آشنایی با گیاه زوفا
گیاه زوفا Hyssop با نام علمی Hyssopus Officinalis گیاهی است پایا، خودرو که از تیره نعناعیان می باشد. ارتفاع این گیاه ۶۰ سانتیمتر بوده و همچنین دارای ریشه ای ضخیم، برگ های کوچک نوک تیز و سبز رنگ، گل هایی زیبا و معطر به رنگ های آبی، ارغوانی، بنفش و سفید می باشد. زوفا بومی کشور فرانسه، یونان و ایتالیا می باشد و همچنین در نواحی جنوب اروپا، ایران، هند، ترکیه و شوروی انتشار دارد و در ایران به صورت خودرو در مناطق جنوبی مشاهده می گردد. گیاه زوفا شبیه به دیگر اعضای خانواده نعناع به نظر می رسد و دارای بویی شبیه کافور است که استفاده سنتی آن قرن هاست در پزشکی گیاهی مطرح شده است و لیکن در کتاب مقدس مسیحیت گیاهانی به نام زوفا وجود دارد.
نا گفته نماند که تعدادی از گیاهان رایج دیگر در آمریکای شمالی وجود دارند که با نام زوفا تغییر می کنند. این گیاهان عبارتند از: زوفا غول پیکر ، زوفا پرچین و اب زوفا هیچ یک از این گیاهان جز زوف نیستند.
نام‌های دیگرگیاه زوفا عبارت است از: گل زوفا، گل پونه و زوفای یابس
از این گیاه، روغنی استخراج می گردد که دارای خواص و فواید درمانی فراوانی است و همچنین می توان گل و برگ های خشک شده این گیاه را جوشاند و به صورت دمنوش استفاده نمود.
خواص و فواید درمانی گیاه زوفا
طبع گیاه زوفا گرم و خشک می باشد.
- درمان سرما خوردگی: گیاه زوفا سرشار از رزین‌ها، تانن، هیسوپین و فلاوونوئیدها می باشد که این ترکیبات برای عملکرد سیستم تنفسی مناسب بوده و از عفونتهای تنفسی، آسم و برونشیت جلوگیری می‌کنند. روغن زوفا از زمان‌های بسیار قدیم برای کاهش دمای بدن و تب کاربرد داشته است و همچنین برای کاهش علایم سرماخوردگی و آنفلوانزا مانند سرفه، گلودرد، گوش درد و تب بسیار مناسب می باشد.
- بهبود و درمان افسردگی: اسانس زوفا وظیفه ی تحریک برای دستگاه‌های متعدد در بدن را دارد و در واقع روغن زوفا باعث تحریک سیستم عصبی، سیستم هورمونی، گردش خون و سیستم دفع می‌شود. به عنوان مثال دستگاه گوارش را تحریک نموده و در نتیجه باعث افزایش متابولیسم و جذب مواد غذایی می‌شود. به همین علت می تواند باعث بهبود افسردگی گردد.
- بهبود زخم: بدین منظور برگه ای زوفا را له نموده و روی زخم قرار دهید.
- درمان روماتیسم: این گیاه رواتیسم را درمان نموده و به طور کلی برای بیماری های مفصلی مانند آرتریت، روماتیسم، نقرس و انواع التهابات مفصلی بسیار مفید می باشد.
- افزایش دهنده فشار خون: افرادی که دچار افت ناگهانی فشار خون خود می شوند می توانند با استفاده از گیاه زوفا این مشکل را حل نمایند.
- ضد اسپاسم: روغن گیاه زوفا و روغن سداب برای متوقف کردن اسپاسم در سیستم تنفسی، سیستم عصبی، سیستم ماهیچه ای و روده ها به کار می رود.
- ضد خستگی: روغن زوفا خستگی و کوفتگی را از بدن خارج می کند.بدین منظور این روغن را در وان حمام بچکانید.
- رفع مشکلات گوارشی: زوفا برای بهبود اسپاسم ماهیچه ای، کرامپ، دردهای شکمی حاد، کمبود اشتها، نفخ و سوء هاضمه به کار می رود.
