دانستنی های سلامتشناخت داروهاطب سنتی و داروهای گیاهی

قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

4.3/5 - (9 امتیاز)

[ type=”blue”]گیاه قره قاط از گیاهان دارویی ایران می باشد. درمان فشار خون بالا، تقویت قوای بینایی، درمان اسهال خونی، درمان آنژین و ورم گلو و … از خواص درمانی گیاه قره قاط می باشد.

قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

آشنایی با گیاه قره قاط

گیاه قره قاط یا سیاه گیله با نام علمی Vaccinium macrocarpon و نام انگلیسی Bilberry بوته ی کوچک به ارتفاع تا 60 سانتی متر می باشد. این گیاه دارای برگ هایی بیضوی کوچک به رنگ سبز روشن بوده که بسیار بادوام و مقاوم است ولی در زمستان بر رویگیاه باقی نمی مانند. گل های این گیاه سفید مایل به سبز و به شکل زنگوله می باشد که در ماههای تیر و مرداد شکوفا می شود. میوه ی نارس آن ترش و میوه رسیده کمی شیرین است که میوه ها پس از رسیدن کاملآبی مایل به سیاه هستند و به اندازه ی نخود می باشند. گیاه قره قاط در اکثر نواحی جنگلی آسیای صغیر، قفقاز، سیبری، آمریکای شمالی و به خصوص اروپا یافت می شود و همچنین در  بریتانیا  معمولا در جنگلها روی خاکهای اسیدی می روید. قره قاط در ایران در کوهستان های دره گز یافت می شود.

 قسمت مورد استفاده ی قره قاط شامل برگ، ریشه و میوه است. 

اسامی گوناگون قره قاط : فارسی این گیاه آس بری مورد بیابانی است و قره قاط اسم ترکی آن است ولی در بازار شهرهای بزرگ ایران مثل تهران به آن، برگ بو گفته می شود. قره قاط در کشورهای مختلف جهان اسامی گوناگون داشته که در روسیه به چرنیکا در هلند به بلویر و در کشورهای عربی زبان به زقال شهرت دارد.

 

قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

انواع گونه های گیاه قره قاط

طبق کتاب جناب آقای دکتر امین، قره قات که با نام علمی Caucasian whortleberry معرفی گردیده است به دو نوع اردبیلی و کلیبری در ایران وجود دارد.

  • قره قاط اردبیلی

    این نوع قره قاط در برگیرنده ی میوه هایی تقریبا کروی به رنگ قرمز تیره یا کم رنگ و دارای پوسته ی سخت و چروکیده است که دمی در قسمت پایین آن ها قرار دارد. داخل این میوه ها تعدادی دانه های براق وجود دارد. گیاه مزبور با نام علمی Vaccinium arctostaphylos از تیره ی Ericaceae (تیره ی قره قات) بوده که درختچه ای تا دو متر با برگ های پهن بیضی شکل و بدون دم برگ است. گل های قره قاط، سفید مایل به سبز و گاهی صورتی هستند. میوه های این گیاه از نوع سته می باشند. این درختچه در جنگل های اسالم، خلخال و ارتفاعات اردبیل انتشار و یافت می شود.

 

  • قره قاط کلیبری

    این نوع از قره قاط به صورت دم کرده در طب سنتی ایران به عنوان کاهش پر فشاری خون و کاهش قند خون مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین شامل میوه های کروی با پوسته ی قرمز تیره و چروکیده ی بدون دم یا با دم کوتاه و بزرگ تر از قره قات اردبیلی است که از درختچه ای با نام عملی Ribes biebersteinii به دست می آید. این درختچه تا دو متر ارتفاع داشته و دارای برگ های قلبی شکل با پنج لوب استاندارد است. گیاه، مربوط به تیره ی Grossulariaceae (تیره ی انگورک) بوده و در جنگل های ارسباران و کلیبر رویش دارد.

با توجه به این که قره قات اردبیلی و کلیبری مربوط به دو گیاه کاملا متفاوت از نظر جنس، گونه و خانواده هستند بعید به نظر می رسد که دارای اثرات مشابهی باشند. البته ممکن است هر دو در بعضی ترکیبات و اثرات یکسان باشند ولی باید ذکر کرد که قره قات اصلی همان نوع اردبیلی است که اثراتی مشابه، با انواع خارجی دارد همچنین با توجه به مطالعات انجام شده بر روی قره قات اردبیلی، شباهت زیادی بین ترکیبات نوع ایرانی و انواع خارجی وجود دارد؛ لذا اکثر اثرات ذکر شده برای گونه های خارجی می تواند در مورد نوع ایرانی صادق باشد؛ ولی مطالعات کامل تری را می طلبد که باید به صورت کلینیکی انجام گیرد.

