گیاه مورد چیست؟
گیاه مورد یا مورت با نام علمی Myrtle از تیره ی موردیان می باشد. این گیاه همیشه سبز دارای ارتفاع 5/4 متر، برگ‌های بیضی سبز، گل های سفیدرنگ، میوه ی کروی آبی رنگ مایل به سیاه با طعمی گس و رزینی می باشد. این گیاه بومی نواحی مدیترانه، آسیا و ایران است و همچنین در نقاطی از ایران مانند منجیل، هرزویل، خرم‌آباد، گیلانغرب، بندرعباس، بلوچستان، خراسان و … انتشار دارد.
تاریخچه ی گیاه مورد
گیاه مورد در کتاب گیاهان دارویی مرحوم دکتر زرگری، درختچه ایی است که از زمان باستان برای ایرانیان شناخته شده است و بعضی ملل، امانند یونانیان، برای این گیاه احترام خاصی قائل بوده‌اند. مردمان یونانیانی گیاه مورد را نماد جوانی و زیبایی می‌دانستند و از آن برای تاج نوعروسان استفاده می نمودند و معتقدند که این برگ مورد، نشانه عشق ماندگار و ابدی زن و شوهر است. همچنین در شهر فارس از این گیاه به علت داشتن بویی مطبوع در حجله ی عروس استفاده می گردید.
پس از آن در قرون وسطی استفاده چندانی از مورد نشد و از قرن 16 میلادی به بعد که این گیاه به طور علمی مورد مطالعه قرار گرفت و از آن بعنوان دارویی در جهت درمان برخی بیماری ها استفاده گردید.
بقراط و پلینیوس به خواص این گیاه آشنا بودند و دیوسکوریدس آنرا برای بیماری های ریوی و مثانه تجویز می کرد. بوعلی سینا نیز در کتاب قانون خواص ضد عفونت مورد را تأیید نموده است.
خواص درمانی گیاه مورد
طبع گیاه مورد سرد و خشک است.
خواص درمانی گیاه مورد عبارتند از:
- تقویت معده: یکی از مهم ترین درمانی گیاه مورد تقویت معده می باشد. به همین منظور برگ های گیاه مورد را پودر نموده و د قبل از هر وعده غذایی استفاده گردد.
- درمان بواسیر و اسهال: از دیگر خواص درمانی گیاه مورد درمان بواسیر و اسهال می باشد. بدین منظور ۳ گرم برگ ساییده شده قبل از غذا به مدت ۵ روز در زمان ظهر استفاده شود. علاوه بر این گیاه، می توان از خواص دارویی گیاه فرفیون نیز بهره مند شد.
- کنترل تعریق بدن: کنترل تعریق بدن و همچنین رفع بدبویی دست و پا از دیگر خواص درمانی گیاه مورد می باشد. به همین منظور روغن مورد یا پودر برگ آن به طور روزانه به زیر بغل مالیده شود.
- رفع درد کمر: درد کمر و یا ضربه و کوبیدگی را می توان با استفاده از خواص درمانی گیاه مورد برطرف نمود. به طوریکه برگ مورد را پس از پختن با پودر زیره کرمان، زرده تخم مرغ و روغن گل سرخ مخلوط نموده و بعد از کمی حرارت دادن روی پارچه مالیده و روی اندام آسیب دیده قرار داده شود.
- رفع گلو درد: به منظور رفع و تسکین گلو درد مقداری برگ مورد،جفت، پوست میوه خشخاش و مقداری سماق را مخلوط و پس از جوشاندن و صاف کردن روزی سه الی چهار بار و هر بار به مقدار یک لیوان غرغره شود. این کار باعث ضد عفونی حلق شده و به جرم لوزه ها نفوذ کرده و آن ها را جمع و کوچک می کند و به همین ترتیب باعث تسکین درد گلو می شود.
- بهبود زخم‌ها و خونریزی‌ها: خواص درمانی گیاه مورد شامل بهبود زخم‌ها و خونریزی‌ها می گردد. از این گیاه در گذشته به عنوان ماده ضدعفونی کننده و از میوه ی آن به منظور درمان و بهبود زخم‌ها و خونریزی‌ها استفاده می گردید.
- درمان بیماری های دستگاه تنفسی: داشتن بیماری های دستگاه تنفسی با استفاده از دم کرده برگ گیاه مورد قابل درمان می باشد.
- درمان ناراحتی های تنفسی: ناراحتی های تنفسی مانند سینوزیت، آسم، برونشیت با استفاده از بخور گیاه مورد قابل درمان می باشد.
- درمان عفونت‌های ادراری: فرآورده‌های خوراکی گیاه مورد به درمان عفونت‌های ادراری می پردازد.
- رفع مشکلات صرع: فرآورده های خوراکی گیاه مورد باعث رفع مشکلات صرع می گردد.
- درمان عفونت‌ها و هموروئید: فرآورده‌های موضعی گیاه مورد باعث درمان عفونت‌ها و هموروئید می شود.
- درمان پیوره: اسانس برگ‌های گیاه مورد به عنوان آنتی سپتیک به درمان پیوره می پردازد.
