فتوای مراجع در مورد رحم اجاره ای
لذت داشتن فرزند برای بسیاری از زوج های ایران یه آرزو تبدیل شده است .اما راه حلهای پزشکی زیادی وجود دارد که می توان به اجاره کردن رحم برای پرورش جنین اشاره کرد .این روش به این طریق است که لقاح مصنوعی انجام می شود و به رحم زن یا رحم که اجاره کرده اند تزریق می شود .که خود این موضوع رحم اجاره ای دارای احکامی است که ما در اینجا به آنها اشاره می کنیم
می توانید با پست راه های محرمیت فرزند خوانده به پدر مادر آشنا بشوید
استفتائات مراجع عظام تقلید در خصوص لقاح مصنوعی
آیت الله خامنه ای
الف ـ آیا لقاح آزمایشگاهی در صورتی که اسپرم و تخمک از زن و شوهر شرعی باشد، جایز است؟
ب ـ بر فرض جواز، آیا جایز است این کار توسط پزشکان اجنبی صورت بگیرد؟ و آیا فرزندی که از این طریق به دنیا می آید ملحق به زن و شوهری است که صاحب اسپرم و تخمک هستند؟
ج ـ بر فرض که عمل مذکور فی‌نفسه جایز نباشد، آیا موردی که نجات زندگی زناشویی متوقف بر آن باشد، از حکم عدم جواز استثنا می‌شود؟
جواب
الف ـ عمل مذکور فی نفسه اشکال ندارد ولی واجب است از مقدمات حرام مانند لمس و نظر اجتناب شود.
ب ـ کودکی که از این طریق متولد می‌شود ملحق به زن و شوهری است که صاحب اسپرم و تخمک هستند.
ج ـ گفته شد که عمل مذکور فی‌نفسه جایز است.
آیت الله سیستانی
پرسش: لقاح مصنوعی از زن و مرد شرعی و گذاردن آن در رحم زن دیگر برای باردار شدن چیست؟
پاسخ: فی حد نفسه اشکال ندارد.
آیت الله سبحانی
هرگاه اسپرم زوج با تخمک زوجه تلقیح شود اما پرورش جنین در رحم اجاره اى قرار گیرد، حکم فرزند چیست؟
فرزند یاد شده از آن زوج و زوجه است که از اسپرم و تخمک آنها متولد شده است ولى نسبت به صاحب رحم اجاره اى احتیاط شود یعنى این فرزند احتیاطاً نمى تواند با صاحب رحم و فرزندان او ازدواج کند.
فتوای مراجع راجع به رحم اجاره ای
شوهرو همسر اسپرم و تخمک دارند ولى رحم قابلیت نگهدارى جنین را ندارد ولذا اسپرم را با تخمک در بیرون تلقیح مى کند و در رحم اجنبیه (رحم اجاره اى) قرار مى دهند اگر این کار با مقدمات حلال صورت گیرد جایز است؟ و آیا فرزند با این سه نفر(صاحب اسپرم، صاحب تخمک، صاحب رحم) محرم است؟
در صورتى که صاحب رحم اجاره اى شوهر نداشته باشد صاحب اسپرم وى را در مدت نگهدارى جنین عقد موقت کند و فرزندِ صاحب اسپرم و تخمک مى باشد و نسبت به صاحبِ رحم باید احتیاط کرد.
آیت الله مکارم شیرازی:
تلقیح اسپرم و تخمک زن و شوهر شرعى در خارج از بدن و جایگزینى آن در رحم همان زن چه حکمى دارد؟ آیا کودک حاصل حلال زاده است؟
این کار ذاتاً اشکالى ندارد; ولى چون معمولاً مستلزم نظر و لمس حرام است، تنها در صورت ضرورت جایز مى باشد. (منظور از ضرورت این است که مثلاً اگر این کار انجام نشود زندگى زناشویى آن مرد و زن مختل، و یا زن گرفتار بیمارى مى شود). و در هر حال فرزند مذکور حلال زاده است.
آیت الله صافی گلپایگانی:
چنانچه ملازم با حرام از قبیل لمس و نظر نباشد فی نفسه مانعی ندارد.
آیت الله خامنه ای:
گاهی بعضی از زوجها به علت عدم تخمک گذاری در زن که وجود آن برای عمل لقاح ضروری است، مجبور به جدایی شده و یا به علت عدم امکان درمان بیماری و بچه دار نشدن، با مشکلات زناشویی و روحی مواجه می شوند، آیا در این صورت جایز است که به روش علمی از تخمک گذاری زن دیگری برای انجام عمل لقاح با نطفه شوهر در خارج از رحم استفاده شود و سپس نطفه لقاح یافته به رحم آن زن منتقل گردد؟
گفته شد که عمل مذکور فی‌نفسه جایز است.
آیت الله سبحانی:
خانمى، تخمک براى بچه دار شدن ندارد، لذا اسپرم شوهرش را با تخمک زن دیگرى بارور مى کنند و در رحم این خانم قرار مى دهند اگر این کار با مقدمات حلال صورت گیرد جایز است؟
هرگاه زنى که اسپرم شوهر با تخمک او تلقیح شده، زن شرعى او باشد و در این صورت تخمک تلقیح شده را در رحم زن اول قرار دهند اشکال ندارد و فرزندى که متولد مى شود براى زن صاحب رحم محرم خواهد بود چون فرزند شوهرش است و اما اگر آن زن زوجه شرعى نباشد چنین تلقیحى جایز نیست.
آیت الله سیستانی:
پرسش: آیا قرار دادن نطفه مرد اجنبی در رحم زن اجنبیه فی نفسه جایز است ؟ آیا این عمل شبیه به زنا نیست ؟
پاسخ: جایز نیست ولی حکم زنا را ندارد.
آیت الله مکارم شیرازی:
خانمى بر اثر تزریق آمپول، از مرد بیگانه‌اى حامله شده، (و به اصطلاح رحم خود را اجاره داده،) و پس از وضع حمل، فرزند را به صاحب نطفه مى‌دهد. حکم این مسأله چیست؟ و فرزند ملحق به کیست؟ و از نظر ارث، چگونه است؟
جواب: تزریق نطفه مرد اجنبى به زن اجنبى حرام است. و بچّه‌اى که از ترکیب این دو نطفه متولّد مى‌شود، حکم فرزند نامشروع دارد. ولى اگر نطفه مردى را با نطفه همسر شرعى‌اش در خارج رحم ترکیب کنند، و در رحم زن دیگرى پرورش یابد، فرزند مشروع و متعلّق به صاحبان نطفه است. ولى این کار جز در موارد ضرورت، اشکال دارد.
حضرت آیه الله العظمی خامنه ای(مد ظله العالی):
این کار فى نفسه اشکال ندارد ولى باید از مقدمات حرام از قبیل نگاه و لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود، به هر حال در صورتى که با این روش کودکى به دنیا بیاید ملحق به شوهر زنى که صاحب رحم است نمىشود بلکه ملحق به صاحب نطفه و به زنى است که صاحب تخمک است.
حکم شرعی رحم اجاره ای چیست؟
این سوال دو صورت دارد:
1. اینکه مراد، اجاره رحم زن، همراه با تخمک اوست. یعنی نطفه مردی را در رحم غیر همسرش تزریق کنند تا وی از این طریق صاحب فرزند گردد.
2. اینکه مراد، آنست که نطفه مرد و تخمک زن را در خارج از رحم مخلوط و به دلیل عدم توانایی زن در بارداری، آن را به رحم زن دیگری تزریق نمایند. که مراجع عظام تقلید، در پاسخ به این سوال، چنین فرموده اند:
حضرت آیه الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
این کار فى نفسه اشکال ندارد ولى باید از مقدمات حرام از قبیل نگاه و لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود، به هر حال در صورتى که با این روش کودکى به دنیا بیاید ملحق به شوهر زنى که صاحب رحم است نمىشود بلکه ملحق به صاحب نطفه و به زنى است که صاحب تخمک است.
حضرت آیه الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
این کار فی نفسه اشکال ندارد.
حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
هر گاه نطفه زن و شوهرى را در خارج از رحم با هم ترکیب کنند، و در رحم شخص ثالثى قرار دهند، این امر ذاتاً جایز است؛ ولى چون غالباً مستلزم نگاه و لمس حرام است، تنها در موارد ضرورت مجاز است.
حضرت آیه الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
چنانچه ملازم با حرام از قبیل لمس و نظر نباشد فی نفسه مانعی ندارد.
آیت الله سبحانی:
هرگاه اسپرم زوج با تخمک زوجه تلقیح شود اما پرورش جنین در رحم اجاره اى قرار گیرد، فرزند یاد شده از آن زوج و زوجه است که از اسپرم و تخمک آنها متولد شده است ولى نسبت به صاحب رحم اجاره اى احتیاط شود یعنى این فرزند احتیاطاً نمى تواند با صاحب رحم و فرزندان او ازدواج کند.