 

قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

خواص درمانی گیاه قره قاط

خواص درمانی گیاه قره قاط برای چشم

  •  تقویت قوای بینایی: به دلیل داشتن درصد بالایی کاروتن این گیاه دارویی موثر جهت تقویت قوای بینایی بوده و همچنین نور چشم را زیاد می کند.
  • درمان امراض چشم: هنگام کم سو شدن در شب، یا برای دید بهتر روز کاتاراکت و گلوکوما. در بعضی مشکلات چشم مانند گلوکوما، کلاژن دارای آسیب هایی می شود که باعث فشار زیاد در چشم خواهد شد. بنابراین چون قره قات در حفاظت کلاژن موثر است، در موارد ذکر شده مفید است. از این رو در اروپا به طور وسیع بدین منظور از آن استفاده می شود.همچنین قره قاط به مقدار زیادی در اروپا برای مشکلات شبکیه ای حاصل از دیابت مورد مصرف است.

خواص درمانی روغن گیاه قره قاط 

  • باز کردن بینی و مجاری تنفسی: چکاندن چند قطره روغن برگ یا ریشه آن در بینی اثری فوری در باز کردن بینی و مجاری تنفسی دارد.
  • برطرف ساختن جوشهای پوستی
  • درمان ورم گلو: از ضماد آن استفاده شود.
  • التیام زخم مقعد: از ضماد آن استفاده شود.
  • کاهش درد و التهاب بواسیر
  • درمان اگزما
  • درمان گریپ
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

  • درمان دیابت: بدین منظور ۳۰ گرم برگ یا میوه خشک یا ۲۰ گرم برگ یا میوه تازه د را در ۷۵۰ میلی لیتر آب سرد درون قابلمه ای کوچک به مدت 20 دقیقه جوشانده سپس آنرا صاف کرده و ۳ بار در روز هر بار، از جوشانده مورد نظر میل گردد.
  • کاهش کلسترول: جوشانده برگ یا میوه قره قاط در طول چند هفته متوالی موجب کاهش چربی خون می شود. بدین منظور مصرف ۳ بار در روز، هر بار ۵ تا ۱۰ میلی لیتر از شربت میوه قره قاط یا مصرف ۳ بار در روز از این گیاه توصیه می گردد.
  • درمان اسهال خونی: کمی میوه قره قاط پودر شده را با کمی پودر پوست انار و کمی اسکان مخلوط نموده، مقداری کمی پودر طباشیر را نیز به آن اضافه و مصرف نمایید.
  • کاهش فشار خون بالا: ۱۲ گرم از برگ یا میوه خشک در یک لیتر آب به تنهایی یا همراه با ۱۰ گرم تمرکجرات (چای مکه) مخلوط نموده و مصرف نمایید.
  • ضد عفونی کردن حلق و دهان: آب جوشانده یا خیسانده غلیظ برگ و میوه قره قاط را در طول چند روز متوالی غرغره نمایید.
  • درمان آنژین و ورم گلو: برگ و ریشه گیاه قره قاط را جوشانده و سپس ۳ بار در روز  مضمضه یا غرغره نمایید. این جوشانده سرفه را برطرف و مجاری تنفسی را ضد عفونی می کند.
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
  • درمان بواسیر: ۵۰۰ میلی لیتر دم کرده با جوشانده برگ و میوه قره قاط را در حالی که هنوز داغ است را همراه با مقداری گیاه ناترک داخل ظرف بلوری ریخته و پارچه ای تمیز و نرم را در آن خیس نمایید، سپس آن را فشرده تا مایع اضافی آن خارج شود، بعد پارچه کمپرس را روی ناحیه مقعد قرار دهید. هنگامی که کمپرس خشک شد، مجددا با استفاده از محلول داغ، کمپرس را تکرار کنید و این عمل را تا بهبودی کامل ادامه دهید.
  • قطع خونریزی و ترشحات زنانگی: ۲ تا ۵ قطره اسانس معطر روغنی برگ یا میوه قره قاط و یا حدود ۵۰۰ میلی لیتر جوشانده آنها را در آب وان حمام ریخته، خوب به هم بزنید تا ذرات  روغن یا جوشانده کاملا پخش شود ، سپس در آب وان بنشینید  وکاملا شستشو دهید. علاوه بر این می توان از جوشانده ی گیاه شاه پسند استفاده نمود.
  • ضد میکروب: آزمایش های کلینیکی زیادی در مورد اثرات ضدمیکروبی مجاری ادرار با آب قره قاط صورت گرفته که نتایج بسیار خوبی را به دنبال داشته است. در یک آزمایش 10 زن جوان با روش دابل بلایند (دوسوکور) با 400 میلی گرم عصاره به طور خوراکی در روز، در مقایسه با دارونما انجام شد که نتایج آن چشم گیر بود. پیگیری این مسئله نشان داد که کاهش قابل ملاحظه ی پ هاش ادرار باعث از بین رفتن بسیاری از باکتری ها می گردد. همچنین در آزمایش دیگری کاهش شدید عفونت ادراری زنان به مدت طولانی با مصرف خوراکی عصاره به شکل کپسول مشاهده شده است.
[ type=”red”]گیاهان دیگری که ضد میکروب هستندقرنفل، گیاه فرنجمشک، گیاه باریجه، گیاه بنه و … نام دارند.

قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
  • تولید و تثبیت کلاژن: از مهم ترین پروتئین های بدن، کلاژن است که در ساخت تاندون، رباط و غضروف نقش اصلی را دارد. کلاژن در زمان التهاب روماتیسمی، امراض دهانی و یا بیماری های استخوان و مفاصل از بین می رود. عمل مهم فلاونوئیدها، آنتوسیانین ها و پروآنتوسیانین های قره قاط جلوگیری از این عمل است. همچنین آنتوسیانین ها دارای خاصیت قوی ویتامین P ( بیوفلاونوئیدها ) بوده و افزون بر آن دارای خاصیت افزایش ویتامین C داخل سلولی و کاهش شکنندگی مویرگ ها هستند که از این نظر دو برابر قوی تر می باشد. همچنین می توان از خواص درمانی گیاه سورنجان نیز بهره مند گردید.
  • جلوگیری از لخته شدن خون: خاصیت ضد تجمع پلاکت ها که از این نظر شبیه به آسپیرین و گیاه سیر می باشد.افرادی که خون آن ها غلیظ است از قره قات استفاده کنند.
  • درمان زکام و گریپ: استفاده از بخور برگ و ریشه قره قاط و یا چکاندن چند قطره آب غلیظ جوشانده آنها زکام را برطرف ساخته و موجب باز شدن مجاری تنفسی و درمان گریب می گردد.
  • درمان اختلالات کلیوی:۳۰ گرم برگ و میوه خشک قره قاط یا ۶۰ گرم برگ و میوه تازه آن در ۷۰۰ میلی لیتر آب به مدت ۲۰ دقیقه، جوشانده و ۳ بار در روز مصرف نمایید. این دمنوش  دستگاه اداری را ضد عفونی کرده و به عنوان دارویی مدر(ادرار آور) مصرف آن به کلیه افرادی که دچار بند آمد گی ادرار گشته یا کلیه آنها سنگ ساز می باشد، توصیه می شود .
  • درمان بیماریهای پوستی: میوه و برگ قره قاط به عنوان یک داروی ضد عفونی کننده و تقویت کننده پوست معرفی شده است.
  • کاهش سوء هاضمه: استفاده از میوه قره قاط باعث کاهش سوء هاضمه می گردد، همچنین برای رفع این بیماری می توان از خواص درمانی گیاه سوروف نیز بهره مند گردید.
  • ضد تب: همراه با گیاه شبدر ترشک جنگلی مصرف گردد.
  • شل کنندگی عضلات صاف
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

دیگر خواص درمانی گیاه قره قاط

  • ضد چسبندگی پلاکت ها
  • ضد شکنندگی عروق مویینه
  • ضد ادم (ضد خیز)
  • ضد ویروس تبخال
  • ضد التهاب
  • ضد اکسیدان
  • ضد خونریزی های رتینوپاتی
  • ضد عفونی کننده
  • ضد اسپاسم
  • ضد زخم های گوارشی
  • ضد قارچ
  • ضد ویروس
  • قابض
  • محرک گردش خون
  • محافظ کلاژن
  • ادرار آور
  • محرک سیستم ایمنی بدن
  • کاهش دهنده ی چربی خون
  • گشاد کننده ی رگ ها
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