- ضد عفونی و رفع تحریک مخاط دهان: برای رفع این مشکل دم کرده برگ گیاه مورد غرغره شود.
- رفع بیرون آمدگی مقعد: بیرون آمدگی مقعد را می توان با برگ کوبیده ی گیاه مورد (به صورت ضماد) درمان نمود.
- درمان ورم کنار ناخن: ضماد برگ مورد برای درمان ورم کنار ناخن بسیار موثر است.
- رفع اختلالات دستگاه گوارش: از دمنوش برگ های مورد استفاده شود. برای درمان این مشکل می توان از خواص درمانی گیاه وشا و یا مور تلخ نیز استفاده نمود.
- دفع حشرات موذی: برگ های مورد دود شود.
- درمان بیماری‌های پوستی
- ضد باکتری و ضد ویروس
- هضم کننده غذا
- التیام اسهال کودکان
- رفع دردهای روماتیسمی
- رفع بوی بد دهان
- رفع ورم روده
- قابض
عصاره آبی الکلی برگ، ریشه و ساقه گیاه مورد به دلیل داشتن مواد فنولی، در از بین بردن میکروب‌های گِرَم منفی و گِرَم مثبت، مانند Micrococcus pyogenes و Mycobacterium tuberculosis و قارچ‌ها اثری قوی دارد.
خواص عرق مورد برای مو
خواص عرق مورد برای مو عبارت است از:
گیاه مورد دارای خاصیت ضد قارچ می باشد که به راحتی باکتری های بیماری زا را با اثرات تخریبی بر روی پوست از بین می برد. همچنین وجود مواد ضد ریزش مو و چربی های مورد نیاز فولیکول مو سبب شده که گیاه مورد جز بهترین داروهای تقویت مو باشد. به همین علت این گیاه به تمیز کردن پوست و ضد عفونی کردن پوست و مو پرداخته و باعث رفع مشکلات پوست و مو می گردد. گیاه مورد دارای عناصر و املاح معدنی می باشد که باعث می شود جریان خون در پوست سر افزایش پیدا کند و مواد مغذی به فولیکول های مو برسد همچنین به صورت همزمان مواد مغذی موجود در خود را نیز به ریشه ی موها القا نماید.
حکما طب سنتی مانند بو علی سینا ،جرجانی (گرگانی) و سایر علما بر این عقیده بودند که مصرف مورد باعث سیاه شدن و رشد مو می شود.
- درمان و جلوگیری از ریزش مو: از علت های ریزش مو ضعف و سستی پیاز مو و یا ضعف پوست بدن و یا تجمع مواد چربی در بن مو می باشد. عرق مورد این کاستی را برطرف می نماید. به همین منظور عرق مورد را روزانه با دفعات زیاد به بن مو ها مالیده و پیاز مو را تقویت و همچنین تار مو را محکم می کند.
روش استفاده از مورد برای تقویت مو
به منظور استفاده از مورد برای تقویت مو برگ های تازه ی گیاه را درون یک ظرف ریخته و به مدت 15 دقیقه جوشانده شود،سپس آب را از صافی گذرانده و بر روی موها به مدت 15 دقیقه گذاشته شود.
روش دیگر استفاده از مورد برای تقویت مو خوردن دمنوش برگ آن می باشد. این دمنوش بسیار تلخ است.
دیگر روش های درمان و جلوگیری ریزش مو با گیاه مورد
- خوردن میوه ی گیاه مورد که در دو نوع سبز و سیاه است.
- استفاده از برگ این گیاه به صورت تازه و حتی خشک
- استفاده از ضماد یا جوشانده ی گیاه مورد
دیگر خواص درمانی عرق مورد
- درمان سرما خوردگی و سرفه
- درمان کننده اسهال و بواسیر
- ضد باکتری و قارچ
- کاهنده قند خون
- ضد آفت
خواص روغن مورد
خواص روغن مورد برای پوست
روغن مورد اصل از دانه های روغنی درختچه ی مورد تهیه می گردد.
خواص روغن مورد برای پوست عبارتند از:
- درمان بیماری های پوستی: بیماری های پوستی نظیر خارش پوست، جوش های سر سیاه، درماتیت و … با استفاده از روغن مورد قابل درمان می باشند. همچنین می توان از پودر این گیاه به صورت مصرف خارجی استفاده نمود.
- درمان چین و چروک پوست: روغن گیاه مورد در از بین بردن چین و چروک های پوست نقش بسیار موثری دارد. به همین منظور روغن مورد را شب به شب روی پوست تمیز گذاشته و با دست آرام ماساژ داده شود.
- درمان اگزما: یکی از مهم ترین خواص روغن مورد برای پوست درمان اگزما می باشد.
خواص روغن مورد برای ابرو
- تقویت و رشد سریع مژه و ابرو
خواص روغن مورد برای سلامتی
- کاهش درد های دوران قاعدگی: روغن مورد به دلیل داشتن ویتامین ث باعث کاهش درد های دوران قاعدگی می گردد. به همین منظور ۷ قطره از روغن را در محل مورد نظر ریخته ماساژ داده تا جذب شود .
