علل و دلایل یبوست مزمن
یبوست مزمن اجابت مزاج به ندرت یا گذر سخت مدفوع است که چند هفته یا بیشتر طول می‌کشد.
یبوست عموما به عنوان اجابت مزاج کمتر از سه بار در هفته توصیف می‌شود.
با این که یبوست گاه‌به‌گاه بسیار رایج است، برخی افراد یبوست مزمن را تجربه می‌کنند که می‌تواند با توانایی انجام وظایف روزانه آنها تداخل کند. یبوست مزمن می‌تواند باعث شود که فرد بیش از حد کشش دهد تا بتواند اجابت مزاج داشته باشد.
درمان یبوست مزمن تا حدودی به دلیل آن بستگی دارد. با این حال، در برخی موارد، دلیل آن هرگز پیدا نمی‌شود.
علائم یبوست
علائم یبوست مزمن عبارتند از:
– کمتر از سه بار مدفوع در هفته
– مدفوع سخت یا درشت
– کشش به منظور اجابت مزاج
– احساس انسداد در مقعد که مانع اجابت مزاج می‌شود
– احساس آنکه مدفوع کاملا از مقعد شما خالی نشده است
– نیاز به کمک برای خالی کردن مقعد، از جمله استفاده از دست‌ها برای فشار شکم و استفاده از انگشت برای برداشتن مدفوع از مقعد
اگر دو یا چند مورد از این علائم را در سه ماه گذشته تجربه کرده‌اید یبوست باید مزمن محسوب شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر تغییرات بی دلیل و مداومی در عادات اجابت مزاج خود تجربه کردید، باید پزشک شما را ویزیت کند.
دلایل یبوست مزمن
یبوست معمولا زمانی رخ میدهد که مدفوع یا مواد زائد بسیار آرام از طریق مجرای گوارشی حرکت می‌کند یا نمی‌تواند به درستی از مقعد دفع شود، که می‌تواند باعث سفت و خشک شدن مدفوع شود. یبوست مزمن دلایل احتمالی بسیاری دارد.
انسداد کولون یا مقعد
انسداد کولون یا مقعد نیز می‌تواند دفع مدفوع را آرام یا متوقف کند. دلایل آن عبارتند از:
– پارگی کوچک پوست اطراف مقعد (شکاف مقعدی)
– انسداد روده‌ها
– سرطان کولون
– تنگ شدن کولون (تنگی روده)
– سرطان شکمی دیگری که به کولون فشار می‌آورد
– سرطان مقعد
– برآمدگی مقعد از دیواره عقب واژن (رکتوسل)
مشکلات عصبی اطراف کولون و مقعد
مشکلات عصبی می‌توانند بر عصب‌هایی تاثیر بگذارند که باعث می‌شوند عضلات کولون و مقعد منقبض شوند و مدفوع را در روده حرکت دهند. دلایل آن عبارتند از:
– آسیب به عصب‌هایی که عملکرد جسمانی را کنترل می‌کنند (نوروپاتی خودمختار)
– اسکلروز چندگانه
– بیماری پارکینسون
– آسیب نخاع
– سکته
مشکل عضلات درگیر در دفع
ممکن است مشکلات عضلات لگنی درگیر در اجابت مزاج منجر به یبوست مزمن شوند. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:
– ناتوانی در شل کردن عضلات لگنی برای ایجاد امکان اجابت مزاج (آنیموس)
– عضلات لگنی که شل کردن و انقباض را به درستی هماهنگ نمی‌کنند (دیسینرژی)
– تضعیف عضلات لگنی
مشکلاتی که بر هورمون‌های بدن تاثیر می‌گذارند
هورمون‌ها به تعادل مایعات بدن کمک می‌کنند. بیماری‌ها و شرایطی که تعادل هورمون‌ها را برهم می‌زنند می‌توانند منجر به یبوست شوند، از جمله:
– دیابت
– غده پاراتیروئید پرکار (پرکاری پاراتیروئید)
– بارداری
– تیروئید کم‌کار
عوامل ریسک یبوست
عواملی که خطر یبوست مزمن را بالا می‌برند عبارتند از:
– بزرگسال و سن بالا بودن
– زن بودن
– کمبود آب بدن
– خوردن رژیم غذایی بافیبر کم
– فعالیت فیزیکی کم یا بدون فعالیت
– مصرف داروهای خاص از جمله آرام بخش ، داروی درد مواد افیونی، برخی داروهای ضدافسردگی یا داروهای کم کردن فشار خون
– مشکل سلامت روانی از قبیل افسردگی یا ناهنجاری خوراک
عوارض
عوارض یبوست مزمن عبارتند از:
– ورم وریدهای مقعد (هموروئید). کشش به منظور اجابت مزاج ممکن است موجب ورم وریدهای داخل و اطراف مقعد شود.
– پارگی پوست مقعد (شکاف مقعدی). مدفوع بزرگ یا سفت می‌تواند باعث پارگی کوچکی در مقعد شود.
