قرص کدئین فسفات چیست؟
کدئین یا متیل مرفین یک داروی مخدر ضددرد، ضدسرفه و ضداسهال و بنا بر بسیاری از گزارشها پرمصرفترین داروی جهان است.
موارد و مقدار مصرف
الف) دردهای خفیف یا متوسط
بزرگسالان:
60- 15 میلی گرم خوراکی، هر 6- 4 ساعت.
کودکان بالاتر از یک سال:
mg/kg 5/0 یا mg/m2 15 خوراکی، هر 6- 4 ساعت.
ب) سرفه بدون خلط
بزرگسالان و کودکان بالاتر از 12 سال:
20- 10 میلی گرم خوراکی هر 6- 4 ساعت حداکثر 120 میلی گرم در روز.
کودکان 11- 6 سال:
10- 5 میلی گرم خوراکی هر 6- 4 ساعت حداکثر 60 میلی گرم در روز.
کودکان 6- 2 سال:
mg/kg 1 روزانه در 4 دوز منقسم هر 6- 4 ساعت حداکثر 30 میلی گرم در روز.
مکانیسم اثر
اثر ضد درد: از طریق اثر برگیرنده های اپیوئیدی عمل می کند.
اثر ضد سرفه: کدئین دارای اثر مستقیم مهار کنندگی، روی مرکز رفلکس سرفه می باشد. موارد منع مصرف و احتیاط:
تداخل دارویی
مصرف همزمان با داروهای آنتیکولینرژیک می تواند باعث فلج روده گردد.
مصرف همزمان با آنتی هیستامین ها، باربیتورات ها، بنزودیازپین ها، تضعیفکننده های سیستم اعصاب مرکزی، بیهوش کننده های عمومی، مهار کننده های MAO، شل کننده های عضلانی، ضد دردهای اپیوئیدی، فنوتیازین ها، خواب آورها و ضد افسردگی های سه حلقه ای باعث تشدید اثرات مضعف CNS و تنفسی و همچنین خواب آلودگی و افت فشار خون می شود.
سایمیتیدین باعث افزایش اثرات مضعف CNS و تنفسی ناشی از کدئین می شود.
دیگوگسین، فنی توئین، ریفامپین ممکن است باعث تجمع کدئین و در نتیجه افزایش اثرات آن شوند.
مصرف الکل همراه با کدئین باعث افزایش اثرات مضعف CNS و تنفسی و خواب آلودگی و افت فشار خون ناشی از مصرف دارو می شود.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی ممکن است باعث افزایش آمیلاز و لیپاز شود.
عوارض جانبی
اعصاب مرکزی: گیجی، سرخوشی، سبکی سر، خواب آلودگی، تیرگی حواس.
قلبی- عروقی: برادیکاردی، گرگرفتگی، افت فشار خون.
دستگاه گوارش: یبوست، خشکی دهان، ایلئوس، تهوع و استفراغ.
ادراری- تناسلی: احتباس ادرار.
تنفسی: دپرسیون تنفسی.
پوست: تعریق، خارش.
سایر عوارض: وابستگی فیزیکی.
مسمومیت و درمان
مصرف بیش از حد دارو باعث دپرسیون CNS، دپرسیون تنفسی و میوز (مردمک سوزنی) می شود. سایر اثرات ناشی از مسمومیت عبارت اند از : افت فشار خون، برادیکاردی، هایپوترمی، شوک، آپنه، ایست قلبی- تنفسی، کلاپس قلبی- عروقی، ادم ریوی و تشنج.
جهت درمان، بیمار باید از نظر تنفسی حمایت شده و از آنتاگونیست اپیوئیدها (نالوکسون) جهت برگرداندن اثرات تضعیف تنفسی ناشی از دارو استفاده نمود، (به دلیل طولانی بودن اثرات کدئین و کوتاه اثر بودن نالوکسون، دارو باید به صورت تکراری استفاده گردد). در صورت هوشیاری بیمار و گذشت کمتر از 2 ساعت از مصرف خور اکی دارو می توان با احتیاط از شستشوی معده استفاده نمود. به منظور افزایش دفع دارو می توان از ذغال فعال استفاده کرد.
طی درمان های حمایتی و علامتی (شامل برقراری تنفس و تنظیم مایعات و الکترولیت ها) بیمار باید از نظر پارامترهای آزمایشگاهی، علائم حیاتی و شرایط نورولوژیک تحت پایش قرار گیرد.
مکانیسم اثر:
فارماکوکینتیک
جذب: به خوبی از دستگاه گوارش جذب می شود.
پخش: دارو به طور وسیعی در بدن پخش می یابد. دارو از جفت عبور کرده و همچنین وارد شیر می شود.
متابولیسم: دارو در کبد دِمتیله و یا با گلوکورونیک اسید کونژوگه می شود.
دفع: دارو به صورت های نورکدئین، کدئین آزاد و مورفین کونژوگه وارد ادرار می شود. فارماکوکینتیک:
موارد منع مصرف و احتیاط
موارد منع مصرف: سابقه حساسیت به دارو یا اجزاء فرمولاسیون.
موارد احتیاط: سالمندان، نارسایی کبد، نارسایی کلیه، جراحات مغزی، افزایش فشار داخل جمجمه، افزایش فشار CSF، هایپوتیروئیدی، بیماری آدیسون، الکلیسم حاد، دپرسیون سیستم اعصاب مرکزی، آسم، COPD، دپرسیون تنفسی و شوک.
اشکال دارویی:
Tablet: 30 mg اطلاعات دیگر:
طبقه بندی فارماکولوژیک اپیوئید
طبقه بندی درمانی: ضد درد، ضد سرفه.
طبقه بندی مصرف در بارداری: رده C
ملاحظات اختصاصی
1- کدئین نسبت به مورفین از پتانسیل سوء مصرف کمتری برخوردار است.
2- بیمارانی که نسبت به کدئین وابستگی فیزیکی پیدا کرده اند، در صورت استفاده از آنتاگونیست های اپیوئیدی دچار علائم قطع ناشی از دارو می شوند.
3- مصرف دارو به دلیل به تأخیر انداختن تخلیه معده و افزایش فشار سیستم صفراوی ممکن است باعث اختلال در تصویربرداری کبدی- صفراوی شود.
نکات قابل توصیه به بیمار
1- کدئین ممکن است باعث خواب آلودگی، گیجی، تاری دید شود.
2- دارو باید قبل از بروز درد شدید مصرف گردد.
3- عوارض گوارشی دارو در صورت مصرف آن با شیر کاهش می یابد.
مصرف در سالمندان
در سالمندان به دلیل حساسیت بیشتر نسبت به اثرات درمان و عوارض ناخواسته دارویی، کاهش دوز دارو توصیه می گردد.
مصرف در کودکان
کلیه فرآورده های حاوی کدئین در کودکان ممکن است خطرناک باشد.
مصرف در شیردهی
دارو در شیر ترشح می شود. منافع و مضرات مصرف دارو در شیردهی باید بررسی شود.
گیاهان دارویی خطرناک برای سلامت جنین
دارویی جادویی برای پرشدن مژه ها در کمتر از ۱۵ روز