آشنایی با گیاه رازک
گیاه رازک با نام عمومی Hops گیاهی است دوپایه، علفی، چندساله (بجز گونه ی H. japonicus که یکساله می باشد)، بالا رونده (ساقه ی این گیاه در جهت عقربه های ساعت به دور قیم می پیچد) از راسته گل سرخ، تیره شاهدانگان با ریشهای عمیق و منشعب است که ارتفاع آن تا 10 متر می رسد. برگ های این گیاه متقابل، دندانه دار و مرکب هستند که گل های ماده اش مخروطی شکل، سفید مایل به حنایی و گل های نر بصورت خوشه در کنار برگ ها آویزان است. مخروط های ماده که اصطلاحا به میوه ی رازک مشهور می باشند. رازک دارای ارقام مختلف و فراوانی است که هر یک از این ارقام دارای کاربرد متفاوتی می باشند. گیاه رازک در بسیاری از نقاط مانند غرب اروپا، هند، چین و آمریکا به دست می آید و در نواحی شمال ایران از جمله گرگان، چالوس، تنکابن، رشت، لاهیجان و آستارا هم انتشار دارد.
در زمان های قدیم، از گلهای رازک، به عنوان مُسکن استفاده می نمودند و همچنین به منظور رفع مشکلات عصبی، گل های رازک را در بالش می گذاشتند . این گیاه با قدمت بیش از هزار سال که از گذشته دارای کاربرد های دارویی و نوشابه ای بوده است و از قدیم الایام در اروپا در باغچه های منازل کشت می شده است.
نام این گیاه در عربی حشیشه الدینار نام دارد.
خواص و فواید درمانی گیاه رازک
طبع گیاه رازک سرد (بلغمی) می باشد.
- آرام بخش: مواد موجود در گیاه رازک فعالیت های بدن و دمای آن را کاهش داده و ماده کتامین را در بدن افزایش می دهد، که تمام این عوامل باعث خواب آلودگی در فرد میشود و اثرات آرام بخش دارد. در نتیجه گیاه رازک، گیاهی برای تسکین اضطراب ایجاد آرامش و خواب می باشد. همچنین می توان از خواص درمانی گیاه آهوماش استفاده نمود.
- کاهش علائم یائسگی: رازک دارای موادی است که مشابه هورمونهای زنانه بوده، از این رو گیاهی مفید برای زنان در دوران یائسگی که میزان هورمونهای زنانه کاهش پیدا کرده است، میباشد. نتایج تحقیقات نشان میدهد مصرف روزانه عصاره رازک، به دلیل دارا بودن استروژنهای گیاهی بر کاهش این علائم مثل گرگرفتگی موثر است.
- کاهش وزن: مطالعه ای بر روی موش ها صورت گرفت که عصاره رازک از افزایش وزنی که بعد از مصرف غذاهای پرچرب ایجاد میشود؛ در این مطالعه کاهش وزن و کاهش گلوکز ناشتا با مصرف زانتوهومول مشاهده شده است. زانتوهومول (xanthohumol) ماده شیمیایی است که از گیاه رازک گرفته میشود و اثرات مفیدی بر نشانگرهای سندرم متابولیک دارد و سندرم متابولیک که منجر به بیماریهای قلبی- عروقی و دیابت میشود را کاهش میدهد. البته از طرفی این گیاه محرک اشتها است و باعث افزایش ترشحات معده، بهبود هضم، کاهش نفخ و … می گردد. همچنین می توان از جوشانده گیاه چوبک استفاده نمود.
- ضد سرطان: رازک دارای مواد آنتی اکسیدان فراوان بوده و همچنین در کنترل و درمان سرطان سینه تاثیر دارد به طوری که امروزه از عصاره گیاه رازک در ساخت داروهای ضد ایدز استفاده میشود. فعالیت ضد سرطانی پلی فنل های موجود در عصاره این گیاه در تحقیقات متعدد اثبات شده است. گیاهانی که دارای فیتواستروژنها مانند رازک، کوهوش سیاه و … هستند؛ رشد سلولهای سرطانی در سینه را مهار میکنند.
- جلوگیری از ایجاد چین و چروک: گیاه رازک باعث جوانسازی سلولهای پوست شده و آنزیم کلاژناز موجود در این گیاه، ایجاد چین و چروک در این گیاه را به تعویق انداخته و همچنین قابلیت ارتجاعی پوست را افزایش میدهد.
