آشنایی با گیاه خار مریم
خار مریم که با نام‌های دیگری از جمله ماریتیغال، خار علیص، خارسه و خارشیری از آن یاد می شود گیاهی است از خانواده ی کاسنی، این گیاه دوساله بوده و ارتفاع آن به ۱/۵ متر می رسد .بوته ی گیاه خارمریم به طور میانگین تا ۱۶۰ سانتی‌متر قطر رشد می کند و دارای ساقه پنبه‌ای و برگهای مستطیل شکل و معمولاً چندبرگی یا دو برگی و گل های آن قرمز تا بنفش رنگ و دانه ی این گیاه رنگ سبز تیره یا در بعضی از نژادهایش سیاه می‌باشد. این گیاه به حالت خودرو در کنار جاده‌ها و گاهی اطراف زمین‌های زراعی می‌روید. همچنین این گیاه در مناطقی از خوزستان، کلاردشت، گرگان، مازندران قابل مشاهده می باشد و در اصل بومی آمریکای شمالی و جنوبی است .گیاه خارمریم در صنایع داروسازی از اهمیت ویژه ایی برخوردار بوده و در طب سنتی قدمتی ۲۰۰۰ ساله داشته که زنان اروپایی از آن برای افزایش شیر استفاده می کردند.
خواص درمانی گیاه خار مریم
طبع گیاه خارمریم گرم (صفراوی) می باشد.
- حل سنگ‌های صفراوی : از خواص خار مریم حل سنگ‌های صفراوی پیشگیری از ایجاد این بیماری است.
- کاهش اثرات منفی داروهای مربوط به شیمی درمانی: مصرف خوراکی گلچه‌های خار مریم در رفع این مورد کمک میکند و تاثیر مثبتی دارد.
- از خواص خار مریم محافظت کلیه از تاثیر مواد شیمیایی است (سیلی مارین موجود در گیاه خارمریم اثر مخرب مواد شیمیایی بر روی کلیه را کاهش داده و محافظ خوبی برای کلیه‌هاست.)
- درمان بیماری سیروز کبدی
- درمان سرطان پروستات : یکی از مهمترین خواص خار مریم کاهش میزان سلول‌های سرطانی می باشد به طوریکه مصرف گیاه خار مریم در مقابله با سرطان پروستات، سرطان سینه و سرطان رحم موثر بوده و رشد و توسعه سلول‌های سرطانی را بطور چشمگیری کاهش می‌دهد.
- درمان سرطان سینه
- تقویت رحم: علاوه بر استفاده از گیاه خار مریم می توان 4 گرم میخک به طور روزانه استفاده نمود.
- درمان هپاتیت : 160 الی 800 میلی گرم در روز در 3 نوبت، برای سیروس کبدی به مدت 2 سال و برای هپاتیت سه ماه مصرف شود.
- درمان یرقان
- درمان اختلالات کیسه صفرا
- درمان مشکلات کبدی : گیاه خار مریم مشکلات کبدی را که در اثر مصرف بیش از حد برخی داروها مانند استامینفون و داروهای شیمیایی ترک اعتیاد به وجود می آمده را رفع می کند و در واقع از آن محافظت می کند. همچنین دم کرده ی گیاه بن سرخ باعث حفاظت از کبد می شود.
- کمک به تصفیه کبد :افرادی که دچار تنبلی کبد می شوند 250 میلی گرم از این گیاه را یک بار در روز به مدت 8 هفته مصرف نمایند.
- پاک سازی کبد: 140 الی 250 میلی گرم از آن را به مدت 4 هفته مصرف کنند. همچنین می توان از برگهای گیاه کنگر فرنگی برای پاک سازی کبد استفاده نمود.
- بهبود دیابت : گیاه خارمریم بدلیل مقاومت به انسولین سطح قند خون را کاهش داده و به این ترتیب در بهبود دیابت موثر می باشد.همچنین دلیل دیگر مفید این گیاه در برای بیماران دیابتی این است که از کبد محافظت می کند و کبد نیز نقش مهمی در آزادسازی انسولین در جریان خون دارد. همچنین می توان از خواص ترب سیاه برای دیابت استفاده کرد.
- کاهش احتمال ابتلا به سکته مغزی
- سم زدایی کلیه ها : گیاه خار مریم از کلیه‌ها محافظت کرده و در خصوص مورد نوروپاتی دیابتی یعنی وضعیتی که طی آن در اثر دیابت عملکرد کلیه ضعیف شده را بهبود می بخشد.
