آشنایی با گیاه مرزه
گیاه مرزه با نام انگلیسی Summer savoury از گیاهان خانواده نعناع می باشد. این گیاه دارای ارتفاع 40 تا 60 سانتی متر، برگ های کرک دار سبز تیره، گل های بنفش کوچک (در ماه های تیر تا شهریور شکوفا می شود)، شــاخه هاى نازک به رنگ ســبز مایل بــه کبــود می باشد. این گیاه بومی مدیترانه شرقی و جنوب غربی آسیاست.
نامهای دیگر گیاه مرزه در در کتب طب سنتی صعتر، ایشن، اوشن، اویشن شیرازی و به عربی تدع و به ترکی کلکلیک نامیده می شود.
انواع گونه های مرزه
- گونه وحشی Satureja douglasii: این گونه از این گیاه در نواحی آلاسکا و کالیفرنیا به صورت دمنوش مورد استفاده قرار می گیرد.
- گونه وحشی Satureja thymbra: گونه ایی دیگر از این گیاه که در کشورهای خاورمیانه و مدیترانه انتشار دارد و از آن برای ساخت روغن گیاهی استفاده می شود.
خواص درمانی گیاه مرزه
طبع مرزه گرم و خشک می باشد.
خواص درمانی گیاه مرزه برای پوست
- خواص درمانی شگفت انگیز مرزه برای پوست و مو عبارتند از:
جوان سازی پوست صورت: از مهم ترین خواص درمانی شگفت انگیز مرزه برای پوست جوان سازی آن می باشد. این گیاه دارای مقادیر زیادی از آنتی اکسیدان ها، ویتامین C و ویتامین A موجود می باشد که با افزایش کلاژن پوست صورت به رفع چین و چروک آن پرداخته و باعث جوان سازی پوست می گردد. - افزایش رشد مو و تقویت آن: مرزه سرشار از آهن می باشد که در واقع با افزایش تولید گلبول های قرمز خون باعث درمان کم خونی می شود و همچنین با بهبود جریان خون در پوست سر باعث تقویت فولیکول های مو شده و رشد مو ها را افزایش می دهد.
- درمان قارچ ناخن دست و پا: از دیگر خواص درمانی شگفت انگیز مرزه درمان عفونت قارچی ناخن دست و پا می باشد که علت داشتن خواص ضد قارچی این گیاه است. بدین منظور از روغن مرزه استفاده گردد.
از خواص آویشن برای پوست غافل نشوید.
خواص درمانی گیاه مرزه برای سلامتی
خواص درمانی گیاه مرزه برای سلامتی عبارتند از:
- دیابت و قند خون: از مهم ترین خواص درمانی شگفت انگیز مرزه کاهش سطوح قند خون می باشد. وجود مقدار زیادی روغن عصاره‌ای در این گیاه باعث کاهش سطوح قند خون و بهبود تولید انسولین در بدن شده و همچنین باعث کاهش سرعت جذب قند در خون کمک می گردد.
- جلوگیری از سرطان: گیاه مرزه دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی فراوانی مثل ویتامین C و فلاونوئیدهای پلی‌فنولیک مید باشد. وجود این ترکیبات مهم در مرزه باعث ایجاد بهبود سلامت عمومی بدن شده و همچنین به مبارزه علیه رادیکال‌های آزاد پرداخته و از انواع سرطان های روده‌ی بزرگ، سرطان پروستات، و غیره جلوگیری می کند.
- بهبود عملکرد دستگاه ایمنی بدن: از دیگر خواص درمانی شگفت انگیز مرزه بهبود عملکرد دستگاه ایمنی بدن می باشد. این گیاه با داشتن مقادیر زیادی از ویتامین C و ویتامین A باعث حفظ سلامت عمومی بدن و همچنین بهبود عملکرد ایمنی آن می گردد. در واقع وجود این دو ویتامین در گیاه مرزه به مبارزه علیه رادیکال‌های آزاد و افزایش تولید گلبول‌های سفید خون کمک نموده و از بروز انواع مختلفی از بیماری‌ها مانند سرماخوردگی، تب، سرفه، آنفولانزا، و غیره پیشگیری می نماید.
- بهبود فرایند گوارش: در گیاه مرزه مقدار زیادی ویتامین‌های گروه ب، فیبر غذایی و روغن‌های عصاره‌ای وجود دارد که برای متابولیسم (سوخت و ساز) کربوهیدرات، پروتئین، و چربی‌ها بسیار موثر است. وجود فیبر در این گیاه باعث بهبود حرکات روده شده و با افزایش حجم مدفوع باعث دفع بهتر مواد زائد می گردد. به همین علت مرزه برای درمان و کاهش انواع مختلفی از مشکلات گوارشی متل یبوست، گاز معده، نفخ معده، زخم‌های مجاری گوارشی، و … مفید می باشد.
