آشنایی با گیاه شاه پسند
گیاه شاهپسند علفی، چندساله و متعلق به خانواده شاهپسند است که بیش از صد نوع گونه دارد که مدتهاست به ایران وارد شده است .گل های آن کوچک و به رنگ بنفش کمرنگ و به صورت دستجات متراکم روی ساقه گلدهنده قرار می گیرد. برگ های آن بیضوی شکل، کشیده و دارای بریدگی های عمیق که به صورت متقابل روی ساقه قرار گرفته اند که همچنین ساقه های این گیاه مستقیم، زاویه دار، چهارگوش و منشعب بوده و ارتفاعی بین 30 تا 80 سانتیمتر دارد. میوه ی آن فندقی و به رنگ قهوه ای براق است.منشأ رشد آن در نواحی جنوب آسیا، آفریقا و اروپا در حاشیه جاده ها و دشت ها و مزارع بوده ولی در اکثر کشورهای اروپایی هم به صورت خودرو می روید. گیاه شاه پسند را می توان در مناطق شمالی ایران و اطراف تهران، فارس و نواحی جنوب مشاهده نمود.
گیاه شاه پسند دارای دو نوع معمولی و آمریکای جنوبی (به لیمو) موجود است، که درمان نقرس نیز استعمال می شود و در موارد اختلالات هاضمه و نفخ، هیچ چیز بهتر از شاه پسند آمریکایی جنوبی وجود ندارد. در اثر مالش این گیاه بوی مطبوعی در تمام قسمت های این گیاه منتشر شده ولی طعم آن گس و تلخ است و همچنین در خلط آور بوده و برای درمان بیماری های پوستی نیز مفید است.
گیاه شاهپسند در زمان های دور نزد جادوگران بعضی کشورها مورد اهمیت قرار گرفته و آنها معتقد بودند این گیاه شیطان و ارواح پلید را از انسان دور می کند. همچنین در قدیم به نام گیاه صلیب(Herb of the Cross) معروف بوده است زیرا که آن را روی زخم های مسیح ریختند و خونریزی قطع شد و در علم کنونی به داشت خاصیت ضد خونریزی آن پی برده شده است.
در علم قدیم از این گیاه برای معالجه یرقان، گلودرد و بیماری های مربوط به روده ستفاده می شده است و در علم جدید از برگ و سرشاخه های سبز وحشی این گیاه به عنوان دارو استفاده می کنند و تحقیقات اخیر نشان داده که استفاده از عصاره این گیاه در هنگام زایمان و همچنین برخی بیماری های مربوط به زنان، مانند پروستاگلاندین ای-2 اثرات بسیار مطلوبی داشته است. در برخی از کشورها از گیاه شاهپسند در تهیه ی نوشابه های مقوی و انرژی زا استفاده می کنند.
خواص درمانی گیاه شاه پسند
طبع گیاه شاه پسند گرم و خشک است.
شاه پسند برای پوست و مو
- رفع جوش‌های صورت : از دمکرده ی گیاه استفاده شود و با آب آن صورت را شستشو دهید.
- برطرف کردن شوره سر : ۲۰ گرم برگ خشک شاه پسند را با ۴۰ گرم سرکه و ۴۰۰ گرم عرق مورد مخلوط نموده سپس سر را ماساژ دهید.
- سیاه شدن مو : گیاه شاهپسند را پخته سپس موها را با آن ماساژ دهید و بشوئید.
- بهبود زخم ،خراش‌ها و ترک‌های پوست : شاهپسند دارای خواص نرم‌کنندگی است و به درمان ترک‌خوردگی و خراش‌ها و جراحات سطحی کمک می‌کند ، گیاه شاهپسند را بصورت خشک را در یک فنجان کوچک آب جوش ریخته و به مدت 10 دقیقه بجوشانید سپس یک گلوله پنبه را به آن آغشته کرده و روزانه دو تا سه مرتبه روی ترک‌خوردگی و خراش‌های پوستی بمالید.
- درمان ناراحتی های پوستی
شاهپسند برای بیماری های گوارشی
- درمان یبوست : از دمکرده این گیاه استفاده گردد.