طریقه تهیه و مصرف روغن، عرق، چای و پودر گیاه قره قاط

  • روغن قره قاط: به منظور بهره بردن از خواص درمانی گیاه قره قاط و تهیه ی روغن این گیاه ۱۰۰ گرم برگ خشک و گل قره قاط را ۲۶ ساعت در ۱ / ۵ لیتر آب خیسانده سپس بجوشانید سپس صاف نموده و آب آنرا در ۱۵۰ گرم روغن زیتون یا کنجد بقدری بجوشانید تا آب آن بخار شود و روغن بماند.
  • عرق قره قاط: از برگها، ریشه و میوه قره قاط عرق تهیه می شود. بدین منظور ۳۰ گرم ریشه قره قاط خشک و تمیز یا ۲۰ گرم ریشه تر و تازه آنرا با کارد به چند تکه تقسیم نموده و درون ۷۵۰ میلی لیتر آب سرد ریخته، بجوشانید (به مدت ۲۰ تا ۶۰ دقیقه) تا به حدود ۵۰۰ میلی لیتر کاهش یابد، از این جوشانده ، ۳۰ بار در روز، هر بار یک فنجان میل شود. عرق قره قاط تقریبا کلیه خواص قره قاط را دارا بوده و مصرف آن روزانه ۲ فنجان در ۲ وعده صبح و عصر به تنهایی یا همراه با کمی شکر یا عسل که در آن حل کرده باشند، می باشد.
  • چای قره قاط: 5 گرم از خرد شده ی میوه ی قره قاط را با یک لیوان آب سرد مخلوط نموده و به مدت 10 دقیقه می گذاریم بماند و سپس آن را به حد جوش رسانده و پس از گذشت  10 تا 15 دقیقه به صورت گرما گرم صاف نموده و حال چای مورد نظر آماده ی سرو می باشد.
  • پودر قاووت قره قاط: ۱۰۰ گرم میوه قره قاط تازه را شسته و در سایه خشکانیده سپس آنرا نرم ساییده، روزی ۳ مرتبه، هر مرتبه حدود ۲ مثقال آنرا با کمی عسل یا شیر مخلوط کرده و میل شود و این عمل بمدت ۲ روز تکرار گردد. (از این پودر جهت ضد عفونی کردن دستگاه گوارشی استفاده می شود.)
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

فرآورده های گیاه قره قاط

  • محلول ضد چربی پوست: با قره قاط جهت تهیه این محلول، ۲۵۰ میلی لیتر جوشانده غلیظ میوه قره قاط را با ۲۵۰ میلی البشر جوشانده غلیظ برگ ساییده و مخلوط کرده، پس از شستن پوست با صابون گیاهی ، پوست را با جوشانده های فوق چندین مرتبه شستشو دهید. ۲۰۰ گرم میوه قره قاط خشک یا ۲۰۰ گرم قره قاط تازه را داخل یک شیشه بزرگ دهانه گشاد بریزید سپس روی آن یک لیتر مخلوط آب و الکل (به نسبت ۲۵٪ الکل و ۷۵٪ آب) ریخته، درب ظرف را بسته و به مدت ۲ هفته ظرف را در یک جای خنک قرار دهید، در طی این مدت هر از چند گاه آن را تکان دهید، یک کیسه پارچه ای را داخل ظرف دستگاه پرس قرار دهید و مخلوط را درون بریزید، مخلوط را پرس کرده و به داخل پارچ صاف کنید، بعد هر بار حدود ۲ قاشق غذا خوری آنرا با ۲ قاشق غذا خوری جوشانده غلیظ آن و ۲ قاشق غذا خوری گلاب مخلوط کرده، خوب بهم زده و محل خارش پوست را با آن شستشو و ماساژ دهید.
  • روغن ماساژ قره قاط: از روغن ماساژ قره قاط جهت رفع خارش پوست و درمان اگزما، رفع جوشهای قرمز پوست و از بین بردن چربی پوستهای چرب استفاده می گردد. روش تهیه روغن ماساژ قرقات – ظرف شیشه ای بزرگ گشادی را از گیاه پر کرده و سپس روی آن، آنقدر روغن بریزید تا روی گیاه را بپوشاند در ظرف را بسته و به مدت ۲ تا ۳ هفته آن را پشت پنجره آفتابگیر یا در گلخانه، قرار دهید. بعد از ۲ تا ۳ هفته، یک کیسه صافی را داخل پارچ قرار دهید و بوسیله کش به بالای پارچ ثابت کنید. مخلوط روغن و گیاه را در کیسه صافی بریزید. کیسه را با دست بفشارید تا روغن آن خارج شود روغن حاصل را درون بطری شیشه ای استریل تیره رنگ بریزید و از آن برای ماساژ و یا به عنوان ماده اصلی تهیه کرم و یا پماد استفاده کنی
  • نوشیدنی تصفیه کننده خون قره قاط