- درمان سرفه‌های شدید: استفاده از گیاه تازه ی مرزه با انگورفرنگی سیاه می تواند سرفه‌های شدید را درمان کند.
- بهبود عملکرد کلیه و کبد: گیاه مرزه دارای خواص ضد عفونی کنندگی می باشد که مصرف آن می تواند باعث بهبود عملکرد کلیه و کبد شود.
- درمان کرم‌های روده: کرم روده از دیگر بیماری های معدوی است که با مصرف دمنوش مرزه به همراه روغن عصاره ای مرزه قابل درمان است.
- درمان کم خونی: وجود ترکیبات تلخ مزه در مرزه باعث درمان و رفع کم خونی می گردد.
- پیشگیری از بیماری قلبی و عروقی: وجود مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم، مس، و منگنز در مرزه باعث پیشگیری از بروز انواع مختلف بیماری های قلبی و عروقی مانند حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی، و … می گردد. مطالعات نشان می دهد مصرف مرزه باعث کلسترول بد را در بدن و افزایش کلسترول خوب می گردد و به همین ترتیب مصرف مرزه باعث کنترل سطح کلسترول را در بدن شده و خطر ابتلا به پیشگیری از بیماری قلبی و عروقی را کاهش می دهد.
- سلامت استخوان‌ها: از دیگر خواص درمانی شگفت انگیز مرزه بهبود وضعیت سلامت استخوان‌ها می باشد. مرزه سرشار از مواد معدنی بسیار مهم از قبیل کلسیم، مس، فسفر، و … می باشد. وجود این مواد معدنی مهم باعث پیشگیری از بروز انواع مختلفی از بیماری های مربوط به استخوان از قبیل پوکی استخوان و …می گردد.
- کاهش فشار خون: پتاسیم زیاد در گیاه مرزه باعث کاهش فشار موجود در عروق خونی و کمک به عبور روان خون از داخل سرخرگ‌ها می‌شود. این کاهش فشار خون از بروز انواع مختلفی مشکلات مربوط به فشار خون پیشگیری می نماید. علاوه بر مای مرز از دمنوش کاسنی استفاده نمایید.
- کنترل و درمان علائم آرتریت: مطالعات مختلف ثابت کرده که گیاه مرزه دارای خواص ضد التهابی بوده و با داشتن روغن‌های عصاره‌ای نظیر تیمول و کارواکرول باعث درمان علائم آرتریت روماتوئیدمی گردد.
- درمان عفونت های ریه و روده: گیاه مرزه دارای موتد شیمیایی همچون تانن، لینانول، برنئول-۱، پینن-ایکس۱، سیمول، و کارواکرول می باشد که باعث درمان عفونت ریه و روده می گردد.
- درمان روماتیسم: درمان روماتیسم از دیگر خواص درمانی شگفت انگیز مرزه به حساب می آید. افرادی که از روماتیسم همراه تب شدید رنج می‌برند می‌توانند از این گیاه بصورت مرهم استفاده نمایند.
- درمان عفونت‌ها و زخم‌های پوستی: یکی از راه های درمان عفونت‌ها و زخم‌های پوستی استفاده از عصاره‌ی الکلی مرزه می باشد.
- درمان لرزش و ورم زنان باردار: به منظور درمان لرزش و ورم زنان باردار از دم کرده‌ی مرزه استفاده گردد.
- تقویت کننده‌ی قوای جنسی: در زمان های گذشته از گیاه مرزه‌ی تابستانی بعنوان دارویی موثر به منظور تقویت قوای جنسی استفاده می شده است.
- سم زدایی بدن: سم زدایی بدن از دیگر درمانی شگفت انگیز مرزه می باشد. در واقع گیاه مرزه خاصیت ادرارآوری داشته که باعث بهبود تولید و دفع ادرار در بدن شده و همچنین این گیاه باعث دفع اسید اوریک، اوره، سموم، آب اضافه و کلسیم از بدن می گردد.
- درمان مشکلات داخلی بدن: مشکلات داخلی بدن مثل درمان احتباس ادرار، اختلالات معده، سرفه، سر درد، کولیک، و انقباض رحم با مصرف دمنوش مرزه قابل درمان می باشد.
- محرک اشتها: ایجاد اشتها از دیگر خواص درمانی شگفت انگیز گیاه مرزه به حساب می آید.
- تسکین درد نیش زنبور: به منظور تسکین درد نیش زنبور مقداری از مرزه‌ی تابستانی بر روی محل گزیدگی گذاشته شود. زیرا که این گیاه دارای روغنی به نام کارواکرول می باشد که خواص ضد اسپاسم، ضد التهابی، و ضد میکروبی را دارد.
