 گرد آوری و تنظیم : نماگرد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا