آشنایی با گیاه کبر
گیاه کبر یا کاپاریس ( کاپاریس جوانه‌ی نارس گیاه کاپاریس اسپینوزا ) درختچه ای است خاردار و پر شاخ و برگ که علی رغم ظاهر کوچکش، ریشه بسیار محکم و طولانی با پوست ضخیم دارد که اکثرا بر روی زمین گسترده شده است. برگ های این گیاه باریک و به رنگ سبز روشن بوده و گل هایش چهار قسمتی به رنگ سفید و بسیار معطر که وسط آن مانند مو می باشد. میوه ی آن سبز رنگ با خطوط موازی سبز و یا زرد کمرنگ بوده که آن را خیار کبر نامیده و تقریبا همانند و هم اندازه بلوط است و داخل میوه آن قرمز و پر از دانه های کوچک و لزج می باشد. گیاه کبر بومی مدیترانه بوده و در آب و هوای مرطوب و گرم کشورهای قبرس، ایتالیا، یونان، آفریقای شمالی و برخی مناطق آسیا رشد می کند و همچنین در ایران به خصوص در ارتفاعات روستای اسلام اباد شیبکوه شهرستان منوجان می‌روید که به اسم محلی یاردون در ایلام شناخته می شود و در جنوب غرب استان فارس یکی از مرغوبترین میوه‌های گیاه کَبَر که به زبان بومی به آن لیجین یا لگجی گفته می‌شود به دست آمده و آن را بصورت خام میخوردند. در ضمن این گیاه به عقیده مردم محلی غذای محبوب روباه در فصل بهار می باشد. تحقیقات و بررسی های انجام شده بر روی گیاه کبر نشان می دهد که این گیاه از زمان‌های قدیم و در غذاهای سومری استفاده می شده است و در پزشکی قدیم یونانی و عرب مورد استفاده قرار می گرفته است.
شیخ الرئیس بوعلی سینا می فرماید: کبر طحال را از ماده سودایی پاک می کند و بعد از آن بهبود کامل حاصل می شود.
نام های دیگر گیاه کبر : داغ قارپوزی، هندوانه کوهی و خیاروک
خواص درمانی گیاه کبر
- بازکننده گرفتگی های طحال و کبد : این گیاه از بهترین داروهای برطرف کننده مشکلات سپرز (طحال) می باشد. همچنین خردل سیاه دارویی برای تقویت و بازکننده ی گرفتگی طحال می باشد.
- آرام کننده، معرق،مدر و نرم کننده : پوست این گیاه مزه ی تند و گس داشته و به همین علت اثر آرام کننده، معرق و نرم کننده دارد. همچنین خواص درمانی گیاه زبان گنجشک هم معرق و مدر می باشد.
- درمان سرفه و رفع ناراحتی های آسم
- ضد کرم
- خارج کننده سموم بدن
- بهبود فالج و امراض سیستم عصبی : ریشه کبر جهت بهبود فالج و امراض سیستم عصبی که ناشی از افزایش سردی و یا رطوبت است مفید می باشد.
- خارج کننده ترشحات لزج سینه : ترکیب گیاه کبر با ادویه های معطر مانند سنبل الطیب، اسطوخودوس، اذخر و عسل تحلیل در دفع ترشحات لزج سینه بسیار موثر می باشد.
- قاطع بلغم
- درمان دردهای مفصلی و سیاتیک : از این گیاه می توان هم بصورت ضماد و هم خوراکی استفاده نمود. علاوه بر این مصرف فرآورده های ریشه ی تازه ی گیاه فاشرابه همراه برگ سنا برای درمان این مشکل نیز توصیه می گردد.
- درمان نقرس : جوانه های ناشکفته ی این گیاه در درمان نقرس مفید هستند.
- ضد رماتیسم : میوه کال و نرسیده ی این گیاه خاصیت ضد رماتیسمی دارد.
- درمان واریس
- ازدیاد ترشح ادرار و حیض
- ازدیاد نیروی جنسی
- اشتها آور
- رفع نفخ
- صفرا آور
- درمان درد معده
- جلوگیری از گرفتگی و احتقان سینه و کاهش خلط گلو
- درمان دیابت : کبر محتوی مواد شیمیایی ای است که به کنترل قند خون کمک می نماید.
