آشنایی با گیاه شبدر
شبدر قرمز یک گیاه وحشی است که با نام هایی همچون ذرق، شرویت، ادقوقو و… شناخته می شود متعلق به جنس تریفولیم و ازمهم‌ترین گیاهان علوفه‌ای خانواده لگومینز در مناطق معتدل و مرطوب می باشند. شبدرها به گیاهان سه برگچه‌ای معروف اند و به همین علت اسم علمی آنها از دو کلمه لاتین “Tria” به معنی سه و “Folia” به معنی سه بر گچه‌ای تشکیل شده است. گل‌های گیاه شبدر شیرین، صورتی و خوردنی هستند.طی تحقیقات بانک ژن گیاهی و ذخایر توارثی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در ایران حدود ۵۴ گونه شبدر وجود دارد که از این دو گونه شبدر ایرانی و شبدر برسیم به صورت بسیار وسیع کشت می‌گردد.کل گونه های شبدر در جهان ۳۰۰ گونه می باشد که تنها ۲۵ گونه از آن ها از کشاورزی مهم بوده است و از نظر علوفه‌ای و مرتعی دارای ارزش بسیار زیادی است و در تغذیه دام‌ها نقش بسزایی دارد.شبدرها بومی علفزارهای اروپا، آسیای غربی، آفریقا بوده که اکنون در بسیاری از مناطق دنیا رشد می‌کند.
گیاه شبدر که در گذشته از پرکاربردترین گیاهان دارویی در طب سنتی بشمار می رفته و هم اکنون هم در طب سنتی جایگاهی بالا دارد و برای درمان کم خونی بسیار مفید می باشد همچنین از این گیاه برای طعم‌دهی به نوشیدنی‌ها و سالادها و از برگ‌های سبزشبرای درست کردن چای گیاهی شیرین استفاده می‌گردد.
شبدر را با با یونجه اشتباه نگیرید. لازم است بدانید برگ‌های گیاه شبدر قرمز نسبت به یونجه کمی سبزتر می باشد، ولی از نظر طعم و مزه این دو گیاه به هم شبیه هستند.
انواع گونه های شبدر
شبدر آبی :
شبدر آبی گیاهی پایا، آبزی یا باطلاقی باریزوم خزنده ضخیم بوده که دارای برگ و ساقه های گل دار است که ارتفاعی 30 سانتی متر داشته و دمبرگ های برگ هایش دراز و سه تایی است و هر برگچه آن به شکل تخم مرغ می باشد.در نوک ساقه یک گل آذین پر گل هرمی داشته و گل های آن به رنگ سفید مایل به صورتی، با پنج گلبرگ پوشیده از کرک های دراز است و در فاصله فروردین تا خرداد ماه گل می دهد.
بیشترین کاربرد شبدر آبی از برگچه های خشک این گیاه می باشد. شبدر آبی در مرداب ها، کنار استخر ها و دریاچه ها و محیط هایی که ریزوم آن در آب باشد روییده و در سراسر اروپا به ویژه در بریتانیا قابل مشاهده می باشد.همچنین این گیاه گاهی در آب های کم عمق هم مشاهده می شود و برگ های آن را بین خرداد تا اوایل مرداد ماه جمع آوری نموده و در سایه یا آفتاب می خشکانند.
شبدر قرمز :
شبدر قرمز Red Clover یک گیاه دائمی بوده که به عنوان غذا برای چرای دام ها و به عنوان یک کود کشاورزی غنی از نیتروژن عمل می کند.
خواص درمانی گیاه شبدر
طبع گیاه شبدر گرم و خشک است.
- کاهش روند پیری پوست : حالت یائسگی در زنان باعث بروز مشکلات پوستی می گردد. این مشکلات ممکن است باعث کاهش کلاژن،ضخامت و رطوبت پوست گردد که این مشکلات به علت تأثیر کمبود استروژن میباشد که تولید کم هورمون زنانه استروژن است. شبدر به علت داشتن اثر شبه استروژن روند پیری پوست را به تعویق می اندازد و همچنین ضخامت مناسب و انعطاف پذیری خوبی را به پوست می‌بخشد. علاوه بر گیاه شبدر می توان از خواص درمانی گیاه علف گندم برای تاخیر در روند پیری استفاده نمود.