- ضد انگل: علاوه بر گیاه رازک گیاه دارویی دیگر به نام عروسک پشت پرده ضد انگل می باشد.
- کمک به رفع بدخوابی
- برطرف نمودن استرس
- درمان انقباضات روده ای
- درمان بیماری سل
- رفع التهاب مثانه
خواص و فواید درمانی عرق گیاه رازک
- تقویت معده
- آرامکننده
- ضد تشنج
- مدر
- معرق
- تصفیهکننده خون
- تببر
- خوابآور
- برطرف کننده التهاب: همچنین می توان ان را با گیاه قرنفل استفاده کرد.
- کمخونی
- ترشح مخاط: علاوه بر عرق گیاه رازک می توان از پوست و چوب گیاه کهورو یا گیاه فاشرا نیز استفاده نمود.
طریقه تهیه و مصرف چای گیاه رازک
به منظور تهیه نمودن چای گیاه رازک ابتدا یک لیوان آب در حال جوشیدن را بر روی نیم گرم گیاه له شده یا پودر ریخته و پس از15 دقیقه صاف نموده و میل کنید.
نکته : چای و یا دم کرده ی رازک بهتر است شب هنگام یا قبل از خواب مصرف گردد این میزان مصرف را می توان تا سه بار در روز تکرار کرد.
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه رازک
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه رازک: مواد تلخ از جمله آسیفلوروگلوسیدهای موجود در رزین، اسانس به میزان 3/0 تا 1 درصد که حاوی میرسن، لینالول، فارنزن و کاریوفیلن می باشد. تانن به میزان 2 تا 4 درصد، فلاونوئید، مقدار کمی فنل کربوکسیلیک اسید از جمله اسید فرولیک و اسید کلروژنیک.
موارد احتیاطی و منع مصرف
- زیادهروی در مصرف رازک و فراورده های آن، باعث عارضه بلوغ زودرس در دختران، تأخیر بلوغ جنسی در پسران، ناتوانیهای جنسی برای مردان، افزایش توهمات جنسی در زنان و عارضه چاقی در هر دو گروه زن و مرد می گردد.
- گیاه رازک دارای دو هورمون به نامهای هومولون و لوپولون است، از همین رو زیادهروی در مصرف آن میتواند اثرات مداخله گرانه هورمونی در زنان ایجاد نماید.
- مصرف رازک برای مدت زمان طولانی باعث ایجاد قرمزی بر روی پوست، التهاب پوستی، درماتیت و … میشود.
فرآورده های دارویی
حدود 70 فرآورده ی آرام بخش از رازک در آلمان وجود دارد. در انگلستان حدود 60 فرآورده از آن تهیه می گردد که همگی به عنوان آرم بخش استفاده می شود. عمده ی این فرآورده ها به صورت قرص هستند. از عصاره ی خشک رازک به صورت چای و یا فرآورده های دیگر به عنوان خواب آور و مُسکن استفاده می گردد.
تداخل دارویی
- داروهای هرومونی
- داروهای آرامبخش
نکات بیشتر درباره گیاه رازک
- گل های ماده ی گیاه رازک تحت عنوان Strobiles مشهور هستند که قسمت دارویی رازک می باشند.
- خواص گیاه رازک به نو یا کهنه بودن آن ارتباط دارد، زیرا مواد موجود در آن با گذشت زمان اکسید می گردند. به عنوان مثال مصرف تازه ی گل های ماده برای رفع بدخوابی بسیار موثر است، در صورتی که خشک شده ی گل های ماده برای پُر کردن بالش افرادی که دارای بی خوابی هستند مناسب است. تعویض گل های خشک ماده در این بالش های باید هر دو سه ماه صورت گیرد، چون گل های خشک کهنه رازک دارای خاصیت محرک می باشند.
- برای رفع بی خوابی بهتر است از گل های ماده ی تازه خشک شده و یا گل های فریز شده استفاده نمود. در این صورت بر روی 2 قاشق چای خوری از گل ها، یک لیوان آب جوش ریخته و پس از 5 تا 10 دقیقه صاف نموده و میل کنید.
- رازک باید دور از نور و در هوای سرد نگه داری شود. حداکثر مدت نگهداری یک سال می باشد.
- گیاه رازک در صنعت به منظور ساخت ماءالشعیر کاربرد دارد. این گیاه که طعم تلخی به این نوشیدنیها میبخشد، خواص درمانی متعددی دارد و میتوان از این گیاه به عنوان یک گیاه دارویی استفاده نمود.
-
[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه رازک ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد