صیغه طلاق و احکام آن 

 

طلاق آخرین گزینه برای فروپاشی خانواده است .هیچ گاه توصیه ای نه در اسلام ونه مراجع  تقلید به این کار کرده اند .اما برای خواندن صیغه طلاق و جدا شدن زوج و زوجه احکامی باید رعایت شود که ما در این جا برای شما همراهان گرامی متذکر می شویم . مطالعه احکام صیغه موقت ،چگونگی خواندن صیغه موقت و اجازه پدر برای ازدواج دختر به شما پیشنهاد می کنیم

 

صیغه طلاق چیست؟

اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلاً فاطمه است مى گوید: «زَوْجَتِى فاطِمَه طالِقٌ» (یعنى همسرم فاطمه از همسرى رهاست) و اگر دیگرى را وکیل کند آن وکیل باید بگوید: «زَوْجَه مُوَکلِى فاطِمَه طالِقٌ» (یعنى همسر موکل من رهاست).

 

شرایط خواندن صیغه طلاق

زن باید هنگام طلاق از خون حیض و نفاس پاک باشد و نیز شوهرش در آن پاکى با او نزدیکى نکرده باشد. اگر خانم باکره ای ازدواج کند و نزدیکی رخ نداده باشد طلاق در ایام حیض اشکال ندارد.

علاوه بر متن صیغه طلاق که خوانده می شود حضور دو مرد عادل به عنوان شاهد نیز لازم است.

 

صیغه طلاق خلع

احتیاط واجب آن است که صیغه طلاق خلع به صورت زیر باشد:

اگر خود شوهر مى خواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن مثلاً «فاطمه» است مى گوید: «زَوْجَتِى فاطِمَه خَلَعْتُها عَلى ما بَذَلَتْ هِیَ طالِقٌ» یعنی زنم فاطمه را در برابر چیزى که بخشیده است طلاق دادم، او رهاست و اگر وکیل او بخواهد صیغه را بخواند احتیاط واجب آن است که یک نفر از طرف زن وکیل شود و دیگرى از طرف مرد، چنانچه مثلاً اسم شوهر «محمد» و اسم زن «فاطمه» است، وکیل زن مى گوید: «عَنْ مُوَکلَتِى فاطِمَه بَذَلْتُ مَهْرَها لِمُوَکلِکَ مُحَمَّد لِیخْلَعَها عَلَیهِ» پس از آن وکیل مرد بدون فاصله مى گوید: «زَوْجَه مُوَکلِى خَلَعْتُها عَلى ما بَذَلَتْ هِیَ طالِقٌ» (و اگر زن چیز دیگرى غیر از مهر را به شوهر ببخشد باید نام همان را در موقع خواندن صیغه ببرد).

 

صیغه طلاق مبارات

احتیاط واجب آن است که صیغه طلاق مبارات را به طریق زیر بخوانند:

اگر خود شوهر صیغه را مى خواند و مثلاً اسم زن «فاطمه» است مى گوید: «بَارَأْتُ زَوْجَتى فاطَمَه عَلى ما بَذَلَتْ فَهِیَ طالِقٌ» یعنى مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او، پس او رها است (و اگر چیزى غیر مهر را مى دهد باید آن را نام ببرد) و در صورتى که وکیل مرد بخواهد صیغه را بخواند مى گوید: «بَارَأْتُ زَوْجَه مُوَکلى فاطِمَه عَلى ما بَذَلَتْ فَهِیَ طالِقٌ» البته قبلاً باید زن مهر خود بلکه چیزى کمتر از آن را به شوهر در برابر طلاق مبارات بخشیده باشد.

 

 احکام صیغه طلاق

. صیغه طلاق چگونه خوانده مى شود؟

همه مراجع: اگر شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند، باید بگوید: «زَوْجَتى (نام همسرش) طالِقٌ»، و اگر دیگرى را وکیل کند، باید بگوید: «زَوْجَهُ مُوَکِّلى (نام زن) طالِقٌ».

تبصره. البته اگر زن معین است ذکر نام او در صیغه لازم نیست.

