آشنایی با گیاه سیاه دانه
سیاه دانه با نام علمی Nigella sativa از میوه‌ی گیاه گل داری می باشد. این گیاه گل دار از راسته‌ی گل های ساعت (Ranunculales) و تیره‌ی آلالگان (Ranunculaceae) است. این گیاه یکساله دارای گل های آبی و سفیدی به طول ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر می باشد. این گیاه گل دار بومی مناطق جنوب و جنوب غرب آسیا است و همچنین در بخش هایی از ایران مانند اراک و اصفهان انتشار دارد.
نام‌های دیگر سیاه دانه عبارتند از: سیاه تخمه، سیاه فندق، سرنیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شونیز، شونوز و کمون هندی
امامان و پیامبر اکرم درباره ی خواص سیاه دانه بسیار تاکید نموده و فرموده اند:
پیامبر اکرم درباره خواص و فواید درمانی سیاه دانه می فرماید: ما من داء إلا فی الحبه السوداء منه شفاء إلا السام یعنی هیچ بیماری نیست مگر شفای آن در سیاه دانه است جز مرگ.
امام رضا علیه السلام فرمود: در چهل چیز خداوند برکت قرار داده از حبوبات و جمادات هم سیاهدانه را برگزیده است. در سیاهدانه برکت است.
خاصیت درمانی سیاه دانه
طبع سیاه دانه گرم و خشک می باشد.
خاصیت درمانی سیاه دانه برای پوست و مو
- جوانی و زیبایی پوست: یکی از مهم ترین خاصیت درمانی سیاه دانه کمک به داشتن پوستی شاد و زیبا می باشد. به همین منظور می توان از مقداری جوهر سیاه دانه بر روی پوست صورت استفاده نمود. راهکار دیگر آن استفاده ی تخم سیاه دانه با روغن کنجد می باشد.
تهیه ی ماسک: ابتدا سیاه دانه را پودر کرده و با مقداری روغن کنجد ترکیب کنید، ماسک را به مدت 20 دقیقه بر روی پوست گذاشته و سپس پوست را‌ابکشی نمایید. این روند به مدت 2 هفته تکرار شود.
- درمان جوش و لک صورت: بدین منظور از روغن سیاه دانه به شکل موضعی استفاده گردد.
- درمان جوش های چرکی: از دیگر خواص سیاه دانه برای پوست درمان جوش های چرکی می باشد. برای رفع این مشکل 2 قاشق پودر سیاه دانه را با مقداری سرکه ترکیب کرده و بصورا ماسک استفاده گردد.
- جلوگیری از ریزش مو: خواص سیاه دانه به جلوگیری از ریزش مو می پردازد. بدین منظور ودر سیاه دانه و حنا را در روغن سوسن مخلوط نموده و به صورت ضماد استفاده گردد.
- درمان سفیدی مو: وجود ویتامین ها و مواد مغذی ای مانند اسید آمینه، فسفر، منگنز و … در سیاه دانه به تقویت و درمان سفیدی مو می پردازد. همچنین وجود آنتی اکسیدان های قوی به باز تولید رنگدانه های مو که ملانین ها می باشند کمک می نماید. به همین منظور سیاه دانه را با عسل و زیتون ترکیب نموده و استفاده نمایید. همچنین می توان روغن سیاه دانه را به مدت چند دقیقه روی پوست سر ماساژ داد.
خاصیت درمانی سیاه دانه برای سلامتی
- درمان یبوست: یکی از مهم ترین خاصیت درمانی سیاه دانه درمان یبوست می باشد. وجود آهن و پتاسیم در سیاه دانه منجر به رفع یبوست می گردد.
- ضد سرطان: وجود اسیدهای چرب ضروری در سیاه دانه آن را به یک داروی ضد سرطان تبدیل نموده است. تحقیقات در این باره نشان داده که این اسیدهای چرب باعث کاهش 52 درصدی سلول های سرطان زا و تومورهای سرطانی مثل سرطان کولون، پروستات، پانکراس و ریه می گردد.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: روغن سیاه دانه دارای خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی می باشد که می تواند بدن را آلرژی ها و عفونت های سینوسی نجات دهد. همچنین با تقویت سیستم ایمنی بدن به درمان آنفلوآنزا و تب می پردازد. به منظور درمان آنفلوآنزا عسل و روغن سیاه دانه را با هم مخلوط کرده و در یک فنجان آب گرم حل و روزانه میل گردد، برای درمان تب مقداری سیاه دانه را کوبیده و با سکنجبین میل شود.
- درمان زگیل: در طب سنتی از ترکیب سیاه دانه جویده شده با بزاق دهان به درمان زگیل می پرداختند.
- ازدیاد شیر مادر: مصرف سیاه دانه در وعده های غذایی برای خانم های شیرده که شیر آنها کم است و دارای طبع سرد هستند موثر بوده و باعث افزایش شیر آنها می گردد.
- درمان سرگیجه و درد گوش: به منظور تسکین سرگیجه و درد گوش یک قاشق مرباخوری عسل را با چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط نموده و ناشتا، میل گردد. این روند به مدت 11 روز تکرار شود.