- درمان کولیک: گیاه مرزه‌ی تابستانی باعث درمان کولیک می گردد. به همین منظور از روغن و یا دمنوش آن استفاده شود.
- درمان گلو درد: گیاه مرزه باعث رفع و درمان گلو درد خفیف می شود.
- درمان آنفولانزا: از دیگر خواص درمانی شگفت انگیز مرزه درمان آنفولانزا می باشد. گیاه مرزه را با گیاه پای خر، بابونه و شکر ترکیب نموده و میل کنید.
- تنظیم سیکل قاعدگی: وجود آهن و منگنز و ویتامین در گیاه مرزه باعث تنظیم سیکل قاعدگی و همچنین کاهش درد این دوران می گردد.
- رفع تشنگی: گیاه مرزه دارای خاصیت ادرارآوری می باشد که در جهت رفع تشنگی بخصوص در افراد دیابتی موثر کاربرد دارد.
خواص عرق مرزه
عرق گیاه مرزه داراى طبیعت گرم می باشد.
خواص عرق مرزه عبارت است از:
- درمان سوء هاضمه، ترشی معده و همچنین ورم روده و انگل روده
- جلوگیری از اسهال و استفراغ
- درمان کرم معده کودکان و نابودی انگل ها
- مقوى معده
- تســهیل کننــده عمل هضم
- ضد نفخ و مدر
- تقویت نمودن اطفال کم بنیه
- درمان فلج اطفال
- اشتها آور
- [ type=”red”]گیاهان دارویی دیگر که اشتها آور هستند عبارتند از: مریم گلی، کاهو، کاسنی و …
خواص عرق مرزه برای زنان
- تنظیم قاعدگی و خون سازی بدن: عرق مرزه به دلیل داشتن مواد معدنی مهم مانند آهن و منگنز و ویتامین باعث تنظیم قاعدگی و خون سازی بدن می گردد.
- دفع سنگ کلیه و مثانه
طریقه مصرف عرق مرزه
برای مصرف عرق مرزه پس از صرف هر وعده ی غذا، یک فنجان عرق مرزه در یک لیوان آب ریخته و سپس محلول را مصرف می کنیم.
همچنین دارویى به نام تیمیان Thymian وجود دارد که که ترکیبی از مرزه، آویشن، رازیانه و اکالیپتوس بوده و داراى اثر ضد سرفه و خلط آور مى باشد.
مضرات عرق مرزه
مصرف بیش از اندازه عرق مرزه باعث ایجاد التهاب در مخاط شده و همچنین مرزه در برخی موارد باعث ایجاد عوارض در ریه می شود، همچنین در صورت بروز عوارض جانبی برای رفع آن از کمی سرکه استفاده شود.
خواص روغن مرزه
روغن مرزه از روش تقطیر بخار گیاه مرزه بدست می آید. روغن مرزه بی رنگ مایل به زرد و دارای عطر و بوی قوی می باشد.
خواص روغن مرزه عبارتند از:
- درمان بیماری های روماتیسم، آرتروز و نقرس: از مهم ترین خواص روغن مرزه درمان بیماری های روماتیسمی می باشد. این گیاه دارای خواص ضد التهابی است پس به منظور درمان این نوع بیماری ها روغن مرزه و روغن نارگیل را مخلوط نموده و بر روی بدن ماساژ دهید.
- کاهش عفونت سینوس: از مهم ترین خواص روغن مرزه کاهش عفونت سینوس می باشد. این روغن به عنوان یک اکسپکتورانت جهت پاکسازی ریه استفاده می گردد.
- ضد عفونی کننده قوی ضد باکتری و ضد قارچی
- ضد آفتاب طبیعی و دیورتیک طبیعی
- درمان نقرس، حالت تهوع، سر درد
- درمان اسپاسم و گرفتگی
خواص دمنوش مرزه
- پاک سازی و بهبود عملکرد کبد و کلیه ها
- درمان مشکلات گوارشی
- درمان برونشیت و گلودرد
- درمان سردرد
طرز تهیه دمنوش مرزه کوهی:
به منظور تهیه ی دمنوش مرزه ابتدا 2 یا 3 قاشق چای خوری گیاه مرزه خشک شده را در یک فنجان آب جوش ریخته و پس از گذشتن 10 دقیقه دم کشیدن دمنوش مرزه آماده می باشد.
مقدار مصرف دمنوش مرزه یک فنجان در روز می باشد.