- بهبود زخم‌ها و سوختگی : استفاده موضعی شبدر قرمز به میزان مناسب زخم ها را بهبود می بخشد.
- درمان پسوریازیس، اگزما : از شبدر قرمز به شکل کرم یا لوسیون به صورت موضعی استفاده گردد.
- درمان سرطان پوست : بسیاری از محققان کارآمدی این گیاه را در درمان سرطان پوست، به‌عنوان مکمل جریان پزشکی، تایید نمده اند.
- جلوگیری از شوره و خارش سر : با چای شبدر موهای خود را شستشو دهید.
- تقویت مو : استفاده ی مکرر از این گیاه باعث نرم شدن مو شده و باعث افزایش به حجم و درخشندگی مو می گردد.
- سلامت قلب
- ضدسرطان : شبدر قرمز یک محافظ شیمیایی بوده و از بافت بدن در برابر اقدامات آسیب‌رسان درمان‌های ضد سرطانی موثر می باشد.
- انعطاف‌پذیری عروق: شبدر قرمز حاوی یک ترکیب رقیق‌کننده خون به نام کومارین بوده که در انعطاف پذیری عروق نقش بسزایی دارد.
- جلوگیری از لخته شدن خون
- کاهش علائم یائسگی : بدلیل وجود داشتن ماده ایزوفلاون در ترکیب شیمیایی این گیاه، علائم یائسگی را تا حد قابل توجهی کاهش می دهد. علائم یائسگی عبارت است از: گرگرفتگی‌های شبانه، تعریق شبانه، سفتی سینه و سندرم پیش از یائسگی (PMS)
- درمان ناباروری : شبدر قرمز با داشتن ایروفلاون‌ها در افرادی که از پایین بودن سطح استروژن، ناباروری، یائسگی زودرس و سقط مکرر جنین رنج می‌برند کمک می کند. این درحالی است که زنانی که دارای استروژن بالایی هستند مبتلایان به سرطان سینه، سرطان رحم، آندومتریوز و فیبروم رحم باید از مصرف شبدر قرمز خودداری کنند. همچنین گیاه پنجه مریم برای نازایی بسیار موثر می باشد.
- جلوگیری از پوکی استخوان : زنان پیش از یائسگی و پس از آن با ریسک بالای کاهش چگالی استخوان مواجه هستند. این امر به دلیل کاهش سطح استروژن در بدن اتفاق می‌افتد، که به پوکی استخوان منجر می‌شود. ایزوفلاون‌های موجود در شبدر قرمز میزان چگالی استخوان را افزایش داده و فرآیند استهلاک استخوان را طولانی‌تر می‌کند
- جلوگیری از سرطان: ثابت شده است که شبدر قرمز مؤثرترین روش برای جلوگیری از سرطان مخاط رحم و سرطان پروستات می باشد. ولی علی‌رغم ویژگی‌های اعجاب‌انگیز شبدر قرمز، هیچ تأثیری در درمان سرطان نشان نداده است.در این جا باز هم ایزوفلاون‌های موجود در شبدر قرمز با تأثیر شبه استروژن‌شان به مبارزه با سلول‌های سرطانی می‌پردازد.
- افزایش ایمنی بدن :شبدر قرمز سیستم ایمنی بدن را تقویت نموده و از ما در برابر سرفه، سرماخوردگی، آسم، سیاه سرفه، عفونت‌های تنفسی یا احتقان و بیماری‌های مرتبط دیگر حفاظت می‌کند.
- تسکین درد مفاصل : عصاره شبدر در روغن زیتون بصورت حرارت غیر مستقیم (بن ماری)حرارت داده تا عصاره آن تبخیر شود. همچنین می توان از خواص درمانی گیاه پیر گیاه استفاده نمود.
- جلوگیری از بیماری هیستری و جنون: عصاره شبدر را در بینی بچکانید.
- درمان خشکی سینه :آب شبدر تازه را با عسل مخلوط نموده و میل کنید.