نکته قابل توجه : اگر از داروهای کاهنده‌ی قند خون استفاده می‌کنید،کبر را در مقادیر بالا مصرف نکنید. زیرا ممکن است موجب کاهش بیش‌ازحد قند خون شود.)
- رفع مسمومیت : این گیاه را با سرکه و عسل مخلوط نموده و مصرف نمایید.
- تقویت کبد و درمان کبد چرب : کبر با تقویت قوه هاضمه در درمان کبد چرب بسیار موثر می باشد.
- تسکین درد دندان
- درمان بواسیر و شستشوی روده ها
- ضد سرطان : کبر سرشار از ترکیبات فلاونوئیدی مانند روتین و کوئرستین می باشد که هر دویِ این ترکیبات خاصیت آنتی اکسیدانی دارند و آنتی‌اکسیدان‌ها اثرات مخرب رادیکال های آزاد را خنثی می‌کنند و در کاهش و علائم سرطان نقش بسزایی دارند.
از خواص آویشن برای سرطان غافل نشوید.
- تسریع گردش خون : وجود روتین گردش خون را روان کرده و در درمان آسیب‌های عروق خونی مؤثر می باشد.
- تسکین‌دهندگی، ضد التهاب، ضدباکتری: کوئرستین موجو در گیاه کبر دارای خواص مذکور می باشد.
- بهبود هضم غذا : آهن موجود در این گیاه به عضلات کمک نموده تا اکسیژن را ذخیره یا از آن استفاده کنند و در نتیجه آهن بخشی از آنزیم‌هایی است که در هضم غذا در بدن نقش دارد.
- تقویت بینایی : وجود ویتامین A در این گیاه به بینایی کمک می نماید.
- تقویت سیستم ایمنی بدن : گیاه کبر با داشتن ویتامین A به مبارزه با عفونت ها گرداخته و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.
- تقویت استخوان‌ها : وجود ویتامین K در این گیاه استخوان ها را تقویت نموده وهمچنین خطر تشکیل لخته های خونی در بدن را کاهش می‌دهد.
- بهبود عملکرد شناختی، عصبی و دستگاه گوارش : نیاسین از بدن در برابر بیماری های قلبی-عروقی محافظت و به بهبود عملکرد شناختی، عصبی و دستگاه گوارش کمک می کند.
- حفظ سلامت دستگاه عصبی : ریبوفلاوین به بدن کمک می‌کند تا غذا را به سوخت تبدیل کند و در تأمین انرژی بدن نقش داشته باشد. همچنین این ویتامین به انجام عملکرد غدد فوق کلیوی کمک نموده و درنتیجه در حفظ سلامت دستگاه عصبی موثر می باشد.
- درمان برخی اختلالات پوستی مانند : قرمزی پوست، درمان سوزش پوست و درمان جوش
- کاهش روند پیری : کبر به خاطر خاصیت آنتی اکسیدانی اش روند پیری را به تأخیر می اندازد.
- کاهش ریزش مو : کبر سرشار از ویتامین B و آهن می باشد و به‌همین‌دلیل در برخی محصولات مو از آن استفاده می‌شود. ویتامین B و آهن به رشد موها کمک نموده و در گردش خون نیز تأثیر بسزایی دارد. بنابراین به سلامت عمومی مو نیز کمک می‌کند، زیرا گردش خون یکی از الزامات برای داشتن موهای سالم می باشد همچنین آهن نیز به جلوگیری از ریزش مو کمک می‌کند.
طریقه تهیه ترشی کبر
جهت تهیه ترشی کبر ابتدا کبرها را شسته و دم آن را گرفته و در آب جوشیده و سرد شده ریخته و به مدت 5 ال 6 روز کبرها را در این آب و در یخچال نگهداری نموده و طی این مدت هر روز آب نمک آن را عوض کنید. پس از آن کبر را از آب نمک خارج نموده و با آب روی حرارت گذاشته و وقتی به جوش آمد آب آن را دور ریخته و مجددا یکبار این کار را تکرار نمایید تا تلخی آن گرفته شود. در این حین دقت کنید که زیاد نجوشد زیرا باعث نرم شدن ترشی می گردد.