- بهبود بیماری‌های پوستی التهابی همچنین گیاه خار مریم دارای تاثیرات ضد پیری و آنتی اکسیدان روی سلول‌های پوست انسان می باشد و به بهبود بیماری‌های پوستی التهابی کمک میکند که این نتیجه با مطالعات انجام گرفته در سال ۲۰۱۵ روی پوست موش‌ها حاصل شد. همچنین می توان از خواص ریشه بابا آدم برای پوست استفاده نمود.
- درمان اختلال پوستی یا داءالصدف ( داءالصدف یک بیماری پوستی است که منجر به پوسته ریزی و تورم می گردد نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.)
- درمان راش‌های پوستی : راش پوستی که یک التهاب پوستی بشمار می آید با مصرف گیاه خارمریم از بین می برد.یکی ازدرمان آلرژی و راش پوستی گیاه خار مریم است که می‌تواند آن را از بین برد.
- درمان آکنه : این گیاه دارویی می‌تواند با آکنه مبارزه کند و از آن‌جایی که آکنه در اثر سموم موجود در بدن ایجاد می‌شود، اثری که خار مریم برای سم‌زدایی بدن دارد، می‌تواند نتایج مطلوبی برای درمان آکنه داشته باشد.
- درمان پسوریازیس : سلیمارین موجود در این گیاه در تصحیح اعمال غیر عادی کبد تاثیر گذاشته به طوری که از سنتز لوکوترین‌ها جلوگیری میکند. همچنین ارتباط دیگر عمل کبد و پسوریازیس در فیلتراسیون کبدی خون بوده و در گردش خون کبدی افراد مبتلا به پسوریازیس اندوتوکسین‌هایی مشاهده شده (مانند اندونوکسین‌های دیواره باکتری‌ها در روده ) که با کاهش یا خنثی شدن آنها پسوریازیس بهبود پیدا می کند. و اما مسئله دیگر در پسوریازیس، افزایش تولید لوکوترین‌هاست که سیلیمارین از طریق مهار لیپوکسی ژناز از تولید آن جلوگیری میکند.
- تاخیر در روند پیری : آنتی‌اکسیدان‌های موجود در خار مریم با آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد مبارزه نموده و این امر منجر به کند شدن روند پیری می گردد .برخی تحقیقات نشان داده که مصرف خار مریم یک روش خوب برای کاهش علائم پیری مثل چروک‌ها، لکه‌های تیره و خطوط ریز می باشد. این آنتی‌اکسیدان‌ها به لحاظ داخلی می‌توانند با جلوگیری از درد مفصل و بهبود سلامت چشم، پیری را به تعویق بیندازند. همچنین این گیاه دارویی روی کند شدن علائم پیری روی سطح پوست و اعضای داخلی بدن تاثیر یکسان دارد.
- کاهش التهاب : آنتی‌اکسیدان‌ها موجود در این گیاه از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌دیدگی ناشی از فرآیندهای شیمیایی حفاظت کرده از این رو برای کاهش التهاب بسیار مفید می باشند.
- آنتی هپاتوتوکسیک
- بهبود علائم آسم آلرژیک: سیلیمارین موجود در این گیاه به کاهش التهاب و آسم آلرژیک کمک میکند.
- حفظ سلامت استخوان‌ها : این گیاه خار مریم نقش اساسی در حفظ سلامت استخوان‌ها داشته و از فرسایش استخوان جلوگیری می کند.
- خنثی کننده اثرات ناشی از خوردن قارچ سمی
- ازدیاد شیر مادر : گیاه خار مریم در قدیم به منظور افزایش میزان شیر مادر استفاده می شد و برخی مطالعات مقدماتی حاکی از این است که این گیاه می‌تواند سطح پرولاکتین را در بدن افزایش دهد و به این ترتیب سبب افزایش تولید شیر گردد.با این حال، توصیه می گردد قبل از استفاده از این گیاه برای افزایش میزان شیر حتما با پزشک‌تان مشورت نمایید.
خواص درمانی روغن خار مریم
- سم زدایی مجاری ادرار و طحال
- کاهش وزن : در سال ۲۰۱۶ بررسی‌های روی حیوانات آزمایشگاهی خبر از وجود ماده سیلیمارین در گیاه خار مریم داد که موجب کاهش وزن در موش‌ها می‌شود و به همین دلیل کارشناسان عنوان کردند که این گیاه در کاهش وزن تاثیر گذار است.همچنین گیاه خار مریم قند خون را ثابت و تنظیم میکند، پس درنتیجه به بهبود روند کاهش وزن منجر می گردد.