- درمان سرماخوردگی: به منظور درمان سرما خوردگی چند قطره از روغن را در ظرف بخور ریخته و بخور آن را بیمار استشمام نماید. یا می توان مقداری پودر مورد را با آب مخلوط نموده و قرقره کرد.
- از بین برنده سلولیت: برای از بین بردن سلولیت پوست ابتدا پوست خود را با دست ماساژ داده پوست گرم شود سپس روغن را استفاده نموده و ۱۰ دقیقه ماساژ داده شود.
- درمان بیماری های عصبی: بیماری های عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون، ام اس، لرزش و سرگیجه
- ضد درد: روغن مورد ضد درد می باشد. به همین منظور به صورت موضعی استفاده گردد.
- درمان التهاب های پوستی نظیر جوش چرکی و زیرپوستی، اگزما ، آکنه و …
- درمان عفونت سینه در کودکان و افراد مسن
- درمان اثرات سوختگی و زخم
- درمان درد های کمر, دیسک و …
- درمان التهاب مخاط بینی
- درمان کننده بواسیر
- رفع بوی بد بدن
- سیاه کردن مو
- ضد عفونی کننده
- ضد افسردگی
- ضد باکتری
طرز تهیه روغن مورد
برای تهیه روغن مورد 50 گرم برگ مورد و 100 سی‌سی عرق مورد نیاز می باشد. ابتدا برگ مورد را در عرق مورد خیسانده سپس با 200 گرم روغن زیتون تصفیه نشده (بودار) حرارت داده سپس آن را صاف نموده و استفاده گردد.
( برای تهیه این روغن، روغن زیتون کهنه یا مانده بهتر است. )
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه مورد
ترکیبات شیمیایی موجود در برگ گیاه مورد عبارتند از: تانن، مواد رزینی و تلخ ، کامفن و 30 درصد اسانس
موارد احتیاطی و منع مصرف
- استفاده بیش از اندازه از روغن مورد باعث از بین رفتن اسانس آن و در نتیجه دفع آن از دستگاه تنفسی می گردد.
- مصرف بیش از حد خوراکی این گیاه موجب استفراغ، اسهال و مسمومیت می گردد.
- استفاده از این گیاه برای زنان باردار توصیه نمی گردد.
در موارد خاصی برخی افراد نسبت به ترکیبات بلفارول موجود در گیاه مورد، حساسیت به صورت خارش و جوش‌های ریز در محل مصرف دارند که در این صورت ضروری است قبل از مصرف جهت تست حساسیت‌زایی، روی پوست بازو که به طرف بدن است، مقدار کمی از بلفارول مالیده و پس از ۲ ساعت در صورت عدم بروز حساسیت (قرمزی و خارش) استفاده شود.
سایر کاربردهای گیاه مورد
- از اسانس مورد در تولید محصولات بهداشتی، مانند صابون و شامپو و فرآورده‌های پوستی، از جمله پماد و کرم و در عطر و ادکلن استفاده می گردد.
- از چوب گیاه مورد زغال فعالی با کیفیت عالی به دست می‌آید. چوب مورد بسیار محکم، قابل ارتجاع و دارای بافت ریز است و از آن در تهیه صنایع دستی، عصا و مبلمان استفاده می گردد.
نکات بیشتر درباره گیاه مورد
- در برخی نقاط جهان از میوه مورد به صورت خام یا پخته، تازه یا خشک استفاده می گردد، همچنین مصرف میوه خشک، به خصوص در خاورمیانه، رایج است.
- از گل‌ها و میوه خشک گیاه مورد برای عطر و مزه در سالاد، سس‌ها و شربت‌ها استفاده می شود.
- با توجه به خاصیت ضد میکروبی قوی اسانس مورد، در بسیاری مواقع برگ مورد به طور جدا و یا مخلوط با گیاهان دیگر، مانند برگ اکالیپتوس، جهت ضدعفونی محیط و یا رفع احتقان (به خصوص در سرماخوردگی و فصول سرد) به شکل بخور استفاده می گردد.
- برگ‌ها معطر، ضد خونریزی و مقوی هستند. به تازگی موادی با خاصیت آنتی‌بیوتیکی از این گیاه استخراج شده است. مواد فعال مورد به طور سریع جذب می‌شود و ظرف 15 دقیقه، ادرار بوی مخصوص و رنگی بنفش پیدا می‌کند.
- آنچه به عنوان مورد در عطاری‌ها عرضه می‌شود، اکثراً برگ و گاه مخلوط با میوه‌های خشک‌شده آن می باشد.
- با توجه به اینکه بیشتر خواص مورد مربوط به عطر آن است و عطر به مرور زمان کم می‌شود، لذا هر چه مورد تازه‌تر باشد، اثرات آن قوی‌تر می باشد.
- نگهداری مورد در حرارت کم و دور از هوا و در ظروف شیشه‌ای یا فلزی سربسته، از تبخیر سریع رایحه آن جلوگیری می نماید.
- میوه‌ها به صورت نوشیدنی اسیدی مصرف می‌شوند.
نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه مورد ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
