آشنایی با گیاه باریجه
باریجه گیاهی چند ساله از خانواده umbelliferae، با نام علمی Ferula galbaniflua Boiss. Et Buhse و نام انگلیسی Galbanum می باشد. این گیاه دارای دو متر ارتفاع با برگهایی شبیه چنار،گل های زرد رنگ و ساقه ی باریک بوده که در اثر نیش حشره ی، شیره ای از آن خارج می شود و به تدریج در مجاورت هوا سفت شده و رنگ قهوه ای یا زرد مایل به سبز یا قرمز در می آید که آن را صمغ رزینی باریجه می نامند.باریجه در ایران در مناطق وسیعی از دامنه های مرتفع البرز و در مناطق جنوب و شمال ایران در اشتران کوه، کوه ساس و کوه پرو در کرمانشاه فراوان دیده می شود.
نام های دیگر باریجه در ایران در مناطق مختلفه بالیجه و بالنبو می باشد و در کتب طب سنتی با نام بارزد و به عربی قنه و به ترکی قاسی و قاصنی نامبرده می شود و همچنین در بازار هند این گیاه را به نام جواشیر می شناسند.
انواع باریجه
فرآورده ی حاصل از گیاه باریجه دارای بوی قوی، معطر، فاقد و طعم گس و تلخ میباشد و به دو شکل باریجه ی سخت و باریجه ی نرم عرضه میگردد.
باریجه سخت : باریجه سخت خود دارای دو نوع باریجه اشکی و تودهای می باشد.
باریجه ی اشکی : باریجه اشکی که در اثر گزش حشرات، خراش طبیعی یا ایجاد شکاف بر روی ساقۀ گیاه به خارج ترشح می شود و پس از چند روز شیرۀ حاصل در مجاورت هوا سفت شده از گیاه جدا می شود و به رنگ سفید مایل به زرد یا زرد مایل به سبز یا مایل به قرمز بوده و شکل آن مدور یا بی شکل با سطحی ناصاف و کدر است. این نوع باریجه مدت ها نرمی خود را حفظ نموده ولی بعداً به مرور زمان سخت و شکننده میشود به طوریکه در اثر خرد شدن به صورت گرد درمیآید.
باریجه توده ای : این نوع از باریجه از تجمع قطعات اشکی نامنظم واقع در یک قسمت بیشکل و خمیری تشکیل شده که به صورت قطعاتی به ابعاد مختلف و نامنظم در معرض استفاده قرار میگیرد و غالباً مایل به سبز، سبز قهوهای، سبز مایل به زرد یا تیره است. در داخل آن، ناخالصی های متفاوت نظیر ریزههای خاک، خردههای ساقه، برگ و دمبرگ گیاه دیده میشود.
باریجه نرم : باریجه ی نرم را باریجه ی عسلی میگویند که شیرابه ای غلیظ شبیه عسل با بوی تند و نافذ و به رنگ قهوهای تیره میباشد که در اثر برش طولی یا عرضی قسمت یقۀ گیاه به خارج ترشح میشود و واجد 30ـ25% اسانس میباشد. باریجۀ عسلی را از پالایش باریجه تودهای نیز بدست میآورند.
خواص درمانی گیاه باریجه
طبع گیاه باریجه گرم و خشک است.
- رفع سوزش مجرای ادرار و بواسیر : گیاه را با آب مخلوط کرده و به مدت سه روز مصرف گردد. همچنین می توان از خواص شیره آنغوزه برای درمان این مشکل استفاده نمود.
- درمان کزاز : بدین منظور با روغن زنبق مخلوط شود.
- تسکین درد پهلو و کمر و تحلیل دملها : از ضماد آن استفاده گردد.
- خرد کردن سنگ مثانه و کلیه : بدین منظور به همراه عسل میل شود.
- ضد عفونی کننده: این گیاه دارای خواص ضد عفونی کننده می باشند، علاوه بر این گیاه، گیاه بابا آدم نیز در ضد عفونی کردن بدن بسیار موثر است.
- ضد اسپاسم: گیاه باریجه دارای خواص ضد اسپاسمی می باشد همچنین علاوه بر این گیاه، گیاه دارویی دیگر بنام سداب دارای چنین خاصیتی می باشد.
- تسکین درد رحم: از دیگر خواص درمانی گیاه باریجه تسکین درد رحم می باشد، همچنین طب سنتی استفاده از خواص خاکشیر برای زنان را بسیار موثر می داند.
- درمان بیماری های عصبی: علاوه بر این گیاه می توان از خواص درمانی گیاه لاواند استفاده نمود.
- ضد خلط
- ضد تشنج
- تونیک از حافظه
- ضد میکروبی
- ضد التهابی
- ضددردی
- ضد لپتیک
- ضد اسپاسمولیتیک
- درمان برونشیتهای مزمن و آسم
[ type=”red”]گیاه دیگری که در درمان برونشیتهای مزمن و آسم موثر است گیاه آدونیس بهاره می باشد.
- تقویت رحم
- ملین و گرم کننده
- محلل گازها و نفخ
- رفع تنگی نفس و سرفه کهنه
- نرم کردن سینه
- اختناق رحم و صرع
- رفع ضعف معده و کبد و سپرز
- قاعده آور
- باز کردن انسداد کلیه
- تسهیل زایمان
- دفع سموم
طریقه تهیه و مصرف گیاه باریجه
قبل از مصرف صمغ باریجه توصیه می گردد آن را در روغن بادام تلخ و یا در آب سداب حل نموده و همچنین اگر از نوع توده ای و مخطوط با خار و خاشاک باشد، باید آن را ابتدا در آب گرم انداخته تا باز شود و فقط قسمت روغن و صاف آن را که روی آب می آید گرفته و با پارچه ای بدون فشار صاف نموده و مصرف شود.
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه باریجه
گیاه باریجه از نظر ترکیبات شیمیایی شیره شبیه به گیاه آنغوزه می باشد.
ترکیبات شیمایی در لاتکس یا شیرابه این گیاه 5ـ3 درصد اسانس، 70ـ50 درصد رزین، 40ـ20 درصد مواد صمغی، 10ـ1 درصد رطوبت و مواد معدنی میباشد . اسانس باریجه از 7 گروه ترکیبات مختلف تشکیل شده است:
هیدروکربن، کارن و هیدروکربنهای دیگر مانند میرسن، پاراسیمن، لیمونن، ترپینولن .
الکلهای مونوترپنی و استات
سزکوئی ترپنها
آزولنها
موارد احتیاطی و منع مصرف
- باریجه برای اشخاص گرم مزاج مضر است.
- مقدار خوراک آن تا سه گرم و برای دفع سموم کشنده تا ۱۵ گرم می باشد.
- مصرف آن در مناطق گرم و فصول گرم نیز تجویز نمی شود و اگر لازم باشد ، مصرف شود باید با روغن بنفشه و کافور مصرف گردد.
کاربرد باریجه در صنعت
در صنعت از باریجه چسبی تهیه می شود که بی رنگ است و برای چسباندن شیشه، الماس و سنگهای قیمتی به کار می رود.
نکات بیشتر درباره گیاه باریجه
جانشین آن از نظر خواصی، سکنجبینی است.
-
[ type=”green”] ممکن است در این مطلب تمامی خواص گیاه باریجه ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد