مصطکی چیست؟
مصطکی با نام علمی Pistacia lentiscus L و نام عمومی mastic tree از خانواده ی پسته می باشد. مصطکی شیره زرد رنگی است که در اثر شکافی از درخت مصطکی به وجود می آید. درخت مصطکی دارای ارتفاع ۳ متر، برگ های همیشه سبز، گلهای سبز و قرمز، میوه ی کوچک کروی قرمز(که پس از رسیدن سیاه رنگ می شود.) می باشد. این درخت در آفریقای شمالی و در بعضی از جزایر یونان که به نام جزایر مصطکی معروف می باشند، انتشار دارد و بومی مناطقی با آب و هوای مدیترانه ای است.
نوع مرغوب مصطکی در کتاب مخزن الادویه عقیلی خراسانی ذکر شده و بهترین آن سفید، خوشبو، صاف و شفاف و کمی شیرین است که در هنگام جویدن به دندان نمی چسبد و ساییده نمی شود و دیگر اینکه از خود درخت تراوش شده باشد نه اینکه با خراش بیرون آمده باشد و هرچه بزرگ تر کیفیت آن بهتری است. مصطکی که در بازار دیده می شود به شکل قطعات اشکی بیضی، سخت و کوچک در ابعاد یک نخود، زردرنگ، نیم شفاف و معطر می باشد. مصطکی در الکل کاملا حل نمی شود ولی در اتر و اسانس تربانتین کاملا محلول است. مصطکی وقتی جویده شود زیر دندان نرم شده و طعم معطری احساس می گردد.
کلمه mastic از لغتی یونانی به معنای به جویدن یا هم ساییدن دندان ها مشتق شده است. مصطکی در فارسی به نام‌های رماس، رماست، کِیَه و در کتاب‌های طب سنتی با نام‌های مصطکی، مصطکی رومی، کندر رومی، مستکی، علک رومی ذکر شده است.
خواص درمانی گیاه مصطکی
طبع مصطکی گرم و خشک است.
- تقویت قلب و اعصاب: یکی از مهم ترین خواص و فواید درمانی گیاه مصطکی تقویت قلب و اعصاب می باشد. در صورت داشتن احساس ناراحتی در ناحیه‌ی قلب می توان از مصطکی استفاده نمود. بدین منظور دو گرم مصطکی را خوب جویده و بعد از نیم ساعت فرو داده شود.
- تقویت حافظه: مصطکی باعث تقویت حافظه می گردد. به همین منظور دو گرم مصطکی را همراه دو گرم کندر بجوید.
- رفع گرفتگی گوش: از دیگر خواص و فواید درمانی گیاه مصطکی رفع گرفتگی گوش می باشد. برای رفع این مشکل 10گرم مصطکی را با نصف فنجان آب و روغن زیتون جوشانده و سپس یک قطره از آن در گوش چکانده شود. همچنین در صورت تورم گوش می توان آن را جوشاند و سپس سه قطره، سه بار در روز در گوش چکانده شود.
- تسکین سرفه: مصطکی را با یک فنجان آب جوش دم نموده و میل گردد.
- رفع بوی بد دهان: به منظور برطرف کردن بوی بد دهان، دو گرم مصطکی و پنج گرم مشک را دم نموده و بعد از غذا میل گردد.
- رفع بی‌خوابی: از دیگر خواص و فواید درمانی گیاه مصطکی رفع بی‌خوابی می باشد. برای حل این مشکل دو گرم مصطکی با یک فنجان عرق بهار نارنج میل گردد.
- ضد عفونی کننده: علاوه بر این گیاه می توان از خواص گیاه پیر بهارک نیز استفاده نمود.
- درمان سل: برای درمان سل از دم کرده‌ی مصطکی استفاده گردد.
- آرامبخش قلب: برای آرامبخش قلب دو گرم از مصطکی را در دهان جویده و روی آن نصف استکان فنجان عرق نسترن میل گردد.
- رفع تورم پشت پاها: مصطکی باعث رفع تورم پشت پاها می گردد. به همین منظور سه گرم مصطکی و یک گرم مرمکی دو مرتبه در روز با آب میل گردد.
- رفع سردی کبد: رفع سردی کبد از دیگر خواص و فواید درمانی گیاه مصطکی می باشد. به مقدار یک قاشق چای خوری صمغ را در یک لیوان آب جوش ریخته و پس آن را سرد شدن میل گردد.
- رفع یبوست: چهار گرم مصطکی، چهار گرم هلیله‌ی کابلی، چهار گرم برگ سنا، چهار گرم تخم رازیانه، یک گرم پودر هل کوبیده و دو گرم پودر زنجبیل را با هم مخلوط نموده و بعد از غذا میل گردد.