- رفع نفخ و احساس سنگینی
- برطرف کردن حالت تهوع و یا استفراغ : یک قاشق غذاخوری از گیاه شاه سند را در یک فنجان آب جوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم نمایید. مصرف این چوشانده روزانه تا 2 فنجان بعد از وعده‌های اصلی می باشد. همچنین می‌توان 2 قطره از روغن گیاهی یا همان افشره‌ی خوراکی این گیاه را با یک قاشق غذاخوری روغن زیتون یا عسل مخلوط نموده و در دهان بگذارید. توصیه می شود این کار را بعد از غذا، یا صبح به صورت ناشتا و یا هر زمانی که به مشکل بر می‌خورید انجام دهید.
- قابض و ضد تشنج
شاهپسند برای بیماری های عصبی
- رفع ناراحتی‌های عصبی: از دمکرده برگ تازه و یا گل شاهپسند استفاده گردد. همچنین گیاه باریجه و خواص بیدمشک هم باعث رفع ناراحتی های عصبی می گردد.
- درمان دردهای عصبی و میگرن
- ضد افسردگی و خستگی اعصاب : بصورت دمکرده میل شود.
- رفع بیخوابی و ایجاد آرامش : 50 گرم برگ و گل شاهپسند را در یک لیتر آب سرد ریخته و تا زمان به جوش آمدن آن صبر کنید .سپس زیر شعله را خاموش کرده و اجازه دهید به مدت 10 دقیقه دم بکشد. این محلول را صاف نموده و میل کنید. توصیه این است که اگر بیخوابی با تب و یا گلو درد همراه باش به مدت یک هفته هر شب یک ساعت قبل از خواب از دمنوش مذکور میل شود . همچنین اگر بیخوابی مربوط به استرس و تنش‌های روحی باشد این دمنوش را یک ساعت قبل از خواب 1 فنجان به مدت 2 تا 3 هفته هر شب میل کنید.
- مقابله با استرس و اضطراب
- رفع خستگی پس از کار : سعی کنید روزانه از حمام شاه پسند استفاده نمایید.مقدار 200 گرم از برگ های این گیاه را در دو لیتر آب ریخته و حرارت دهید تا به جوش آید سپس آن را روی چراغ برداشته و بگذارید به مدت 15 دقیقه دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و در وان حمام بریزید و برای مدت 20 دقیقه در آن دراز بکشید.
دیگر خواص درمانی شاه پسند
- معالجه خنازیر(غده های سختی که در زیر گلو و گردن به وجود می آید.): از ریشه این گیاه استفاده گردد.
- درمان ناراحتی‌های رحم : از دمکرده این گیاه استفاده شود.
- قطع تب مالاریا : از دمکرده این گیاه استفاده گردد.
- تسکین دردها : برگ‌های آن را در سرکه خیسانده و به صورت ضماد استفاده نمایید.
- از بین بردن چاقی موضعی : ۲ گرم گیاه را در ۳۰۰ سی‌سی آب به مدت ۲۰ دقیقه دمکرده هر بار ۱۰۰ سی‌سی قبل از غذا میل شود.
- درمان و تسکین رگ به رگ شدن و دررفتگی اعضا : ۴۰ گرم گیاه را در یک لیتر آب جوشانده و به صورت کمپرس استفاده نمایید.
- از بین بردن نارسائی‌های کبدی
- بهبود عملکرد کبد
- کاهش علائم یائسگی : ۵ گرم گیاه شاه پسند را در ۲۵۰ سی‌سی آب‌جوش به مدت ۱۵ دقیقه دمکرده و با عسل شیرین نموده سپس میل کنید.
- برطرف کردن بوی بد دهان و ایجاد نفس خوشبو :یک قطره روغن گیاهی (افشره‌ی خوراکی) شاهپسند را روی یک حبه قند چکانده و در دهانتان بگذارید.
- درمان آنفلوانزا : گیاه شاه پسند دارای ترکیباتی موثری است که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و با تب و التهاب‌های بدن مقابله نموده و درد گلو را تسکین می بخشد.1.5 گرم گیاه خشک شاهپسند را با 1 فنجان آب جوش به مدت 10 دقیقه دم نموده و به مدت یک هفته روزانه 2 فنجان از این دم کرده نوش جان کنید.