خواص مرزه در طب اسلامی
خواص مرزه در طب اسلامی عبارتند از:
- کاهش و درمان التهاب و دردهای استخوانی و مفصلی، روماتیسم و نقرس
- تقویت کننده و تسهیل کننده سیستم گوارشی
- درمان التهاب و بحران تنفسی، آسم
- درمان بیماری های زنانه و قاعده آور
- تقویت کننده سیستم عصبی
- ضد نفخ و بادشکن
- کاهش التهاب شکم
- درمان و رفع اسهال
- تقویت قوای جنسی
- خاصیت ضد انعقادی
- افزایش اشتها
- درمان درد و التهاب قلب
- تسکین دردهای رحم
- درمان یرقان
- ضد آرتریت
- ضد سرطان
- ضد اکسیدان
- معرق
- ادرار آور
- خلط آور
- ضد قارچ
- ضد عفونت
خواص مرزه برای لاغری
خواص مرزه برای لاغری
- لاغری و کاهش وزن: از آن جاییکه مرزه دارای مقدار زیادی فیبر می باشد تستفاده از آن باعث کاهش اشتها شده و در نتیجه لاغری و کاهش وزن را به دنبال دارد. همچنین فیبر موجود در مرزه باعث پاک سازی روده و درمان یبوست شده و ذخیره ی چربی در بدن را کاهش می دهد.
خواص مرزه در بارداری
خانم ها نباید مصرف بیش از حد معمول مرزه در دوران بارداری و شیردهی خطرناک می باشد.
خواص مرزه خشک
- تسکین درد گلو شده
- کاهش نشانه های برونشیت
- خاصیت ضد عفونی
- ضد نفخ
- خلط آور
- ضد روماتیسمی
به منظور داشتن مرزه خشک برگ ها و شاخه های مرزه را روی یک سطح تمیز پهن نموده و در دمای اتاق قرار داده شود. دقت کنید برگ های خشک شده باید از ساقه جدا شده و سپس در یک شیشه ی تمیز و بدون هوا و در هوای خنک، تاریک و خشک نگه داری شود.
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه مرزه
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه مرزه عبارتند از: مرزه حاوی مقادیر بالای ویتامین A، ویتامین C، نیاسین، ویتامین B6، کلسیم، منگنز، منیزیم، پتاسیم، روی و آهن، آنتی اکسیدان ها و ترکیبات فنلی از جمله تیمول
تفاوت مرزه و ترخون
- تفاوت هایی بین مرزه و ترخون وجود دارد. طبع مرزه گرم و خشک می باشد در حالیکه طبع ترخون خیلی گرم و خشک است.
- مرزه گیاهی به رنگ سبز با گل های سفید و بنفش است در حالیکه ترخون به رنگ سبز با گل های زرد رنگ می باشد.
خواص مرزه درمان اسهال، درمان معده درد، گلودرد و برونشیت، درد دندان، سرفه و تقویت قوای جنسی است، خواص ترخون برای درمان معده درد، درمان اسکوربوت و درمان احتباس گاز در روده ها می باشد.
تفاوت مرزه و رزماری
گیاه مرزه دارای برگ های سبز با گل های سفید و بنفش بوده و رزماری دارای برگ های سوزنی همیشه سبز با گل های بنفش می باشد.
- استفاده های آشپزی از مرزه
برگ مرزه، به صورت خشک و یا تازه، می‌تواند در آشپزی مورد استفاده قرار گیرد. - از برگ مرزه تازه می توان به عنوان چاشنی در سالادها و غذاها استفاده نمود.
- از گیاه مرزه برای آماده سازی سوپ و سس‌ها استفاده می شود.
- می‌توان مرزه را برای طعم‌دار کردن گوشت، مرغ و ماهی از مرزه استفاده نمود.
مضرات مرزه
- گیاه مرزه بسیار تند بوده و احتمال ایجاد التهاب دهان و سوزش معده را دارد.
- افرادی که دارای مشکل تنفسی هستند این گیاه را با اعتدال مصرف نمایند.
- مصرف مرزه در زنان باردار با احتیاط مصرف گردد.
- مصرف مرزه در افراد با مشکلات غدد تیروئیدی ممنوع است.
- افرادی که دارای دیابت هستند با نظر پزشک از گیاه مرزه استفاده کنند.
نکات بیشتر درباره گیاه مرزه
- از گیاه مرزه به دلیل طعم معطر و دلپذیری که دارد به عنوان جایگزین نمک در رژیم غذایی کم سدیم استفاده می گردد.
- از کپسول‌های حاوی برگ‌های خشک شده‌ی این گیاه می‌توان استفاده کرد. تاکنون هیچ گونه‌ی عارضه‌ی جانبی یا واکنش ناخوشایندی در اثر استفاده از این داروی گیاهی مشاهده نشده است.
- روغن مرزه دارای عطر بسیار خوبی است که برای تهیه ی لوازم آرایشی مانند عطر ها استفاده می گردد.
- مرزه از کپک مواد غذایی جلوگیری می کند، همچنین خواص درمانی گیاه خوشاریزه نیز باعث جلوگیری از کپک مواد غذایی می گردد.
نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه مرزه ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.گرد آوری و تنظیم : نماگرد