- درمان اسهال: از دیگر خواص سیاه دانه درمان اسهال می باشد. به همین منظور یک قاشق غذاخوری سیاه دانه ی پودر شده را با نصف استکان عصاره ی ترتیزک (شاهی) و مقداری گیاه کاسنی زرد مخلوط نموده و بعد از صرف غذا در سه وعده میل شود.
- درمان دیابت نوع 2: سیاه دانه به کاهش میزان قند خون و هموگلوبین گلیکوزیه (HbA1C) می پردازد. همچنین این گیاه قادر به افزایش عملکرد سلول بتا می باشد و مقاومت به انسولین را کم می کند. برای این مورد 2گرم سیاه دانه در روز مصرف گردد.
- ضد تشنج: گیاه سیاه دانه دارای خواص ضد تشنج می باشد. از همین رو به درمان بیماری صرع می پردازد.
- ضد میکروب: علاوه بر سیاه دانه، گیاه چوچ نیز ضد میکروب می باشد.
- درمان فشار خون بالا: مصرف 100 و 200 میلی گرم عصاره سیاه دانه دوبار در روز توصیه می گردد.
- درمان آسم: آزمایشات صورت گرفته بر روی تعدادی از حیوانات مبتلا به آسم نشان دهنده ی اثرات مثبت سیاده دانه برای آسم می باشد. برای نتیجه گیری بهتر عصاره ی سیاه دانه با آویشن استفاده شود.
- درمان سرطان روده بزرگ: روغن سیاه دانه به درمان سرطان روده بزرگ می پردازد. به همین منظور از عصاره ی این گیاه استفاده گردد.
- درمان ناراحتی های کبدی: یکی دیگر از خاصیت درمانی سیاه دانه درمان ناراحتی های کبدی می باشد. به همین منظور مقداری از پودر سیاه دانه را با گیاه آلوئه ورا و عسل مخلوط نموده و به مدت هفت روز یک قاشق مرباخوری از آن بصورت ناشتا میل شود.
- درمان سردرد و میگرن: به منظور رفع سردرد و میگرن می توان از ترکیب سیاه دانه و انیسون استفاده نمود. در ابتدا نصف قاشق سیاه دانه را آسیاب کرده و با نصف قاشق انیسون و سه تکه میخک بکوبید، حال این مخلوط را با یک لیوان شیر جوشانده و پس از سرد شدن میل نمایید. روش درمان دیگر استفاده از روغن سیاه دانه می باشد، این روغن را بر روی گیجگاه و شقیقه بمالید.
- درمان درد کلیه: به منظور بهره از خاصیت درمانی سیاه دانه برای درمان درد کلیه یک استکان سیاه دانه را در یک لیتر آب جوشانده و به مدت یک هفته، صبح ناشتا میل شود.همچنین می توان یک قاشق غذا خوری سیاه دانه را با نصف لیوان روغن زیتون مخلوط کرده و به صورت ضماد استفاده کرد.
روش درمان دیگر: مقداری جعفری را در یک لیوان آب جوشانده و هفت قطره روغن سیاه دانه به آن اضافه گردد، از این معجون صبح و شب یک فنجان میل شود.
[ type=”red”]گیاهان دیگری که در درمان کلیه موثرند عبارتند از: گیاه چوچ(درخت مسواک)، زنجبیل و …- تقویت قوای جنسی: سیاه دانه قوای جنسی را تقویت می نماید. روش درمان: جوهر سیاه دانه به کمر مالیده شود.
- درمان بی اختیاری ادرار: برای درمان بی اختیاری ادرار با سیاه دانه باید ابتدا پوسته تخم مرغ را شسته و با حرارت کم تفت دهید، سپس مقداری سیاه دانه را به آن اضافه نموده و بکوبید تا نرم شود. حال یک قاشق چایخوری از این مخلوط را در یک لیوان شیر ریخته و پس از هم زدن در صبح و شب، به مدت یک هفته میل شود.
- درمان دل پیچه و دردهای روده ای: زیره و نعنا و انیسون از هر کدام به مقدار مساوی جوشانده و سپس هفت قطره روغن سیاه دانه به آن اضافه گردد. حال این مخلوط را با عسل شیرین نموده و میل گردد.
- درمان درد رحم: به منظور تسکین درد رحم از پودر سیاه دانه با عسل استفاده گردد.
خاصیت درمانی سیاه دانه و عسل
- درمان افسردگی: طبع گرم این گیاه باعث درمان افسردگی می شود.
- درمان اضطراب: یک قاشق مرباخوری روغن سیاه دانه را با عسل مخلوط نموده و میل گردد. همچنین می توان از خواص درمانی به دانه برای درمان اضطراب بهره مند شد.
- درمان حساسیت و آسم: وجود ماده ایی در سیاه دانه باعث تولید انتی هیستامین می گردد و به همین علت در درمان حساسیت و آسم موثرند.
- درمان نفخ معده و دل درد: خوردن سیاه دانه و عسل نفغ معده را برطرف می کند، همچنین می توان برای نفخ معده از گیاه گاورس استفاده نمود.