در صورتى که صاحب رحم اجاره اى شوهر نداشته باشد صاحب اسپرم وى را در مدت نگهدارى جنین عقد موقت کند و فرزند صاحب اسپرم و تخمک مى باشد و نسبت به صاحب رحم باید احتیاط کرد.
آیا جایز است از اسپرم غیر همسر (که با تزریق در رحم انجام می‌شود)، باردار شد؟
مراجع تقلید در این باره اختلاف نظر دارند. برخی این عمل را جایز نمی‌دانند، برخی می‌گویند: این عمل به خودی خود اشکال ندارد، ولى باید از مقدمات حرام؛ مانند نگاه، لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود. برخی نیز معتقدند: تنها راه برای جواز این عمل، آن است که مرد موقّتا همسر خود را طلاق دهد و آن زن پس از عدّه به عقد موقّت مرد مورد نظر درآید.
به هر حال، در صورتى که با این روش کودکى به دنیا بیاید ملحق به شوهر آن زن نمىشود، بلکه پدر او، صاحب نطفه و مادرش زنى است که صاحب رحم و تخمک است.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
دفتر حضرت آیه الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
تلقیح زن از طریق نطفه مرد اجنبى فى نفسه اشکال ندارد، ولى باید از مقدمات حرام از قبیل نگاه و لمس حرام و غیر آنها اجتناب شود، به هر حال در صورتى که با این روش کودکى به دنیا بیاید ملحق به شوهر آن زن نمىشود، بلکه ملحق به صاحب نطفه و به زنى است که صاحب رحم و تخمک است.
دفتر حضرت آیه الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
با این روش جایز نیست.
دفتر حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
تنها راه برای استفاده از نطفه مرد بیگانه این است که مرد موقّتا همسر خود را طلاق دهد و آن زن پس از عدّه به عقد موقّت مرد مورد نظر درآید (هر چند اصلا همدیگر را نبینند) سپس نطفه آن مرد را برداشته و در زمان عقد با تخمک زن ترکیب کنند و پس از بخشش باقیمانده مدّت عقد موقّت و تجدید عقد دایم با شوهر سابق، نطفه ترکیب شده را در رحم او بکارند. فرزندی که متولّد می‌شود بر آن مرد و زن محرم است، ولی تنها از آن زن و صاحب نطفه ارث میبرد.
دفتر حضرت آیه الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بطور کلی عمل تلقیح اگر مستلزم نظر یا لمس حرام باشد تکلیفاً حرام است و به نظر اینجانب جواز تلقیح اجنبی به همسر اگر چه بوسیله خود همسر باشد محل اشکال است و در فرضی که انجام شود، فرزند تعلق به مرد صاحب اسپرم دارد و اگر دختر باشد به شوهر شما محرم است؛ چون ربیبه او است و نسبت به خود شما چه پسر باشد یا دختر حکم فرزند را دارد و به شما محرم است.
اجاره دادن رحم از از نظر قانون و مراجع تقلید
آیت الله خامنه ای:
اجاره دادن یا اجاره کردن رحم زن براى تلقیح نطفه مرد اجنبى فى نفسه اشکال ندارد ولى واجب است از مقدمات حرام مانند لمس و نظر اجتناب شود.
استفاده از تخمک زن اجنبى با وجود تخمک ضعیف زوجه براى بارورى فى نفسه منعى ندارد.
رحم اجاره‌ای از نظر قانون
از آنجا که پیدا کردن بانوی مایل به اجاره دادن رحم که مقبول باشد، کار دشواری است، وقتی چنین زنی پیدا شد، دیگر زوجین سعی در پریدن از مراحل مختلف اداری و قانونی می کنند و دوست دارند هر چه زودتر دست به کار شوند و به فرزندشان برسند. اما نباید فراموش کرد که در چنین فعالیت های حساس و سرنوشت سازی، وجود قرارداد قانونی و محضری از نان شب واجب تر است.
قراردادی برای تشخیص اشخاصی که از نظر ژنتیکی با بچه ارتباط دارند، تعیین پدر و مادر قانونی طفل، تعیین تعهدات طرفین و شروطی که مورد توافق قرار گرفته است، دستیابی به قصد مشترک طرفین، برطرف نمودن شبهه زنا در مورد مادر جانشین و مشخص شدن نسب طفل متولد از مادر جانشین، تعهدات و تکالیف طرفین و شرایط ضمن عقد قرارداد و… که باید به شکلِ کامل تنظیم شده و به امضا و تایید طرفین و مراجع ذیصلاح برسد.