مسأله 2508 طلاق باید به صیغه عربی صحیح  خوانده شود و دو مرد عادل آن را بشنوند و اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلًا فاطمه باشد باید بگوید: «زَوجَتِی فاطِمَهُ طالِق ٌ» زن من فاطمه رها است و اگر دیگری را وکیل کند، آن وکیل باید بگوید: «زَوجَهُ مُوکِلی فاطِمَهُ طالِق ٌ»

 (خوئی ،تبریزی افی سیستانی ): و به کلمه «طالِق » ..

مکارم شیرازی: بنا بر احتیاط واجب باید صیغه طلاق به عربی صحیح خوانده شود و واجب است دو مرد عادل آن را بشنوند ..

بهجت : طلاق باید به صیغه عربی صحیح خوانده شود و اگر خواندن به عربی صحیح ممکن نبود، با سایر زبانها به صورت صحیح باید خوانده شود، و اگر به عربی می تواند بخواند ولی عربی صحیح را نمی داند، احتیاط در این است که هم به عربی غیر صحیح و هم به لغت صحیح کسی که صیغه طلاق را می خواند خوانده شود، و باید دو مرد عادل صیغه طلاق را بشنوند ..

 (خوئی ،تبریزی ، سیستانی ): و در صورتی که زن معیّن باشد ذکر نام او لازم نیست . ( (سیستانی ): و اگر حاضر باشد کافی است بگوید «هذِه ِ طالِق ٌ» و به او اشاره کند یا بگوید «انت ِطالِق ٌ» و او را مخاطب قرار دهد و چنانچه مرد نتواند طلاق را به صیغه عربی بیاورد و نتواند وکیل بگیرد، به هر لفظی که مرادف صیغه عربی آن است از هر لغتی باشد می تواند طلاق دهد).

مکارم شیرازی: یعنی : همسر موکّل من رها است .

زنجانی: مسأله طلاق باید به صیغه صحیح و باکلمه طالق و بنا بر مشهور به صیغه عربی خوانده شود و دو مرد عادل آن را بشنوند و در صورتی که زن معیّن نباشد به گونه ای او را معین کند، بنا بر این اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلًا فاطمه است ، می گوید: «زوجَتی ِ فاطِمَهُ طالِق ٌ» و اگر دیگری را وکیل کند آن وکیل می گوید: «زَوجَهُ مُوَکِّلی فاطِمَهُ طالِق ٌ».

 

احکام صیغه طلاق مطابق نظر آیت الله سیستانی

مسأله ۲۵۲۶ ـ طلاق باید به صیغه عربی صحیح و به کلمه «طالق» خوانده شود، و دو مرد عادل آن را بشنوند، و اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلاً فاطمه باشد، بگوید: «زَوْجَتِی فاطِمَهُ طالِقٌ» یعنی همسر من فاطمه رها است، و اگر دیگری را وکیل کند، آن وکیل بگوید: «زَوْجَهُ مُوَکلِی فاطِمَهُ طالِقٌ»؛ و در صورتی که زن معین باشد، ذکر نام او لازم نیست. و اگر حاضر باشد کافی است بگوید: «هذِهِ طالِقٌ» و به او اشاره کند، یا بگوید: «اَنْتِ طالِق» و او را مخاطب قرار دهد. و چنانچه مرد نتواند طلاق را به صیغه عربی بیاورد و نتواند وکیل بگیرد، به هر لفظی که مرادف صیغه عربی آن است از هر لغتی باشد می‌تواند طلاق دهد.

مسأله ۲۵۲۷ ـ ازدواج موقت طلاق ندارد، و رها شدن زن به این است که مدتش تمام شود، یا مرد مدت را به او ببخشد، مثلاً بگوید: مدت را به تو بخشیدم، و شاهد گرفتن و پاک بودن زن از حیض لازم نیست.

۱۵پرسش: اگر فردی صیغه طلاق را بغیر عربی بگوید و بعد همسرش را رها کند حکمش چیست و چه کار باید کرد ؟

پاسخ:

اگر می توانسته است طلاق را به عربی بگوید یا وکیل بگیرد ولی عمدا طلاق را به زبان دیگر بگوید صحیح نیست . و باید از راه های قانونی یا شرعی او را ملزم کنید یا نفقه بدهد وسایر حقوق زوجیت را رعایت نماید یا طلاق صحیح شرعی بدهد .

