آشنایی با گیاه فاخره
گیاه فاخره به نام های دیگری مانند دهان باز، دهان‌گشاد، فاغره، کبابه شکافته، کبابه دهنگشاد و کبابه دهن شکافته معروف است. این گیاه از خانواده ی نارنج بوده و دارای گونه های متفاوت می باشد. به طور کلی این گیاه به صورت درختچه ایی با ارتفاع 10 متری است که دارای برگهای متناوب مرکب، ساقه ی چوبی، تیغدار و زرد رنگ و معطر است. میوه ی آن به اندازه یک نخود بوده که تا نیمه شکافته و داخل آن دانه ی کوچکی مانند فلفل سیاه ولی براق و معطر و خوشبو وجود دارد. این گیاه اغلب در هند می‌روید و در بعضی کشورها خصوصاً چین و تایوان انتشار دارد و میوه ی آن معمولا از هند و آفریقا به ایران وارد می گردد.
نام این گیاه برای اولین بار در کتاب قانون ابن سینا آمده است و همچنین گفته شده که آن را از یکی از بنادر افریقای غربی در موزامبیک آورده اند و به همین دلیل گیاهشناسان قرن دهم هجری آن را با نام ابن سینا ذکر نموده اند.
خواص درمانی گیاه فاخره
طبع گیاه فاخره گرم و خشک می باشد.
- قابض، بادشکن، معرق، محرک،مسهل : ریشه ی این گیاه دارای خواص مذکور می باشد.
- تونیک عالی و اصلاح کننده در دوران لقاهت و سالمندی
- نرم کردن سینه و ضد سرفه : در فیلیپین از خوردن جوشانده پوست درختچه برای تسکین درد سینه استفاده می گردد.
- رفع التهاب گلو : غرغره آن برای رفع التهاب گلو موثر می باشد.در تایوان از جوشانده ی سر شاخه های سبز و جوان گیاه به برای رفع التهاب گلو استفاده می گردد.
- معالجه نزله و قطع ترشحات مخاطی و خونریزی رحمی
- تسکین درد دندان : از پوست له شده و کوبیده درختچه در حفره دندان برای تسکین درد دندان استفاده می کنند.
- تسکین روماتیسم : مخلوط این گیاه با عسل برای تسکین درد روماتیسم مفید می باشد.
- درمان جرب ( جَرَب یا گال یک بیماری انگلی خارش‌دار بوده که از شایعترین بیماریهای پوستی خارش‌دار جهان به حساب می آید.) : از مخلوط گرد پوست میوه با سرکه لوسیون تهیه نموده و برای این مورد استفاده گردد.
- عنوان داروی ضد کرم معده : از میوه ی گیاه استفاده گردد.
- تقویت معده : از گرد دانه های این گیاه استفاده شود.
- اتساع معده، آروغ و نفخ
- رفع سؤهاضمه : از میوه و از پوست درختچه استفاده گردد.
- بهبود بیماریهای گوارشی : این گیاه در بیماری های ضعیف کننده و حالات آتونیک گوارش به صورت محرک عمومی عمل می نماید.
- خنک کننده، ضدعفونی کننده، ضد نزله و زایل کننده بو : از جوشانده سرشاخه های جوان سبز این گیاه استفاده گردد.
- معالجه گزیدگی مار سمی : از جوشانده ریشه این گیاه استفاده گردد.
- معالجه آفتاب زدگی
- معالجه خنازیر : از عصاره ریشه ی این گیاه استفاده گردد.
- معالجه استسقا و کولیک : از برگهای آن به این منظور استفاده شود.
- درمان وبا : درهند از میوه و پوست درختچه به این منظور استفاده می گردد.
- درمان ناراحتیهای طحال : از میوه گیاه که معطر است استفاده گردد.
- درمان لومباگو ( یکی از شایعترین مشکلات پشت، وقوع دردهای عود کننده است که ممکن است به کفل ها یا به یکی از ران ها نیز امتداد یابد.)