- درمان یبوست : از شبدر تازه استفاده گردد.
- التیام زخم : شبدر را له نموده و به عنوان ضماد استفاده کنید.
- جلوگیری از ریختن مژه : شبدر خشک شده را گلاب مخلوط نموده و بصورت استریل مصرف نمایید.
- درمان آسم : از دمکرده شکوفه شبدر استفاده گردد.
- جلوگیری از انفراکتوس : از جوشانده آن استفاده کنید.
- تصلب شرائین: کومارتین موجود در شبد به بهبود این مورد کمک می کند.
- درمان بیماری سوزاک : از دمکرده این گیاه استفاده گردد.
- آرامبخش اعصاب
- درمان افسردگی
- درمان کم خونی و پلاکت پایین
- تصفیه کنندگی خون
- تنظیم فعالیت های کبدی
- درمان نیش زدگی عقرب
- ضد تشنج
- درمان میگرن
- [ type=”red”] یکی دیگر از گیاهان دارویی که نقش بسیار موثری در درمان میگرن دارد گیاه علف خرس می باشد.
طریقه جوشانده و دم کرده ی شبدر
- طرز تهیه دم کرده گیاه شبدر : مقدار 30 گرم از گیاه خشک شبدر را در در یک آب جوش ریخته و پس از گذشت 5 دقیقه مصرف کنید.میزان مصرف آن 3 فنجان روزانه می باشد.
- طرز تهیه جوشانده گیاه شبدر : مقدار 50 گرم سرشاخه های گلدار گیاه شبدر را در مقداری شیر یا اب بریزید و اجازه دهید چند دقیقه ایی بجوشد سپس بصورت ضماد استفاده نمایید.
طریقه ی تهیه و مصرف جوانه شبدر
جوانه ی شبدر نیز دارای خواص درمانی فراوانی می باشد که به صورت های گوناگونی می توان از آن استفاده نمود ،جهت تهیه جوانه شبدر ۱۰۰ تا ۲۵۰ گرم دانه شبدر را پاک نموده و شستشو دهید،سپس دانه هارا در ظرف آبی خیس و در جای خنک و دور از نور زیاد قراردهید. روزانه ی بین یک تا دو بار آب آن را عوض کنید ، پس از حدود دو روز خیس بودن داخل آبکش بریزید و دستمالی مرطوب روی آنها قرار دهید و سطح دستمال را مرطوب نگاه دارید. این عمل را تا زمان جوانه زدن ادامه دهید و یک ظرف در بسته در یخچال نگهداری کنید.
مصرف شبدر
- جوانه تازه را هر وعده یک قاشق مرباخوری بعد از اینکه خوب جویده شد میل نمایید.
- جوانه تازه شبدر را همراه با سالاد میل نمایید
- جوانه شبدر را پس از خشک کردن بصورت آسیاب درآورده و همراه سبزیجات و سایر جوانه ها سوپ جوانه آماده کنید.
ترکیبات شیمیایی گیاه شبدر
ترکیبات شیمایی شبدر عبارت است از : ایزوفلاوون، فورمونکتین، بیوکانین A، دیادزین، جنیستین ( هورمون های طبیعی می باشند.)
موارد احتیاطی و منع مصرف
- مصرف آن برای زنان باردار یا شیرده و نوزادان توصیه نمی گردد.
- مصرف گیاه شبدر پس از مدتی می تواند باعث زودرنجی، تغییرات در قاعدگی خانم ها و افزایش وزن گردد.
- عصاره شبدر قرمز برای افراد با سابقه ی سرطان سینه توصیه نمی گردد.
تداخل دارویی
عصاره ی شبدر قرمز با داروهای رقیق کننده ی خون مثل وارفارین و معالجه های هورمونی تداخل پیدا می کند.
نکات بیشتر در مورد گیاه شبدر
- شبدر قرمز را می‌توانید به چند صورت : چای، قرص، کپسول و عصاره‌های مایع استفاده نمایید.
- نوع دیگر گیاه شبدر، شبدر ترشک می باشد.
[ type=”green”] این مطلب ممکن است حاوی تمامی خواص گیاه شبدر نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