 

 احکام صیغه طلاق طبق نظر آیت الله مکارم شیرازی

مسأله ـ زن باید هنگام طلاق از خون حیض و نفاس پاک باشد، و نیز شوهرش در آن پاکى با او نزدیکى نکرده باشد. و اگر در حال حیض و نفاس که پیش از این پاک بوده، با او نزدیکى نموده باشد بنابر احتیاط، طلاق کافى نیست؛ بلکه باید دوباره عادت شود و پاک گردد.

سؤال ـ این که طلاق باید در طُهر واقع شود، آیا باید زن غسل هم کرده باشد، یا پاک شدن از حیض کافى است؟
جواب : غسل لازم نیست.
مسأله ـ طلاق دادن در حال حیض، یا نفاس، در سه صورت صحیح است :
الف) شوهر بعد از ازدواج با او نزدیکى نکرده باشد.
ب) زن باردار باشد.
ج) زن غایب باشد و مرد نتواند، یا برایش مشکل باشد، که پاک بودن زن را بفهمد.
مسأله ـ هر گاه مرد بخواهد زنى که به واسطه بیمارى یا غیر آن عادت ماهانه نمى‌بیند را طلاق دهد باید از زمانى که با او نزدیکى کرده، تا سه ماه از نزدیکى خوددارى کند و بعد او را طلاق دهد.
مسأله ـ شرائط فوق، مخصوص عقد دائم است و در عقد موقّت نیست، بلکه هر زمان مدّت آن تمام شود، یا مرد باقیمانده مدّت را ببخشد، زن از قید همسرى رها مى‌شود.

 

 

استفتئات حضرت آیت الله مکارم شیرازی.

. آیا مى توان صیغه طلاق را به فارسى خواند؟

جواب: بنابر احتیاط واجب باید صیغه طلاق به عربى صحیح خوانده شود.

آیا لازم است افرادى به عنوان شاهد هنگام خواندن صیغه طلاق حاضر باشند؟

جواب: آرى، واجب است دو مرد عادل آن را بشنوند.

. صیغه طلاق به عربى چگونه است؟

جواب: اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلاً فاطمه است مى گوید: «زَوْجَتِى فاطِمَه طالِقٌ» (یعنى همسرم فاطمه از همسرى رهاست) و اگر دیگرى را وکیل کند آن وکیل باید بگوید: «زَوْجَه مُوَکلِى فاطِمَه طالِقٌ» (یعنى همسر موکل من رهاست).

. آیا در طلاق، عدالت دو شاهد در نظر زوج کافى است؟

جواب: بله، عدالت دو شاهد در نظر زوج مادام که یقین برخلاف آن نباشد کافى است.

. شخصى مى خواهد زن خود یا زن دیگرى را طلاق دهد، در شهرى که ساکن است، عادل به آن معنایى که فقها عظام فرموده اند نیست مگر بعضى از اشخاصى که شخص مطلِّق نه به چشم خود از آنها معصیتى دیده و نه از دیگران شنیده که تا حال معصیتى کرده باشند و در شهرهاى مجاور هم اشخاص عادلى را نمى شناسد و از طرفى هم به ناچار باید این طلاق واقع شود بفرمایید آیا نزد همان اشخاص فوق الذکر که مورد وثوق و حسن ظنّ هستند مى تواند اجراى طلاق کند؟

جواب: همین گونه افراد براى شهود طلاق کافى هستند و عادل محسوب مى شوند.

. آیا پسران زن و شوهر مى توانند به عنوان شهود طلاق والدین خود باشند؟

جواب: اگر پسران او بالغ و عادل باشند، مى توانند شهود طلاق شوند.

در مورد طلاق اهل تسنّن شنیده شده است که آنها، مخصوصاً شافعى ها، صیغه طلاق جارى نمى کنند; بلکه به صرف اراده جدایى و لفظ «تو مطلّقه اى» اکتفا مى کنند، آیا صحّت دارد؟ آیا حضور شاهدین عدلین را لازم نمى دانند؟

جواب: طلاق اهل تسنّن اگر واجد شرایط شرعیه، مانند شاهدین عدلین، نباشد در مورد شیعیان کفایت نمى کند; ولى درباره خودشان اگر چنین طلاقى دارند از باب قاعده الزام طلاقشان مقبول است و مشهور در میان آنان عدم اعتبار شاهدین است; بلکه شیخ در «خلاف» اجماع فقهاى اهل سنّت را بر عدم اعتبار شاهدین ادّعا مى کند.