- کاهش مقاومت به انسولین : بر اساس بررسی های انجام گرفته روی تعدادی موش آزمایشگاهی مشخص شد عصاره ی گیاه خار مریم در کاهش مقاومت انسولینی موثر می باشد. مقاومت انسولینی مشکلی است که مبتلایان به دیابت نوع ۲ دچار آن می باشند.
- بهبود علائم آسم آلرژیک : ماده فعال موجود به نام سیلیمارین در این گیاه به کاهش التهاب درمجرای تنفسی کمک میکند.
- محدود کردن پیشرفت سرطان : گیاه خارمریم در جلوگیری از پیشرفت برخی سرطان ها موثر می باشد.
- کمک به حفظ سلامت استخوان‌ها : آزمایشات انجام شده در سال ۲۰۱۶ حاکی از نقش این گیاه در جلوگیری از فرسایش استخوان می باشد.
- بهبود قدرت شناختی : مطالعه صورت گرفته در سال ۲۰۱۵ نشاندهنده ی این است که این گیاه مقاومت بدن در برابر استرس اکسیداتیو را افزایش می‌دهد. استرس اکسیداتیو عامل اصلی بیماری آلزایمر می باشد.
- تقویت سیستم ایمنی : گیاه خار مریم می‌تواند اثرات مثبتی روی سیستم ایمنی بدن داشته باشد و آن را تقویت کند و توانایی بدن را برای جلوگیری از عفونت‌ها و بیماری‌ها بهبود ببخشد. و از آن‌جایی که این گیاه در بهبود عملکرد کبد نقش بسزایی دارد برای سیستم ایمنی بدن هم مفید می باشد و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن با واکنش‌های آلرژیک مبارزه میکند و به مقابله با عفونت‌ها بپردازد.
- کاهش کلسترول خون : سطح کلسترول بالا مشکلاتی در زمینه ی سلامت قلب و افزایش احتمال سکته مغزی را در پی دارد.که با مطالعه شده در سال ۲۰۰۶ اهمیت این گیاه در پایین نگه داشتن سطح کلسترول مشخص گردید. خوردن گلچه‌های این گیاه در کاهش کلسترول خون تاثیر گذار است.
- درمان اختلالات فوق کلیوی و سندرم روده ملتهب
- تقویت کبد و دفع سموم از بدن این گیاه به دلیل داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدان قوی در برابر آسیب‌های سلولی ایجاد شده از رادیکال‌های آزاد محافظت کرده و این خاصیت ضداکسیدان از ویتامین E بیشتر است و از این طریق محافظ خوبی برای کبد بشمار می آید.
- کاهش قند خون
- بهبود سلامت قلب : گیاه خار مریم کلسترول بد را کاهش داده و در نتیجه خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد. این گیاه همچنین این گیاه خون را پاکسازی کرده و از آسیب دیدن شریان‌ها در اثر استرس اکسیداتیو جلوگیری نموده و از تخریب گلوتاتیون جلوگیری میکند.به دلیل وجود نوعی آنتی‌اکسیدان بسیار مهم در این گیاه با استرس اکسیداتیو مبارزه نموده و مانع از بروز بیماری‌های قلبی می گردد.
- بهبود دستگاه گوارش : گیاه خار مریم باعث تقویت تشکیل آنزیم و تولید صفرا می گردد و به همین علت به سلامت دستگاه گوارش کمک میکند و با توجه به خواص ضد التهابی که دارد، غشاهای مخاطی روده را تسکین می‌دهد.مطالعات همچنین نشان می‌دهند که چگونه خار مریم برای درمان مشکلات دستگاه گوارش فوقانی و سایر بیماری‌های گوارشی استفاده می‌شود.
- افزایش سلامت مغز : خار مریم در برابر مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) و بیماری پارکینسون محافظت کرده و بدلیل وجود سیلیمارین از تشکیل پروتئین بتا آمیلوئید که اغلب به آلزایمر مرتبط بوده جلوگیری می کند. علاوه بر گیاه خارمریم، گیاه آناغالیس دارای چنین خواصی می باشد.
- درمان اضطراب و افسردگی
- درمان انواع اختلالات نوروژنراتیو و فرم‌های التهابی عصبی : مطالعه‌ای که به طور مشترک توسط تیم‌های تحقیقاتی هند، استرالیا و ایران صورت گرفته نشان دهنده ی وجود سیلیمارین در این گیاه است که می‌تواند در درمان انواع اختلالات نوروژنراتیو و فرم‌های التهابی عصبی مفید باشد.