– مدفوعی که قابل خارج شدن نیست (بهم‌فشردگی مدفوع). یبوست مزمن می‌تواند موجب تجمیع مدفوع سفت شده شود که در روده‌ها گیر می‌کند.
– روده‌ای که از مقعد بیرون می‌زند (افتادگی راست‌روده). کشش به منظور اجابت مزاج می‌تواند موجب شود مقدار کوچکی از روده کشش یافته و از مقعد بیرون بزند.
پیشگیری از یبوست
موارد زیر می‌توانند به جلوگیری از یبوست مزمن کمک کنند.
– مقدار زیادی مواد غذایی فیبر-بالا در رژیم غذایی مصرف کنید، از جمله لوبیا، سبزیجات، میوه، غلات کامل، حبوبات و سبوس
– خوردن کمتر مواد غذایی کم-فیبر مانند غذاهای فرآوری شده و محصولات لبنی و گوشتی
– نوشیدن مایعات فراوان
– فعالیت تا حد امکان و تلاش به ورزش منظم
– تلاش در مدیریت استرس
– عدم چشم‌پوشی از تمایل به دفع مدفوع
– تلاش در ایجاد زمانبندی منظم برای اجابت مزاج، بویژه پس از غذا
– مطمئن شوید کودکانی که به تازگی شروع به خوردن غذاهای جامد کرده‌اند مقدار زیادی فیبر در رژیم غذایی خود داشته باشند.
تشخیص یبوست
علاوه بر آزمایش فیزیکی کلی و آزمایش دیجیتال مقعد، پزشکان از آزمایشات و روندهای زیر برای تشخیص یبوست مزمن استفاده می‌کنند و تلاش می‌کنند علت آن را بیابند:
– آزمایش خون. پزشک به دنبال مشکل سیستمیکی از جمله سطح پایین (کم‌کاری تیروئید) یا سطح بالای کلسیم خواهد بود.
– اشعه ایکس. اشعه ایکس می‌تواند به پزشک کمک کند که تعیین کند آیا روده‌ها مسدود هستند و آیا مدفوعی در کولون وجود دارد.
– آزمایش مقعد و پایین‌تر، سیگموئید، کولون (سیگموئیدوسکوپی). در این روند، پزشک لوله انعطاف‌پذیر چراغ‌داری را وارد مقعد می‌کند تا مقعد و قسمت پایین کولون را بررسی کند.
– بررسی مقعد و کل کولون (کولونوسکوپی). این روند تشخیص پزشک را قادر می‌سازد که تمام کولون را با یک لوله انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین بررسی کند.
– ارزیابی عملکرد ماهیچه اسفنکتر مقعد (مانومتری آنورکتال). در این روند، پزشک لوله‌ای باریک و انعطاف‌پذیر را وارد مقعد می‌کند و سپس بادکنک کوچک سر لوله را باد می‌کند. سپس این دستگاه از طریق ماهیچه اسفنکتر به عقب کشیده می‌شود. این روند پزشک را قادر می‌سازد که هماهنگی عضلاتی را که برای اجابت مزاج استفاده می‌کنید، بررسی کند.
– ارزیابی سرعت عضله اسفنکتر مقعدی (آزمایش دفع بادکنک). این آزمایش که اغلب همراه با مانومتری آنورکتال استفاده می‌شود، مقدار زمانی که طول می‌کشد تا بادکنک پر از آب داخل مقعد را به بیرون فشار دهید را اندازه گیری می‌کند.
– ارزیابی نحوه حرکت غذا در کولون (مطالعه حرکت روده بزرگ). دراین روند، ممکن است کپسولی را ببلعید که حاوی نشانگر شفاف دربرابر تابش (رادیوپک) یا دستگاه ضبط بیسیمی باشد. پیشروی کپسول در روده در طول 24 تا 48 ساعت ضبط می‌شود و با اشعه ایکس قابل مشاهده است.
در برخی موارد، ممکن است غذای رادیوکربن-فعالی بخورید و دوربینی خاص پیشروی آن را ضبط خواهد کرد (جرقه‌نگاری). پزشک به علائم اختلال عملکرد عضلات روده و نحوه حرکت غذا در روده شما توجه خواهد کرد.
– تصویر اشعه ایکس مقعد در طول اجابت مزاج (مدفوع‌نگاری). در طول این روند، پزشک خمیر نرمی از باریوم را وارد مقعد شما می‌کند. سپس خمیر باریومی را به عنوان مدفوع دفع می‌کنید. باریوم در اشعه ایکس قابل مشاهده است و دفع و مشکلات عملکرد عضلات و هماهنگی عضلات را نشان خواهد داد.
– مدفوع نگاری MRI. در طول این روند، همانند مدفوع نگاری با باریوم، پزشک ژل کنتراست را وارد مقعد شما می‌کند. سپس ژل را دفع می‌کنید. اسکنر MRI می‌تواند عملکرد عضلات دفع را مشاهده کرده و ارزیابی کند. این آزمایش می‌تواند مشکلاتی که باعث یبوست می‌شوند، از قبیل دفع مقعدی یا رکتوسل، را تشحیص میدهد.