 

. زن و شوهرى ایرانى و شیعه پس از چند سال زندگى مشترک، در ایران از یکدیگر طلاق گرفته. سپس هردو به استرالیا هجرت کرده و پس از 5 سال مجدّداً با یکدیگر ازدواج مى کنند. مُجرى این ازدواج یک نفر سنّى بوده که در عرف ایرانیان مقیم «سیدنى» به عنوان وکیل ازدواج شرعى معروف بوده و هست. پس از ازدواج دوباره از یکدیگر طلاق مى گیرند، لیکن این بار طلاق مدنى بوده (مطابق قوانین استرالیا) و طلاق شرعى انجام نشده است. بعد از دو سال توسّط همان عاقد با مرد دیگرى ازدواج نموده و اکنون باردار است. زن اخیراً مطّلع شده که طلاق استرالیایى او از شوهر اوّلش از نظر شرعى معتبر نیست و لذا ازدواج با شوهر دوم نیز دچار اشکال است. ایشان اظهار مى دارد مطلقاً تصوّر نمى کرده که طلاق دادگاه استرالیایى بدون اعتبار باشد; خصوصاً که وکیل فوق الذّکر، ازدواج مجدّد ایشان را با همسر دوم اجرا کرده است. اکنون زن و همسر دوّمش بسیار نگرانند، حلّ مشکل آنها چگونه است؟

جواب: با توجّه به این که طلاق فاقد شرایط شرعیه، یعنى حضور دو شاهد عادل بوده، باطل است و زن در عقد شوهر اوّل است و حتّى اگر از شوهر اوّل طلاق شرعى بگیرد، ازدواج او با شوهر دوم مشکل است; مگر این که ثابت شود ازدواج دوم زن با شوهر اوّل باطل بوده است، در این صورت مشکلى با شوهر دوم ندارد.

. در مورد عدالت دو شاهد هنگام اجراى صیغه طلاق، هرگاه مجرى صیغه، اعتقاد به عدالت ودیگران علم به فسق شهود داشته باشند، آیا طلاق صحیح است؟

جواب: براى آنها که علم به فسق شهود ندارند کافیست.

. آیا عدم علم شاهد به فسق خودش در شهادت بر طلاق معتبر مى باشد؟

جواب: خالى از اشکال نیست.

آیا عدالت، که در شهود طلاق شرط است، شرط واقعى است یا شرط علمى و ظاهرى؟ به تعبیر دیگر، هرگاه پس از اجراى صیغه طلاق، علم به فسق شاهدین پیدا کنیم، در حالى که به هنگام طلاق آنها را عادل مى پنداشتیم، طلاق واقع شده چه حکمى دارد؟

جواب: طلاق مزبور صحیح است.

 

. هرگاه کسى دو نفر را عادل بداند و زن خود را پیش آنها طلاق دهد، دیگرى که آنان را عادل نمى داند، میتواند آن زن را براى خود یا دیگرى عقد کند؟

جواب: بنابر احتیاط واجب نباید آن زن را براى خود یا دیگرى عقد کند، ولى اگر شک در عدالت آنها داشته مانعى ندارد.

. چه طلاقى را طلاق خلع گویند؟

جواب: زنى که مایل نیست با شوهرش زندگى کند، و بیم آن مى رود که ادامه همسرى آنها باعث گناه شود مى تواند مهر خود یا مال دیگرى را به او ببخشد که طلاقش دهد، این را طلاق خلع گویند.

 

. شوهر مى تواند براى طلاق مبارات مالى بیش از مهریه بگیرد؟

جواب: مالى را که شوهر براى طلاق مبارات مى گیرد باید بیشتر از مهر نباشد بلکه احتیاط واجب آن است که کمتر باشد.

 

گردآوری :گروه مذهبی نماگرد