طریقه ی تهیه و مصرف گیاه خار مریم
از گیاه خار مریم می توان به شکل دم کرده و تنتور استفاده نمود و همچنین برای بهره بری بیشتر از این گیاه می توان گلچه های آن را همانند کنگر فرنگی مصرف نمود.مطالعات نشان داده تخم گیاه خار مریم بیشتر دارای خواص درمانی بوده به همین جهت در اکثر مکمل های غذایی و یا چای های کیسه ای از عصاره تخم خار مریم استفاده می گردد.گل و تخم این گیاه هم قابل استفاده می باشد.
طرز تهیه دم کرده : 3/5 گرم دانه نیمکوب را در 150 سی سی آب جوش به مدت 10 الی 15 دقیقه دم کنید. روزانه 3 نوبت و نیم ساعت قبل از غذا مصرف شود.
طرز تهیه تنتور : ۱۵-۲۵ قطره را روزانه ۴ الی ۵ مرتبه مصرف کنند ( بهتر است قبل از مصرف تبخیر الکل انجام شود ) و همچنین از فرآورده های استاندارد شده خارمریم استفاده کنید چون مواد موثره آنها قوی تر و بهتر از دم کرده و تنتور آن می باشد.
ترکیبات شیمیایی گیاه خار مریم
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه خار مریم عبارت است از : اسید چرب، سیلیمارین ،سیلی‌هرمین، نئو ، سیلی‌هرمین A و B ،پروتئین، ویتامین E، استرول‌ها
،کوئرسترین، آپیژنین، کائمفرول، ایریودیکتیول، کریسوئریول، نارینگین، دی‌هیدروکسی‌کرومون،لوتئولین، گلوکوزید، تریترپین استات، اسید فوماریک.
سیلیمارین جزء اصلی گیاه خارمریم بوده و از ۳ فلاونویید تشکیل شده‌است:
- سیلیبن، که همچنین به عنوان سیلیبینین شناخته می‌شود.
- سیلیدیانین، که همچنین به عنوان سیلیدیانین شناخته شده است.
- سیلیکریستین
موارد احتیاطی و منع مصرف
گیاه خارمریم علاوه بر داشتن خواص درمانی ،دارای مضراتی نیز می باشد که در زیر به آن اشاره شده است.
- مصرف گیاه خار مریم ممکن است قند خون را بیش از حد پایین بیاورد که بهتر است قبل از استفاده از این گیاه دارویی با پزشک مشورت کنید.
- مصرف آن ممکن است سبب بروز آلرژی گردد.
- مصرف گیاه خارمریم ممکن است اختلالات حساس به هورمون بدتر کندو از رفتار استروژن تقلید کند و باعث اختلالات حساس به هورمون مانند فیبروئیدهای رحم و سرطان رحم شود. از این رو بهتر است قبل از استفاده از آن با پزشک‌تان مشورت نمایید.
- مصرف آن ممکن است مشکلاتی را در طول بارداری و شیردهی برای نوزاد ایجاد کند.
تداخل دارویی
مصرف گیاه خار مریم نباید هم زمان با داروهایی که متابولیزم آنها در کبد است مانند آسپرین، استامینوفن و غیره استفاده گردد، پس قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
ویدئو خواص و فواید گیاه خارمریم
نکات بیشتر در مورد گیاه خار مریم
به منظور بهره از گیاه خارمریم می توان از اصل گیاه و یا فرآورده های آن که به صورت کپسول یا قرص لگالون – قرص لیورگل ۷۰ – دوراسیلیمارین – قطره و قرص هگریمارین می باشد استفاده نمود. اما از آن جایی که بدلیل داشتن موادی در گیاه خار مریم معمولا در آب حل نمی شود استفاده از دم کرده آن به صورت چای پیشنهاد نمی گردد. پس موثرترین روش استفاده ازآن دانه هایش بوده که باید بصورت آسیاب شده به غذا اضافه گردد. گاهی هم خار مریم را با گیاهان دیگری مثل قاصدک ترکیب و سپس استفاده می کنند. همچنین استفاده از روغن آن بهترین شکل استفاده از خواص درمانی گیاه خار مریم می باشد.
[ type=”green”]ممکن است در این مطلب تمامی گیاه خارمریم ذکر نشده باشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