- تسکین درد شکستگی: با استفاده از روش کمپرس می توان درد شکستگی را تسکین داد. برای ضماد، گیاه تازه یا خشک باید در مقدار کمی آب جوش 15 دقیقه خیس شود و برای استفاده روی پارچه قرار دهید.
- ضد باکتریایی و ضد قارچی: مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد روغن های گیاهی دارای اثرات ضد میکروبی بر علیه میکروب هایی چون استافیلوکوکوس پیوژنز، استافیلوکوکوس اورئوس، اشرشیاکلی و کاندیدا آلبیکنز هستند و به همین علت روغن زوفا به عنوان یک ضد عفونی کننده شناخته شده است و برای درمان عفونت های خفیف به کاربرد می رود. علاوه بر گیاه زوفا روغن گیاه خار مقدس دارای خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی می باشد.
- بهبود مشکلات پوستی: روغن زوفا برای برطرف کردن مشکلات پوستی وابسته به سن مانند چین و چروک ها به کار می رود. بدین منظور روغن زوفا را روزی دو مرتبه بر روی پوست صورت خود بمالید. (همچنین این گیاه برای سایر مشکلات پوستی مانند نیش حشرات، خراش‌ها، سوختگی‌ها و … مفید بوده و باعث محو شدن اثر این زخم‌ها بر روی پوست می گردد. وقتی بر روی زخم‌ها از این گیاه استفاده می‌شود از ایجاد عفونت در محل زخم جلوگیری می‌کند. اسانس این گیاه باعث بهبودی سریع‌تر در زخم‌ها، بریدگی‌ها و می‌شود.)
- تسکین دردهای قاعدگی: گیاه زوفا به طور کلی مشکلات مربوط به دوران قاعدگی مثل نامنظم بودن بهبود علایم ناشی از یائسگی را بهبود می بخشد.
- معالجه صرع موثر
- درمان سرفه و بیماری های ریوی
- تقویت معده
- افزایش اشتها
- بهبود کم خونی
- از بین بردن انگل در دستگاه گوارش
- معالجه تبخال: از آب دم کرده آن استفاده گردد.
- درمان درد عضلانی و التهاب
- رفع شپش سر: مالیدن پماد گیاه زفا را ریشه کن می کند.
- دفاع از بدن در برابر عفونت
- جلوگیری از بیماری مزمن به علت وجود آنتی اکسیدان های متعدد
خواص و فواید درمانی دم نوش گیاه زوفا
- تسکین سرفه های شدید و تنگی نفس: مخلوط زوفای جوشیده با عسل و گیاه سداب سرفه های شدید و تنگی نفس را تسکین می بخشد. همچنین برای درمان آسم و تنگی نفس می توان از خواص و فواید درمانی گیاه چای جنگلی استفاده نمود.
- درمان یبوست: مخلوط گیاه زوفا با نعناع و عسل کوبیده شده آن با انجیر تازه کرمهای داخل شکم را از بین برده و باعث درمان یبوست می گردد. همچنین می توان از خواص درمانی گز انگبین استفاده نمایید.
- رفع ورم لوزه در گلو: گل زنبق یا سوسن یا شاهی با گیاه زوفا باعث رفع ورم لوزه در گلو می گردد.
خواص و فواید درمانی عرق زوفا
عرق گیاه زوفا نیز خواص و فوایدی دارد که مثل خود گیاه زوفا بعد از مشورت با پزشک و اطمینان از نبود مانع برای مصرف می توانید از آن استفاده کنید. این روغن گیاهی پرخاصیت یک روغن طبیعی
- درمان آسم
- نیرو دهنده
- تقویت معده
- رفع ضعف معده
- ضد سرماخوردگی و سرفه خلط آور
- رفع عفونتهای ریوی و زکام های نزله ای و مزمن
- رفع کم خونی دختران جوان در دوران بلوغ
طریقه تهیه و مصرف گیاه زوفا
از گیاه زوفا به صورت روغن، دم نوش، تنتور و جوشانده استفاده می شود.
به صورت روغن: روغن این گیاه که به صورت اسانس می‌باشد؛ به اشکال متعددی کاربرد دارد. به عنوان مثال می‌توانید روغن زوفا را روی پوست خود بمالید یا آن را استنشاق نمایید.
به صورت دم نوش زوفا: یک قاشق زوفای خشک را درون یک لیوان آب در حال جوشریخته و به مدت 10 دقیقه بجوشانید. از این چای می‌توان 2-3 بار در روز استفاده نمود.
به صورت تنتور: در این روش مقدار مصرف آن 5-10 قطره سه بار در روز مخلوط با آب می باشد.
به صورت جوشانده: روش مصرف به صورت جوشانده هم به همان صورت می باشد و نیازی به دم کردن ندارد این جوشانده را برای کمپرس استفاده می نمایند.
نکات قابل توجه در مصرف روغن گیاه زوفا
ترکیبات تشکیل دهنده گیاه زوفا بسته به محل رشد و رویش آن متفاوت بوده و از ترکیبات اصلی موجود در روغن زوفا می‌توان به مونوترپن‌ها و سکوترپن‌ها اشاره نمود. مقادیر بسیار زیاد این مواد می‌تواند باعث سمیت شود. در نتیجه حتما باید در مصرف این گیاه جانب احتیاط رعایت شود.
استفاده از اسانس‌های گیاهی به صورت رقیق نشده و خالص می‌تواند احتمال واکنش‌های آلرژیک و التهاب‌های پوستی را افزایش دهد. پیش از استفاده از روغن زوفا، آن را با یک روغن حامل مانند روغن بادام، روغن نارگیل یا روغن زیتون مخلوط نمایید. اگر احساس می‌کنید ممکن است به روغن زوفا حساسیت داشته باشید ابتدا یک قطره از آن را بر روی قسمت خاصی از پوست خود ریخته و شاهد عکس العمل شدید آن باشید.
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه زوفا
برگ گیاه زوفا و ساقه های سبز آن دارای ترکیبات زیست فعال از قبیل رزماری و اسیدهای کافئیک همراه با پینانیون، بتا پینن، لیمونن، پینوآموفون و ایزوپینوکامپون، تانن، گلیکوزید (دیوزیم)، فلاونوئیدها و مروبین می باشد.
بسیاری از این ترکیبات در روغن آن یافت می شود که می تواند به صورت خالص بوسیله بخار تقطیر شده از برگ های خرد شده و ساقه تولید شود.
موارد احتیاطی و منع مصرف
- مصرف بیش از حد گیاه زوفا برای کبد مضر می باشد.
- افراد مبتلا به فشار خون بالا باید از مصرف این گیاه اجتناب کنند. زیرا این گیاه فشار خون را افزایش می‌دهد.
- مصرف گیاه زوفا باعث تب و تشنج در کودکان کمتر از 5 سال می شود.
- مادران باردار از خوردن چای یا استعمال روغن زوفا پرهیز نمایند زیرا اثر سقط جنین به دنبال دارد.
- روغن این گیاه از محصولات طبیعی هم آلرژی زا هستند و می تواند موجب بثورات پوستی، تورم پوست یا زبان، دشواری تنفس و / یا تنگی در قفسه سینه پس از استفاده شود.
نکات بیشتر درباره گیاه زوفا
- اسانس گیاه زوفا در صنایع کنسروسازی ، نوشابه سازی و همچنین در صنایع آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوانی دارد. به علت نوش فراوانی که در گلهای این گیاه به وجود می آید در ردیف گیاهان مولد عسل قرار دارد. عسل حاصله از آن دارای کیفیت بسیار مطلوبی می باشد.
- استفاده باستانی این گیاه به عنوان حشره کش ها، دافع حشرات و پدیکولیکید (ریشه کن کننده شپش) بود. عصاره گیاه به عنوان رایحه در صابون ها و عطر ها، و طعم دهنده ، سس، پودینگ و آب نبات استفاده شده است.
-
[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه زوفا ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
