آشنایی با گیاه سپستان
سپستان (Cordia myxa) از خانواده گاوزبان است. سه پستان دارای برگ های بدون کرک و بیضی شکل و ساقه سفید رنگ و گل هایش به شکل قیف و مایل به کرم می باشد. میوه ی آن حاوی یک یا دو دانه و شبیه به خوشه ی انگور و طعمی شیرین و موسیلاژی (لزج) داردکه از جنبه ی دارویی داشته همچنین میوه ها به صورت شفت بوده و پس از رسیدن کامل کروی شکل، به اندازه گیلاس و به رنگ زرد می گردد و زمانی که بطور کامل برسد، رنگش به رنگ سیاه تغییر می کند و حاوی یک یا دو دانه هستند. میوه سه پستان پس از خشک شدن به بازار عرضه می گردد و در مجاورت آب مجددا رطوبت جذب می‌کند و به صورت موسیلاژی و حجیم در می‌آید. همچنین از میوه کال و نارس گیاه سپستان جهت تهیه ترشی استفاده می گردد و میوه رسیده آن بیشتر به صورت دم کرده کاربرد دارد. (که برای برای تهیه دم کرده ی آن از 5 تا 30 عدد میوه استفاده می کنند.)
انواع رویش سپستان
نوع درشت : این نوع دارای میوه درشت می باشد که در زمان رسیدن میوه، گوشت میوه از دانه آن جدا می گردد.
نوع ریز : نوع دیگر آن، نوع ریز بوده که دارای میوه ی آن کوچک و در زمان رسیدن گوشت میوه از دانه جدا نمی گردد.
نوع ریز از نوع درشت تر شیرین تر اما ماده لعابی اش کمتر می باشد .همچنین میوه هر دو گونه خوشه ای شکل می باشد و زمان رسیدن زرد رنگ و پس از خشک شدن سیاه رنگ می گردد.
گیاه سپستان از شرق مدیترانه تا شرق هندوستان، چین و تایوان دیده می شود و همچنین در جنوب ایران در کناره ی خلیج همیشه فارس می روید و مردمان آن نواحی این درخت را با نام درخت انبو می شناسند.
میوه گیاه سپستان در معالجه افرادی که دارای ریه هایشان خشک و خشن هستند و بصورت مدام سرفه های خشک می کنند بسیار موثر بوده و همچنین به درمان ناراحتی های روده ای که در اثر نوشیدن مشروبات الکلی یا مشروبات گازدار و یا مصرف ادویه های تند به وجود می آید کمک می کند. تحقیقات گذشته نشان می دهد که حتی قبل از پیدایش آنتی بیوتیک ها افرادی که مبتلا به سوزاک میشدند از میوه ی این گیاه استفاده می نمودند. آن ها میوه ی این گیاه را در دهان گذاشته و میمکیدند و یا آن را به صورت خیسانده مصرف می کردند.
خواص درمانی گیاه سپستان
طبع گیاه سپستان معتدل می باشد.
- کاهش سرفه : کسانی که ریه هایشان خشک و خشن گردیده و دچار سرفه های خشک هستند و یا افرادی که تارهای صوتی شان باد نموده و صدایشان گرفته میوه این گیاه را در دهان قرار داده و مک بزنند و یا خیسانده و از مایع آن کم کم میل کنند. علاوه بر این گیاه می توان از خواص درمانی گیاه خیزران نیز استفاده نمود.
- برطرف کردن گرفتگی صدا
- نرم کردن سینه : سه پستان از قدیم به نام چهار تخمه معروف است که این چهار تخم عبارتند از : سپستان، تخم مرو، به دانه و بارهنگ که تمام این گیاهان دارای موسیلاژ (لیزاب یا موسیلاژ گروهی از ترکیبات گیاهی است که سرشار از پلی ساکارید می‌باشد. لیزاب‌ها در تماس با آب کم و بیش حل می‌شوند و ماده ای لزج، مانند ژلاتین تولید نموده و حجیم می‌شوند) هستند. همچنین می توان از خواص دارویی گیاه کلیر استفاده نمود.
- درمان سرماخوردگی : از میوه، برگ و ریشه این گیاه میتوان در جهت درمان سرماخوردگی استفاده نمود.
- تب بر : از جوشانده گیاه سه پستان استفاده گردد.
- درمان گلو درد : میوه، برگ و ریشه این گیاه در درمان گلو درد موثر می باشند.
- درمان زخم گلو
- درمان بیماری‌های قارچی : از پودر دانه این گیاه به صورت موضعی استفاده گردد.
- [ type=”red”] برای درمان بیماری های قارچی می توان از گیاه خوشاریزه استفاده نمود.
- درمان بیماری های روده ای: که در اثر زیاده روی در مشروبات الکلی یا مشروبات گازدار یا استفاده از ادویه های تند به وجود می آید.
- درمان بیماری های ریوی و طحال : از میوه ی این گیاه استفاده گردد. همچنین استفاده از دمکرده ریشه روناس با سکنجبین به درمان این بیماری کمک می کند.
- مقطع اسهال : از دم کرده آن استفاده گردد.
- درمان و تسکین دردهای قفسه سینه
- درمان خراش های دستگاه گوارش
- درمان بیماری های کلیوی
- ملین خلط آور
- تصفیه کننده خون
- کاهش فشار خون
- برطرف کردن تشنگی
- رفع سوزاک : در گذشته به این منظور برگ های تازه سپستان را شب در آب خنک خیسانده و صبح آنرا کوبیده و از لعاب آن می خوردند و از لعاب دانه آن هم با آب دزدک در لوله های ادرار وارد می نمودند که در درمان سوزاک به داروی اصلی کمک می نموده و اما داروی اصلی سوزاک های کهنه داروئی می باشد که با آبلیمو و تخم مرغ تهیه می شود.
- تقویت و رشد مو: بدلیل وجود مقدار زیادی ویتامین در میوه ی رسیده ی آن باعث تقویت و رشد مو می گردد. همچنین از خواص نعناع برای مو غافل نشوید.
- بهبود زخم‌ها : از برگ سه پستان استفاده گردد.
- تسکین قولنج روده‌ها : از عصاره پوست درخت سه پستان استفاده گردد.
- تسکین سردرد و التیام جراحت ها : از برگ های پودر شده آن به صورت موضعی استفاده گردد.
- رفع سوء هاضمه
- محافظت از کبد
- دفع کرم معده
- تقویت رحم: این گیاه باعث تقویت رحم می گردد، همچنین برای تقویت آن می توان از خواص درمانی گیاه کلاغک استفاده نمود.
ترکیبات شیمیایی گیاه سپستان
ترکیبات شیمیایی موجود در برگ و میوه سپستان عبارتند از : آلکالوئیدهای پیرالوزیدین، کومارین ها، ساپونین ها، ترپن ها و استرولها . همچنین در برگ ها مقدار بالایی کروم وجود دارد و مواد مهم روغن دانه ها اسیداولئیک، اسیدلینولئیک، اسیدبِهِنیک، اسیدآراشیدیک، اسیداستئاریک و اسیدپالمیتیک می باشد.
موارد احتیاطی و منع مصرف
مصرف زیاد سه پستان برای معده مضر بوده و باعث تضعیف کبد می گردد. پس توصیه می گردد افراد سرد مزاج با برگ گل سرخ و سایرین با عناب میل نمایند.
نکات بیشتر در مورد گیاه سپستان
میوه سپستان در درمان تبهای گرم مزاج صفراوی با سایر داروها بسیار توصیه میشود.
[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمام خواص گیاه سپستان ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
