آشنایی با گیاه اقاقیا
اقاقیا یا آکاسیا با نام علمی (Robinia pseudacacia L) به مجموعه ای از گیاهان از تیره باقلاییان اشاره می کند که دارای 100گونه درختی و درختچه ای مختلف در نقاط مختلف جهان است. گیاه اقاقیا که گونه هایی از آن در ایران موجود است بیشتر بومی شمال آمریکا و مکزیک است و بدلیل داشتن گل‌های سفید و معطر در نقاط بیشتر جهان کاشته می‌شوند.
گیاه اقاقیا به شکل درختی با شاخه‌های چتری و با گل‌هاى سفید و معطر و اصولا با ارتفاع 24 متری در قسمت‌های مختلف جهان یافت می شود. گل‌های گیاه اقاقیا خواص ضد اسپاسم، معطر، ادرارآور، نرم کننده و ملین دارند و به دلیل دارا بودن ترکیبات بنزوآلدهیدی، ضدتومور می باشند. قسمت‌های قابل خوردن این گیاه شامل دانه ها، گل‌ها و ریشه گیاه می باشد.
میوه ی درخت اقاقیا قهوه ای رنگ و به شکل نیام لوبیا و با پوستی صاف که چندین دانه در بر دارد می باشد و همچنین این گیاه داراى ریشه‌هاى عمیق و در دسته ی درختان بسیار مقاوم به خشکى قرار دارد. دانه ها بعد از حرارت دیدن، حالت اسیدی خود را از دست می دهند و قابل خوردن می شوند. رشد گیاه اقاقیا در آب و هوای خشک و آفتابی بوده و خرداد ماه فصل گلدهی آن می باشد. گل‌های گیاه نیز بعد از جوشاندن به صورت مربا قابل استفاده هستند، این گل‌های زیبا بعد از خشک شدن نیز می توانند به عنوان دمنوش استفاده شوند.
گیاه اقاقیا قرن‌ها در موارد مختلفی چون داروها، آشپزی، ابزار و وسایل چوبی به کار رفته است. اقاقیا در تمدن‌هایی مختلفی چون مصریان و قبایل بومی استرالیایی به شکل های مختلفی در غذا و بخش درمان مورد استفاده قرار گرفته است. گل‌های اقاقیا بدلیل انتشار بوی فراوان اقاقیا باعث جذب زنبورهای عسل به سمت آنها می شود زنبورها از شهد این گل‌ها استفاده می کنند و عسل تولید می نمایند. در اروپا این گیاه به علت دارا بودن عطر و بوی فراوان به طور گسترده در صنعت عطرسازی نیز کاربرد دارد.
درخت اقاقیا به راحتی در هر نوع خاکی رشد می کند. بخصوص در مناطقی با آب و هوای معتدل مانند شمال آمریکا، اکثر مناطق اروپا، جنوب آفریقا، ایران، افغانستان، هند، مناطق شرقی آسیا و … به فراوانی یافت می شود. شکوفه های آن در ماه اردیبهشت تا خرداد (می تا ژوئن) نمایان می شوند.
تنه این درخت می تواند تا ۳۰ متر بلند شود. چوب آن درخت محکم است و مقاوم در برابر رطوبت می باشد درنتیجه برای تولید لوازم و اسباب چوبی بسیار مناسب است. برای استفاده این گیاه در عرصه درمانی از گل‌ها، برگ‌ها و ریشه گیاه می توان استفاده نمود.
خواص درمانی گیاه اقاقیا
- درمان بیماری های گوارشی: از گیاه اقاقیا جهت درمان ترش کردن، التهاب معده و سوزش سردل استفاده های زیادی می گردد. افرادی که سوزش سر دل دارند یک فنجان از این دمنوش را بعد از هر وعده غذایی استفاده کنند.
- نرم کننده و ضد اسپاسم: شکوفه های اقاقیا مدر، نرم کننده و ضد اسپاسم می باشد. و از دمنوش یا عصاره این گیاه برای پاکسازی بدن می توان کمک گرفت.
- درمان بیماری های کیسه صفرا: در افرادی که به بیماری های کیسه صفرا مبتلا هستند، گیاه اقاقیا یک پیشنهاد عالی است زیرا این گیاه باعث تحریک جریان صفرا می شود. برای تهیه دمنوش گیاه اقاقیا می توانید یک قاشق چای خوری از گل‌های خشک شده این گیاه را در یک فنجان آب جوشیده شده بریزید و بگذارید برای مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد. برای تحریک ترشح و جریان یافتن صفرا هم دمنوش برگ‌های گیاه اقاقیا مفید می باشد.