- قطع سکسکه : گرد پوست میوه ی این گیاه را با سرکه مخلوط نموده و بصورت حب استفاده گردد.
- قاعده آور
- ضد اسپاسم
- مقوی کبد
- درمان تکرر ادرار
- درمان آب آوردن بدن
- درمان ضعف نیروی جنسی : از پوست میوه نوع z.piperitum استفاده گردد.
- التیام زخم‌های سیفیلیسی و جذام : از گرد ریشه این گیاه استفاده میشود.
- درمان ناراحتیهای ریه و برونش‌ها
- درمان تپش قلب : از جوشانده برگ و دانه های نوع z.gilletii به صورت خوراکی استفاده گردد.
- درمان کمر درد
- درمان ناراحتی های مجاری ادرار و تناسلی و بیماری سیفیلیس ( نوعی بیماری آمیزشی است که از باکتری ترپونما پالیدوم ناشی میشود) : از گرد پوست این گیاه نوع z.gilletii با دانه‌های فلفل سبز استفاده گردد.
- درمان آبله
- درمان سرطان : از پوست ریشه ی این گیاه استفاده گردد.
- درمان گل مژه : گونه piperitum دارای این خاصیت می باشد.
- بوییدن آن برای تقویت دماغ : بوییدن آن برای تقویت دماغ مفید است.
- حشره کش : از گرد این گیاه استفاده گردد.
طریقه تهیه دم کرده گیاه فاخره
1 تا 2 قاشق چای خوری گیاه را در یک فنجان آب جوش ریخته و به مدت 10 تا 15 دقیقه دم نمایید. مقدار خوراک تنتور 2 تا 4 میلی لیتر سه بار در روز
در فارما کوپه دارویی انگلیس 1 تا 2 گرم پوست خشک یا 2 تا 5 میلی گرم تنتور( سه بار در روز) توصیه شده است.
ترکیبات شیمیایی گیاه فاخره
ترکیبات شیمایی موجود در این گیاه عبارتند از : الکالوئیدها، کومارین ها، رزین، تانن ها، اسانس فرار که شامل ال – آلفا – فلاندرن، لینالول و سسکی‌ترپن می باشد و در بازار به روغن سانشو معروف است و در آن کزانتوکسیلین در گونه کزانتوکسین و کزانتوکسینیک اسید یافت میشود. تحقیقات نشان داده است که در حیوانات خونگرم ماده کزانتوکسین نسبتا غیر سمی بوده و مسمومیت ایجاد نمیکند مگر اینکه داخل رگ تزریق شود که در این صورت باعث ایجاد مسمومیت می شود. همچنین اسانس آن خاصیت اسانس اکالیپتوس را دارد.
موارد احتیاطی و منع مصرف
- در افراد گرم مزاج باعث ایجاد سردرد می شود. که البته مصلح آن کافور،نیلوفر،گلاب و روغن بادام می باشد.
- توجه داشته باشید مقدار خوراک فاخره ۸ گرم در روز می باشد.
نکات بیشتر درباره گیاه فاخره
- گیاه فاخره نوع آمریکایی دارد که شبیه فلفل کاین استفاده می شود ولی تاثیر فاخره کندتر است. این گیاه برای بسیاری از بیماری های مزمن مانند روماتیسم و بیماری های پوست مناسب بوده و آثار تحریک کننده گیاه بر دستگاه لنفی ، گردش خون و غشا های مخاطی دارد تا فاخره در درمان کل نگر بسیاری از بیماری های خاص جای مناسبی داشته باشد.
- استفاده از فاخره آمریکایی در همه شناسه های ضعف گردش خون از جمله سرما زدگی ، کرامپ ساق پا، واریس وریدها و زخم های واریسی مناسب است.
- می توان گیاه را به عنوان ضماد محرک در روماتیسم و فیبروزیت به عنوان استعمال خارجی استفاده نمود.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