- درمان سرماخوردگی: به منظور درمان سرما خوردگی از جوشانده ی شاه پسند و درمنه استفاده نمایید.
- دفع هلیکوباکترپیلوری : نتایج پژوهش‌های متعدد نشان می‌دهد که عصاره‌ی روغنی یا همان افشره‌ی خوراکی شاه پسند لیمویی به دفع هلیکوباکترپیلوری کمک می‌کند و این باکتری نمی‌تواند در برابر ترکیبات شاه پسند مقاومت کند.
- پادزهر مارگزیدگی : در کشور هندوستان از گیاه شاهپسند در درمان مارگزیدگی استفاده می گردد.
- درمان بیماری جرب و جذام : از جوشانده این گیاه استفاده شود به طوریکه جوشانده را در وان حمام ریخته و با آن استحمام کنید.
- ضدعفونی کردن زخم‌ها : جهت ضد عفونی نمودن زخم ها برگ‌های تازه گیاه شاهپسند را له نموده و به عنوان ضماد روی زخم ها بگذارید.
- درمان و تسکین رماتیسم : دو مشت از گیاه شاهپسند را خرد کنید و در یک فنجان سرکه سیب به مدت 10 دقیقه بجوشانید.سپس این ترکیب را در یک پارچه تمیز پهن کرده و شب‌ها به مدت 15 دقیقه روی قسمت هایی که دچار درد هستند بگذارید که بهتر است این مرهم بصورت گرم استفاده شود. همچنین می توان از ضماد گیاه پرتورو روماتیسم را درمان کرد.
- از بین بردن آب آوردگی بدن:گیاه شاهپسند را با ملاس چغندر میل نمایید.
- ضد کرم
- قاعده آور
- تقویت قلب
- تصفیه ی خون
- عرق آور
- ازدیاد شیر مادر
- دفع کرم معده
- خلط آور
- درمان کمبود ویتامین C
- درمان بیماری زردی
- رفع خونریزی لثه
- درمان سنگ کلیه و مثانه
- درمان ورم مخاط دهان و گلو : از جوشانده گیاه شاهپسند بصورت غرغره استفاده گردد.
- درمان ضرب دیدگی : از کمپرس این گیاه استفاده گردد.
طریقه ی تهیه و مصرف گیاه شاه پسند
طریقه دم کرده گیاه شاه پسند : یک قاشق چایخوری برگ های خشک شده این گیاه را در یک فنجان آب جوش ریخته و برای مدت 10دقیقه دم نموده ،سپس صاف کرده و به مقدار یک فنجان سه بار در روز بنوشید .
ترکیبات شیمیایی گیاه شاه پسند
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه شاهپسند عبارت است از : تانن ،موسیلاژ ، ساپونین ، وربی نالین Verbenalin ، بتاکاروتن و ماده ای تلخ
موارد احتیاطی و منع مصرف
- مصرف روغن این گیاه برای خانم‌های باردار و شیرده ممنوع است.
- مصرف بیش از حد گیاه شاه پسند باعث کاهش ضربان قلب و تحریک روده ها و رحم می گردد.پس بنابراین افرادی که دچار ناراحتی قلبی هستند از مصرف ان پرهیز نمایند.
- کسانی که آسم دارند نباید شاه پسند بخورند.
- مصرف آن برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است.
نکات بیشتر درباره گیاه شاهپسند
- استفاده ی گیاه شاه پسند در مورد بیخوابی که منشأ آن روحی باشد باید به این صورت مصرف گردد: 200 گرم برگ و گل شاهپسند را در یک لیتر آب به مدت 10 دقیقه بجوشانید و محلول را صاف کرده و به آب وان اضافه نموده و در آن استراحت کنید.
- طریقه مصرف شاه پسند معمولی : بیست تا سی گرم از گیاه خشک را در یک لیتر آب دم نموده و روزانه دو تا سه فنجان میل نمایید سپس برای استعمال داخلی یک مشت کوچک از گیاه خشک با یک لیتر آب کافی است در مصرف خارجی (به شکل کمپرس کردن، محلول غرغره، پانسمان ) یک پیمانه گیاه خشک شده در یک لیتر آب به کار برده شود .
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