- بهبود مشکلات تنفسی: این گیاه در جهت درمان برونشیت، آسم، سرفه و گلودرد بسیار موثر می باشد. چای گرم اقاقیا برای درمان سرفه، گلودرد، برونشیت و آسم مفید است. صمغ اقاقیا به کاهش تحریک و التهاب شهرت دارد. این گیاه حاوی ترکیبی است که در تسکین التهاب غشاء مخاط دهان موثر است. به همین دلیل است که در گذشته از این گیاه برای درمان زخم، زخم دهان و علائم سرماخوردگی استفاده می‌شد. امروزه نیز این گیاه در تولید بسیاری از داروهای مورد استفاده برای سرماخوردگی کاربرد دارد. همچنین می توان از دمنوش روناس استفاده نمود.
- کنترل دیابت: به باور برخی متخصصان مکمل‌های اقاقیا در تنظیم قندخون موثرند. هرچند تاکنون شواهد کلینیکی محدودی در حمایت از این ادعا وجود دارد اما این موضوع بدیهی است که فیبر غذایی نقش مهمی در تنظیم قندخون مبتلایان به دیابت نوع ۲ بازی می‌کند.
- کاهش وزن: صمغ اقاقیا توانایی حفظ وزن بدن در طیف سالم را داشته و به کاهش چربی کلی بدن کمک می‌کند. بعلاوه این گیاه حاوی فیبر رژیمی محلول در آب که با توجه فوائد مصرف خوراکی‌های حاوی فیبر خوراکی به فرد کمک می‌کنند برای مدت زمان بیشتری احساس سیری داشته باشد. به همین دلیل نتایج مطالعات نشان می‌دهد مصرف آدامس اقاقیا به دلیل برخورداری از فیبر در درمان چاقی موثر است. همچنین می توان از خواص بذر کتان برای لاغری شکم استفاده نمود.
- کاهش کلسترول: گیاه اقاقیا دارای فیبر قابل توجهی است و همانند دیگر فیبرهای خوراکی اقاقیا می‌تواند در کاهش کلسترول خون موثر باشد. هرچند مطالعه انجام شده توسط اداره سلامت غذای اروپا حاکی از ارتباط مستقیم بین مصرف این گیاه و سطح کلسترول نیست، اما برخی نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد اضافه کردن فیبر خوراکی به رژیم غذایی به طور قابل توجهی در کاهش کلسترول نقش دارد.
- رفع خستگی: دمنوش خستگی ذهنی را رفع کرده به و فرد احساس آرامش خواهد داد. یک فنجان دمنوش اقاقیا که از ۱۲ گرم گیاه خشک شده در یک فنجان آب جوش تهیه شده باشد برای درمان خستگی های روزمره بالأخص خستگی ذهنی و حالت های عصبی پیشنهاد می شود. این دمنوش باعث احساس آرامش در سیستم عصبی شما می شود. دمنوش ترکیبی گل اقاقیا و گل لیمو نیز در این زمینه مؤثر است.
- بهبود سوختگی: رگ‌های و گل‌های اقاقیا برای درمان سوختگی ها و زخم ها مؤثر است. گل‌های اقاقیا را بچینید و آنها را با ساتور له کنید. این خمیر له شده را روی محل سوختگی قرار دهید و بگذارید برای چند ساعت باقی بماند.
- درمان بیروزن‌زدگی مقعد (در جهت درمان این مورد برگ تازه اقاقیا را به میزان ۵۰ گرم را در یک لیتر آب‌جوش جوشانده و سپس در ظرفی ریخته و در آن میشینند.)
- درمان سیاتیک: برای درمان عرق‌النسا یا سیاتیک، گل شقایق و اقاقیا و بابونه و شقاقل از هر کدام 5 گرم مخلوط کرده در 500 سی‌سی آب جوشانده روزی 3 بار هر بار 2 استکان به مدت 10 روز میل شود.
- جلوگیری از خونریزی: گیاه اقاقیای greggii که در ایالات متحده و مکزیک یافت می‌شود می‌تواند برای متوقف کردن جریان خون در بریدگی‌های عمیق، زخم‌ها و بریدگی‌های سطحی به کار رود. در جراحات تازه ایجاد شده از عصاره برگ و میوه اقاقیا می توان در جهت درمان این مورد استفاده نمود. ریختن دمنوش اقاقیا روی بریدگی‌ها، درمانی موثر است. این ماده برای بند آوردن خونریزی شدید و کشتن باکتری‌های موجود در بریدگی مفید است.