خواص درمانی روغن مصطکی برای پوست و مو
خواص درمانی روغن مصطکی برای پوست و مو اثبات شده است. مالیدن این روغن به پوست باعث درمان موارد زیر می گردد.
- ضد آفتاب طبیعی در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید
- شفاف تر شدن و نرم شدن پوست
- جلوگیری از تورم پوست
- التیام سوختگی‌ها
- درمان پسوریازیس: روغن مصطکی برای درمان پسوریازیس موثر می باشد. همچنین می توان از خواص کلیاب برای درمان این بیماری استفاده نمود.
خواص مصطکی در طب سنتی
خواص مصطکی در طب سنتی عبارت است از:
- رفع مشکلات لثه: در صورتی که گوشت لثه‌ها از بین رفته و سست شده است، هر روز مقدار کمی مصطکی جویده تا پای دندان‌ها گوشت آورده و لثه‌ها سالم و محکم شوند.
- درمان اسهال کودکان : مصطکی برای اسهال کودکان که در آستانه ی دندان درآوردن هستند مفید می باشد. به همین منظور از مقداری جوشانده ی آن استفاده گردد.
- از بین بردن درد چشم: برای رفع این مشکل آن را در گلاب حل کرده، سپس گرم نموده و بعد پنبه‌ای را در این محلول نرم برده و روی پلک چشم گذاشته شود.
- تسکین درد مفاصل و شکستگی استخوان: روغن زیتون را با روغن کرچک مخلوط نموده و در محل درد گذاشته شود، سپس گرد آن روی موضع پاشیده شود. همچنین می توان از خواص گیاه صابونک نیز بهره مند شد.
- رفع سرفه‌های سرد: جوشانده‌ی آن باعث رفع سرفه‌های سرد می گردد.
- درمان مالیخولیا: بوییدن صمغ باعث درمان مالیخولیا می گردد.
- درمان زخم معده، زخم اثنی‌عشر و زخم‌روده
- تقویت کننده‌ی اعضای بدن
- درمان بیماری‌های قارچی
- رفع خونریزی سینه
- درمان مشکلات ریه
- درمان وبا
خواص روغن مصطکی
خواص روغن مصطکی عبارت است از:
- بهبود بخشیدن معده، کبد، ورم روده: مخلوط روغن زیتون و مصطکی برای معده، کبد، ورم روده مفید می باشد.
- محکم کردن دندان‌ها و لثه‌ها: مزه‌مزه کردن روغن مصطکی برای محکم کردن دندان‌ها و لثه‌ها سودمند است.
- درمان غده‌های سرطانی
- رفع غده‌های سرطانی معده
- پیشگیری از کرم خوردگی دندان‌ها
- التیام سوختگی پوست
- عطر وطعم دهنده غذا
- تقویت هوش
- رفع آثار آفتاب سوختگی
- پاک کردن آرایش
- رفع التهابات و سوختگی ها
- رفع سوزش پای نوزادان
- ضد میکروب
- ضد سرطان
طریقه تهیه و مصرف گیاه مصطکی
مصطکی به سه صورت جوشانده، مصرف خوراکی و روغن استفاده می شود.
روش تهیه مصطکی: صمغ مصطکی ۱۵ گرم، قند سفید کوبیده ۳ کیلوگرم. ابتدا قند را در ۲۵۰ گرم گلاب حل کرده و جوشانده به قوام آورند و پس از آن مصطکی را اضافه نموده و مخلوط گردد و مجموع را روی سنگی ریخته، پس از برش زدن آن می توان هر بار حدود ۱۰ گرم مصرف نمود.
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه مصطکی
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه مصطکی عبارتند از: حدود ۹۰ درصد اسید ماستیسیک، اسید ماستیکولیک، اسید ماستیکورزین و اسانس
موارد احتیاطی و منع مصرف
- استفاده از گیاه و روغن مصطکی برای زنان باردار و شیرده و کودکان با احتیاط همراه باشد.
- از دیگر عوارض جانبی این گیاه ایجاد آلرژی و حساسیت برای برخی افراد می باشد.
تداخل دارویی
از مصرف زیاد و خود سرانه با داروهای شیمیایی پرهیز گردد.
نکات بیشتر درباره گیاه مصطکی
- از گیاه مصطکی در مصر باستان به منظور مومیایی کردن اجساد استفاده می شده است.
- امروزه همچنان از صمغ گیاه مصطکی به عنوان عطر و طعم دهنده در نوشیدنی‌ها و آدامس‌های یونانی استفاده می گردد.
- اگر مصطکی با اتر مخلوط شود، نرم شده و از آن ممکن است برای پر کردن حفره دندان استفاده گردد زیرا به مرور زمان اتر تبخیر شده و ماستیک منجمد در داخل حفره باقی میماند.
نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه مصطکی ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