اجاره رحم براى بزرگ کردن جنین دیگران
س: اجاره دادن یا اجاره کردن رحم زن براى تلقیح نطفه‌ى مرد اجنبى، چه حکمى دارد؟
ج) عمل مذکور فى نفسه اشکال ندارد ولى واجب است از مقدمات حرام مانند لمس و نظر اجتناب شود.
استفاده از تخمک زن اجنبى با وجود تخمک ضعیف زوجه براى بارورى
س: تخمکهاى زنى ضعیف مى‌باشد و لذا فرزندان ناقص الخلقه‌اى به دنیا مى‌آورد آیا جایز است تخمک زن دومى را در آزمایشگاه با اسپرم شوهر زن اول لقاح دهند و سپس جنین را به رحم زن اول منتقل نمود؟
ج) فى نفسه منعى ندارد.
حکم اجاره کردن رحم محارم
پرسش : اگر زوجین که مشکل باروری دارند نطفه خود را در رحم زن دیگر مثلا خاله زوج پرورش دهند آیا شرعا جائز است؟
پاسخ : در صورتی که نطفه زوجین در خارج از رحم تلقیح شود و سپس به رحم زن دیگری منتقل گردد، این کار ذاتا اشکالی ندارد. ولی با توجه به این که غالباً مستلزم نظر و لمس حرام می باشد جز در موارد ضرورت جایز نیست.
منظور از مادر جانشین
پرسش : جمله (مادر جانشین) در آخر رساله شما که تحت عنوان مسائل مورد ابتلاء عموم است چه معنایی دارد؟
پاسخ : در بعضی مواردی که رحم زن قدرت نگهداری و پرورش جنین را ندارد اسپرم شوهر را با تخمک زن در آزمایشگاه ترکیب می کنند و سپس این نطفه ترکیب شده را به رحم زن دیگری منتقل می کنند به این زن دوم مادر جانشین گفته می شود.
پرسش : رحم بانویى به هر علّت قادر به نگاهدارى جنین نیست و سقط مى کند. با آمیزش نطفه وى و شوهرش در آزمایشگاه و انتقال جنین به رحم زن دیگرى که شوهر ندارد به اصطلاح مادر جانشین و یا مادر قائم مقام نامیده مى شود بچه رشد مى کند و به موقع، متولّد مى شود و برابر قرارداد مزد معیّنى به مادر جانشین داده مى شود تا کودک تحویل زن و شوهر گردد. آیا این امر مى تواند جایز باشد؟
پاسخ : این کار ذاتاً مانع شرعى ندارد ولى مسائل جنبى حرامى از قبیل لمس کردن و نظر کردن در آن موجود است. هرگاه به وسیله محرمى مانند شوهر انجام شود به این صورت که نطفه خود و یکى از دو همسرش را بگیرد و ترکیب و در رحم همسر دیگر ( هرچند عقد موقّتى با او خوانده باشد) کشت کند، مرتکب حرامى نشده و در غیر این صورت براى مجاز بودن این محرمات جنبى باید ملاحظه کرد که آیا این کار ضرورتى پیدا کرده است یا نه؟
انتقال جنین از یک رحم به رحم دیگر
پرسش : اطبا مى توانند جنین را از شکم زنى که نمى تواند آن را در رحم معیوب خود پرورش دهد و سقط مى کند خارج نموده و در رحم سالم زن دیگرى قرار داده که در آن جا به رشد خود ادامه داده تا به طور طبیعى متولّد شود، بفرمایید:
الف) آیا اگر زن دوّم هم همسر شوهر زن اوّل باشد (که نطفه متعلّق به یک شوهر مى شود) این کار جایز است؟
ب) در صورتى که زن دوّم با شوهر زن اوّل بیگانه و اجنبى باشد، آیا این کار جایز مى باشد؟
ج) اگر انجام این کار قبل از ولوج روح یا بعد از ولوج روح فرق دارد، آن را بیان فرمایید؟
پاسخ : در هر سه صورت، انتقالجنین (بعد از انعقاد نطفه) مانعى ندارد، ولى چون معمولا مستلزم نظر و لمس حرام است، تنها در مواردى مجاز مى باشد که ضرورتى وجود داشته باشد.
با دیگر احکام ما در سایت نماگرد در بخش مذهبی احکام دینی آشنا شوید
منبع :هدانا
گردآوری :گروه مذهبی نماگرد