- برای برطرف کردن بی‌حسی و سستی اندام‌ها: استفاده از برگ و خار اقاقیا که در یک لیتر آب جوشانده شده وو سپس بصورت ضماد در محل درد مورد استفاده قرار میگیرد در برطرف کردن بی حسی و سستی اندام ها موثر است
- درمان بیماری های چشمی: گل‌های این گیاه را بعد از حرارت دادن در آب جوش، برای بیماری های چشمی و به صورت موضعی می توان استفاده نمود.
- سلامتی لثه و دندان: مسواک زدن با استفاده از گرد درخت اقاقیا موجب استحکام لثه و پاک نمودن دندان می شود.
- درمان کم خونی: که به این منظور از دم کرده گل اقاقیا استفاده می گردد.
- درمان ورم دهان و حلق: در این مورد بصورت مکیدنی استفاده می گردد.
- سرکوب سرطان: گل‌ها اقاقیا دارای ترکیبات شیمیایی سرکوب کننده تومور هستند.
- سم زدایی: پوسته داخلی درخت و پوسته ریشه اقاقیا برای سم زدایی بدن استفاده می شود.
- کاهش حالت تهوع: تأثیر این گل‌های اعجاب انگیز بر کاهش حالت تهوع، مبارزه با ویروس ها و باکتری ها، تسکین دردها و …. نیز به اثبات رسیده است.
- تسکین دردهای شکستگی
- برطرف نمودن سردردهای مزمن
مواد مغذی و ترکیبات شیمیایی اقاقیا
-
- ترکیب و مقدار مواد شیمیایی دردانه ها، ریشه ها، گل‌ها و تنه گیاه اقاقیا بسیار متفاوت است.
- دانه های خشک شده گیاه سرشار از کلسیم، پروتئین، چربی، فیبر، فسفر، ویتامین ها و مواد معدنی هستند.
- گل‌های گیاه دارای ترکیباتی است که بعد از هیدرولیز تبدیل به کورستین (ماده مؤثر موجود در پوسته پیاز) و شکر می شود.
- پوسته درخت دارای آلبومین، نیشکر، ترکیبات چربی، کولین، آلکالوئیدهای سمی، تانن، صمغ، نشاسته و رزین های غیرفعال است.
- روغنی که از دانه های آن استخراج می شود و اسانسی که از گل‌ها به دست می آید. دارای فیستین، کوئرستین، میریستین و … است.
موارد احتیاطی و منع مصرف
- زنان باردار و شیرده باید در مصرف اقاقیا احتیاط لازم را به عمل آورند و گاهی مصرف زیاد اقاقیا باعث ایجاد مسمومیت شده و ممکن است با استفراغ و اسهال همراه باشد.
- خواص سمی: برخی از انواع اقاقیا دارای مواد شیمیایی سمی هستند که این امر می‌توانند بر توانایی دستگاه گوارش در جذب مواد مغذی، ریزش مو و جلوگیری از رشد شوند. همچنین توصیه می گردد درمورد مصرف اقاقیایی که برای استفاده در غذا فرآوری نشده است با پزشک خود مشورت کنید. اقاقیایی که با آن آشنایی ندارید را مصرف نکنید. برخی از انواع اقاقیا حاوی مواد شیمیایی سمی هستند که می‌توانند باعث ریزش مو، تاثیر بر توانایی دستگاه گوارش در جذب مواد مغذی و جلوگیری از رشد شوند
- تداخل دارویی: اقاقیای senegal با برخی از داروها تداخل دارد. برای مثال، ممکن است از جذب آنتی بیوتیک‌ها جلوگیری کند. بنابراین پیش از مصرف آن حتما با پزشک خود مشورت کنید تا به واکنش حساسیتی یا تداخل دارویی دچار نشوید
نکات بیشتر در مورد اقاقیا
- خوراکی و نوشیدنی: صمغ اقاقیا در بسیاری از خوراکی‌ها به کار می‌رود و معمولا برای آشپزی، نوشیدنی‌ها و دیگر مواد مورد استفاده قرار میگیرد. اما اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از استفاده از اقاقیا به عنوان مکمل با پزشک خود مشورت کنید.
[ type=”green”] این مطلب ممکن است حاوی تمام خواص گیاه اقاقیا نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