- بهبود بیماری های پوستی( لک و پیسی )
- بهبود دستگاه گوارش و انگل های روده
- درمان تب های بلغمی و سوداوی
- کاهش عوارض شیمی درمانی
- درمان سنگ های کلیه و مثانه
- افزایش دهنده میل جنسی
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- درمان سرماخوردگی
- درمان عفونت های ادراری
- درمان جوش های بلغمی
- رفع مسمومیت خونی
- درمان زخم معده
- نابودی سموم در کبد
- تنظیم سیستم گوارش
- درمان پروستات
- ازدیاد شیر مادر
- جلوگیری از سرطان
- درمان ناباروری
- درمان سردرد
- ادرارآور
خاصیت درمانی روغن سیاه دانه
- تسکین روماتیسم: به منظور تسکین روماتیسم یک فنجان روغن سیاه دانه را گرم نموده و قبل از خواب آن را در محل درد گذاشته و ماساژ داده شود.
- تصفیه کلیه و مجاری ادرار
- کاهش قند خون
- تعادل فشارخون
- بهبود التهاب لثه
- بهبود آرتروز
طرز تهیه سیاه دانه با عسل
به منظور بهره از خاصیت درمانی دو ترکیب عالی و تاثیر گذار سیاه دانه و عسل ابتدا سیاه دانه را آسیاب نموده و سپس به مدت یک ساعت سرکه سیب خیسانده، حال عسل را به ترکیب اضافه کنید. از این معجون صبح ها یک قاشق مرباخوری مصرف گردد.
نکته: بعد از آسیاب کردن سیاه دانه نباید زیاد در معرض هوا قرار گیرد زیرا خواص آن از بین می رود.
نکاتی درباره ی سرماخوردگی با سیاه دانه
افراد مبتلا به سینوزیت بهتر است در فصل پاییز هفته ای یک بار از بخور سیاه دانه استفاده نمایند.
افرادی که بعد از ابتلا به سرماخوردگی دچار عطسه های پی در پی می شوند از جوشانده مخلوط سیاه دانه بو داده با روغن زیتون بصورت ضماد بر روی پیشانی استفاده نمایند.
طرز تهیه دمنوش سیاه دانه
ابتدا به اندازه یک لیوان بزرگ آب را بجوشانید و پس از جوش آمدن آب یک قاشق غذاخوری سیاه دانه را به آن اضافه کرده و به مدت ۲۰ دقیقه بگذارید دم بکشد،در صورت تمایل می توانید از عسل برای شیرین و خوش طعم شدن آن استفاده کنید.
مقدار مصرف سیاه دانه
مقدار مصرف سیاه دانه ۱ یا ۲ قاشق چای خوری روغن سیاه دانه یا ۲ عدد کپسول در روز می باشد.
کپسول های سیاه دانه معمولا محتوی ۱۰۰۰ میلی گرمی هستند.
ترکیبات شیمیایی موجود در سیاه دانه
ترکیبات شیمیایی موجود در سیاه دانه عبارتند از: اسیدهای آمینه، پروتئین ها، کربوهیدرات‌ها، روغن‌های فرار و غیرفرار، آلکالوئیدها، ساپونین و فیبر کربوهیدرات موجود در سیاه دانه عبارتند از: مونوساکارید آرابینوز، گلوکز، رامنوز و زایلوز.
همچنین سیاه دانه دارای کلسیم، آهن، پتاسیم و سدیم می باشد.
موارد احتیاطی و منع مصرف
- مقدار مصرف زیاد سیاه دانه ممکن است موجب بروز درماتیت تماسی شود.( درماتیت تماسی نوعی واکنش آسیب‌زا در برابر آلرژن‌ها یا مواد تحریک‌کننده می باشد که تنها لمس سیاه دانه می‌تواند موجب بروز جوش‌های قرمز همرا با خارش در پوست برخی افراد گردد.) همچنین ممکن است در محل تماس علائمی مثل تاول زدن، درد و حساسیت پوستی به وجود آید.
- استفاده ی بیش از حد از سیاه دانه احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک مانند تورم لب، گلو و صورت می باشد. همچنین سختی در تنفس، احساس سوزن‌سوزن‌شدن در دهان، کهیر، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و گرفتگی های عضلانی شکمی ممکن است رخ دهد.
- مصرف سیاه دانه برای زنان باردار مضر است.
نکات بیشتر درباره سیاه دانه
- از سیاه دانه در شیرینی جات و شربت ها و لیکورها استفاده می گردد و دارای طعمی تلخ می باشد.
- از سیاه دانه به عنوان ادویه در مواد غذایی به خصوص ترشیجات استفاده می گردد.
- در گونه ای از نان پاکستانی معروف به نان پیشاوری از سیاه دانه استفاده می شود.
- سیاهدانه در بسیاری از غذاهای سنتی هند و خاورمیانه استفاده می گردد.
نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
[ type=”green”] در این مطلب ممکن است تمامی خواص گیاه سیاه دانه ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