مواد لازم – 1 / ۰لیتر آب میوه قرقاط
۲ عدد چوب دارچین        الیتر آب خیسانده عناب
میخک  به میزان             یک چهارم فنجان شکر
هل و جوز هندی
تهیه نوشیدنی
آب میوه قره قاط، آب عناب، شکر، ادویه معطر و دارچین را در ظرف مناسبی ریخته و آرام آرام حرارت دهید تا به درجه حرارت جوش برسد و ۳۰ دقیقه بجوشد. سپس آنرا صاف نموده، به تنهایی یا با قاچ های سیب قرمز پوست نکنده میل کنید.

قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

 

جدول ارزش غذایی و خواص قره قاط

[rayfa_table type=”j3″]
مواد و محتویات مقدار در 145 گرم
 انرژی 81 کیلو کالری
 چربی 0/56 گرم
 پروتئین 4/98 گرم
 کربوهیدرات 16/54 گرم
 قند 4/34 گرم
 فیبر 3/9 گرم
 سدیم 8/7 میلی گرم
 پتاسیم 129 میلی گرم
 کلسیم 8/7 میلی گرم
 فسفر 14 میلی گرم
 آهن 0/24 میلی گرم
 مس 0/08 میلی گرم
 منیزیم 7/3 میلی گرم
 منگنز 0/4 میلی گرم
 فولات 9/28 میکروگرم
 ویتامین ب6 0/06 میلی گرم
نیاسین 0/6 میلی گرم
 ویتامین آ 20 واحد
سدیم 0
[/rayfa_table]

ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه قره قاط

ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه قره قاط ماده فعال و اصلی میوه آن یک تانن می باشد که خاصیت ضد اسهال دارد. در میوه قره قاط علاوه بر تانن، قند، اسیدهای آلی و، ویتامینهای C  , B و همچنین کاروتن نیز وجود دارد. میوه قره قاط سرشار از اسید کینیک، تانن، اسید اسکوییک و قند است. در هر ۱۰۰ گرم میوه قره قاط 6/86 گرم آب ،10گرم مواد ازته ، 5/6 گرم مواد قندی، 3/1 گرم سلولز ، 3/2 گرم اسید آلی و حدود 2/0 گرم خاکستر وجود دارد .

موارد احتیاطی و منع مصرف

  • مصرف میوه قره قاط به مقدار معمول در دوران بارداری و شیردهی بلامانع بوده ولی خوردن ترکیبات دارویی و به ویژه برگ آن توصیه نمی گردد همچنین مصرف مقدار زیاد قره قاط بایستی با تجویز پزشک انجام گیرد.
  • استفاده از ترکیبات دارویی قره قاط در بیماران مبتلا به ناراحتی های کبدی و افرادی که از داروهای ضد انعقادی استفاده میکنند، بایستی با احتیاط همراه باشد.
  • مقدار اگزالات موجود در قره قاط نسبتا بالا بوده از این رو مصرف آن برای افراد با سابقه سنگ کلیه یا سنگ کیسه صفرا ممنوع است و این افراد از زیاده روی در مصرف آن باید اجتناب کننند.
  • مصرف مقدار زیاد این گیاه ممکن است مشکلات روده ای و معده ای مانند اسهال ایجاد کند.
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی
قره قاط چیست ؟ | خواص درمانی گیاه قره قاط برای سلامتی

نکات بیشتر درباره گیاه قره قاط

میوه های گونه های مختلفی از این گیاه در نقاط مختلف جهان مصرف دارویی دارد که به نظر می رسد اکثرا دارای مواد و اثرات مشابهی باشند. قره قاط مورد مصرف در ایران از گیاه Vaccinium جمع آوری و مورد استفاده قرار می گیرد.

  • نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.

    [ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه قره قاط ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.

 گرد آوری و تنظیم : نماگرد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا