اگر یک مسلمانی مرجع تقلید نداشته باشد چه حکمی دارد؟

درسایت نماگرد در بخش احکام مذهبی به موضوعی می پردازیم شاید سوال خیلی از شما عزیزان باشد .که چرا هر مسلمانی باید مرجع تقلید داشته باشد .در صورتی که خداوند انسان را اشرف مخلوقات خود قرار داده است .خداوند احکام دینی را در قران بر پیامبر نازل کرد .باید از استخراج آیات و شان نزول آیات بتوانند احکام  مربوطه را بدست بیاورند که این خود ملزم داشتن به دانش فراوان است .در زمان ما مراجع تقلید با فراگیری این علوم توانسته اند احکام دینی بدست بیاورند و اختیار ما قرار دهند .که ما به سهولت بتوانیم استفاده کنیم .

 

آیا داشتن مرجع تقلید برای هر مسلمان واجب است؟

داشتن مرجع تقلید برای کسانی که به درجه اجتهاد نرسیده اند و در تمام احکام و تکالیف نمی توانند بر اساس احتیاط عمل کنند،واجب عقلی است و شرع نیز بر این حکم تاکید کرده است.

توضیح آنکه: انسان می تواند در مسائل و احکام دینی آگاه شده و بر اساس آگاهی خود و بدون مراجعه به مرجع تقلید(آگاه از احکام دین) احکام و تکالیف الهی را انجام دهد.

بر چنین کسی نه تنها تقلید لازم نیست بلکه حرام است مگر آن که دیگری را آگاه تر از خود بداند.

اگر کسی بخواهد اعمالش را پایه قرآن و سنّت انجام دهد، باید قرآن و تفسیر آن و علومی را که وابسته به آن است،‌ به طور تخصصّییاد بگیرد .همین طور باید سنّت را که عبارت است از قول،‌ عمل و تقریر (گفتار و اعمال و رضایت به اعمال دیگران) کاملاً بشناسد؛یعنی باید با علوم حدیث آشنایی داشته باشد که عبارت است از: علم رجال  و سلسله سند، درایه، شأن نزول روایات،

قرائن حالیه و مقالیه، تقیّه، حقیقت و مجاز، تعارض روایات با روایات یا تعارض روایات با آیات و تزاحم مصالح. وی باید این دانش ها را به طور تخصّصی و کارشناسانه بداند.

چنین فردی که به قرآن و سنّت با کیفیت بالا آگاهی داشته باشد، می تواند بلکه باید طبق قرآن و سنت، آن طور که می فهمد عمل نماید.

به چینن فردی متخصّص علوم اسلامی یا مجتهد و فقیه می گویند و تقلید کردن بر او حرام است.

امّا اگر فردی از نظر علم و آگاهی به حدّ مورد نظر  نرسیده باشد، عقل حکم می کند از یک یا چند متخصّص علوم اسلامی بپرسد و طبق آن عمل نماید.

«فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ: اگر نمى ‏دانید، از آگاهان بپرسید.»سوره انبیاء

 

مرجع تقلید 

تقلید، سؤال از اهل ذکر یا رجوع به مجتهد و متخصّص است، همان طور که مردم چه مسلمان و چه غیر مسلمان در مسائلی که تخصّص ندارند،‌به متخصّصان مراجعه می کنند، مثلاً اگر ماشینشان خراب شد به مکانیک مراجعه می کنند؛ اگر بیمار شدند به پزشک مراجعه می کنند؛اگر بخواهند شهر یا خانه بسازند به مهندس و معمار مراجعه می کنند.

حتی کسانی که در یک رشته تخصص دارند،‌ در رشته های دیگر تقلید می کنند،‌ مثلاً مراجع تقلید در بیماری به پزشک مراجعه می کنند؛مهندسان و معماران هنگامی که ماشینشان خراب شد به مکانیک مراجعه می کنند. بنابراین همان طور که عقلاً در اکثر مسائل روزمرّه از متخصّصان پیروی می کنند،

در مسائل دینی نیز اگر متخصّص نیستند، باید به متخصّص (مرجع تقلید) مراجعه کنند. این مراجعه را “تقلید” می گویند.

 

شرایط مرجع تقلید از دیدگاه روایات 

پس تقلید از فقها نه تنها خلاف عقل نیست بلکه از باب رجوع غیر متخصص به متخصص می باشد که حکم عقلی است.اگر کسی که باید تقلید کند، تقلید نکرده و اعمالی را انجام دهد مانند بیماری است که خودسر دارو مصرف کند.

چه بسا عوض این که بهبودی حاصل شود بیماری اش افزون شود. از امام عسکری(ع) آمده است:

«امّا من کان من الفقها صائناً لنفسه حافظاً لدینه مخالفاً علی هواه مطیعاً لامر مولاه فللعو ام أن یقلّدوه؛ از بین فقها آنان که حافظ و نگهبان دین اند و خود را از گناه و آلودگی حفظ می‌کنند و با هواهای نفسانی مبارزه می کنند و مطیع اوامر الهی و جانشینان اویند، بر عوام لازم است که از آنان تقلید کنند.»

مراد از عوام یعنی کسانی که در علوم اسلامی مجتهد و متخصص نیستند، گرچه در علوم دیگر متخصص باشند،

مثلاً اگر استاد دانشگاه یا پزشک در علوم اسلامی مجتهد نباشد باید تقلید کند،چنان که مرجع تقلید در مسائل پزشکی و مهندسی از پزشک و مهندس تبعیت و تقلید می کند.

بنابراین در احکام دین، به حکم عقل، شخص یا باید مجتهد باشد که بتواند احکام را از روی دلیل به دست آورد یا از مجتهد تقلید کند،یعنی به دستور او رفتار نماید، یا از راه احتیاط طوری به وظیفه خود عمل نماید که یقین کند تکلیف خود را انجام داده است،

مثلاً اگر عده ای از مجتهدان عملی را حرام می دانند و عده دیگر می گویند حرام نیست،آن عمل را انجام ندهد و اگر عملی را بعضی واجب و بعضی مستحب می دانند، آن را به جا آورد،

پس کسانی که مجتهد نیستند و نمی توانند به احتیاط عمل کنند، واجب است از مجتهد تقلید کنند.

 

مراجع تقلید زمان حال 

فاضل لنکرانی،  ، خامنه ای (رهبر معظم انقلاب) ، وحید خراسانی مکارم شیرازی، شبیری زنجانی، شیخ جواد تبریزی و آیات عظام دیگر از قبیل آیت الله سیستانی و… شما باید از بین این مراجع با

هندکی تحقیق هر کدام را که اعلم تشخیص دادید از او تقلید کنید و اگر نتوانستید اعلم را تشخیص بدهید از هر کدام که تقلید بکنید کافی است.

مکلف باید مسایلی را که انجام تکالیف شرعی روزمره وابسته به دانستن آن است فرا بگیرد،‌

مانند مسایل اصلی نماز و روزه و طهارت و برخی معاملات و غیر آن،

و اگر یاد نگرفتن احکام به ترک واجب یا ارتکاب حرام بیانجامد گناهکار خواهد بود.

 

نکته: مکلف به چه کسی گفته میشود؟

مکلف به کسی گفته می‌شود که واجد شرایط تکلیف باشد:
1. بلوغ
2. عقل
3. قدرت

منبع :اسلام سیتی

گرداوری :نماگرد