اکنون کبر را بعد از جوشیده روی صافی ریخته و یک ساعت صبر بکنید تا آب آن خارج شود. حال کبر را در شیشه های مخصوص ترشی ریخته و روی آن سرکه بریزید. در صورت تمایل می توانید کمی هم نمک اضافه کنید در آن را محکم کرده و در جای خنک و یا در یخچال نگهداری کنید. بعد از 20 روز الی یکماه ترشی آماده مصرف می باشد.
ترکیبات شیمیایی گیاه کبر
ترکیبات شیمایی کوجود در گیاه کبر عبارتند از : ویتامین‌های K، A، نیاسین (B۳) و ریبوفلاوین (B۲) ، روتین و کوئرستین و همچنین فیبر، آهن، کلسیم، مس و سدیم
موارد احتیاطی و منع مصرف
- توصیه می گردد افراد گرم مزاج کبر را با شربت سکنجبین مصرف نمایند و افراد سرد مزاج این گیاه را به صورت پرورده همراه با سرکه مصرف کنند.
- افرائی که تمایل به رژیم غذایی کم سدیم دارند از مصرف کبر خودداری کنند. زیرا کبر سرشار از سدیم می باشد.
- یکی از علائم مصرف بیش از حد کبر امکان ایجاد تشنگی شدید را به وجود می آورد.
- کبر به خاطر داشتن مقدار زیاد سدیم، آب زیادی را در خود نگه دارد. بنابراین ممکن است بروز نفخ را افزایش می‌دهد.
- افرادی که دچار فشار خون بالا هستند، از مصرف کبر خودداری نمایند زیرا سدیم اضافی با نگه‌داشتن آب موجب افزایش حجم خون می‌شود که مصرف مقدار زیاد سدیم بدن را در معرض بیماری های قلبی قرار می‌دهد.
- مصرف کبر برای افرادی که دچار پوکی استخوان هستند توصیه نمی گردد. سدیم با کاهش تراکم استخوان باعث ضعف آن شده و همچنین سدیم مانع از جذب کلسیم توسط بدن می گردد و کلسیم برای ساخت استخوان و حفظ سلامت آن ضروری می باشد. ضعف استخوان می‌تواند باعث بروز پوکی استخوان گردد.
کاربرد کبر در آشپزی
از کبر برای طعم‌‌دهی به سس‌های مختلف مانند سس تارتار و سس رمولاد استفاده می گردد. زمانی که کبر را با پنیر بپزید، ترکیب فوق‌العاده‌ای حاصل می‌شود. با دانستن فواید بی‌نظیر کاپاریس برای سلامتی می‌توانید از آن به‌عنوان جایگزین نمک برای پختن ماهی سالمون، مرغ، بوقلمون، گوشت قرمز، سبزیجات و سالاد استفاده نمایید.
نکات بیشتر درباره گیاه کبر
- بهترین نوع کبر برای مصرف کبر هایی هستند که رنگ آن ها سبز تیره و اندازه‌ی آن کوچک تر است و کبرهایی که به اندازه‌ی دانه‌ی فلفل سیاه که در نقاط جنوبی فرانسه کشت می‌شوند، بهترین نوع کبر در جهان هستند.
- معمولا کبر را با آب نمک می‌فروشند زیرا خارج از آن خشک می‌شود.
- مصرف ترشی کبر بیشتر در استان فارس و همدان مرسوم است.
- کبرهای بزرگ‌تر طعم قوی تری دارند و اندازه‌های کوچک‌تر آن، رایحه‌ی قوی تری دارند.
- دانه‌های کبر با دست چیده می‌شوند.
- یک قاشق غذاخوری کبر محتوی تنها ۲ کالری انرژی می باشد.
[ type=”green”]ممکن است در این مطلب تمامی خواص گیاه کبر ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
