آشنایی با گیاه کتیرا
کتیرا با نام‌های علمی (Tragacanth) یا (Gum tragacanth) صمغ و شیره گیاهی به نام گون یا علف کتیرا است که مشخصات این گیاه بوته‌ای، تیغ دار، چند ساله و یکساله کوتاه، بالشتکی و به ارتفاع 15ـ10 سانتیمتر می باشد. برگهای مرکب کرکدار آن در انتها نوک‌تیز و راست و برگچه‌ها کشیده گل هایش به رنگ زرد و صورتی که بویی بسیار خوشبو و طعمی تند دارد. گیاه گون دارای بیش از ۲۰۰ گونه بوده و انواع مختلفی دارد که بیشتر در شرق میانه، عراق، ایران و غرب آسیا و به طور کلی در مناطق استپی و کوهستانی رشد میکند. کتیرا یا صمغ گون بر اثر شکافی که به ساقه گون وارد می شود بیرون آمده که پس از مدت کوتاهی خشک میشود و به شکل نوارهای نازک پهن و ضخامت 1 میلی متری بوده و به رنگ سفید تا سفید مایل به زرد کمرنگ بدون بو، بدون طعم می باشد.کتیرا در حرارت 50 درجه به راحتی به پودر تبدیل شده و با افزودن آب به شکل ژل موسیلاژی در می‌آید .
می توان گفت ایران بزرگترین صادرکننده کتیرا در جهان می‌باشد و مهم‌ترین تامین کنندگان کتیرا در جهان به ترتیب ایران، ترکیه و سوریه هستند.
انواع گونه های کتیرا
کتیرای ورقی
نوع ورقی کتیرا از تیغ زدن ساقه به دست می آید که بی‌رنگ یا سفید بوده و بهترین، مرغوب‌ترین و گران‌ترین نوع می باشد.
کتیرای معمولی
کتیرای معمولی شکل لوله یا مدور است که چندان مرغوب نمی باشد.
کتیرای مفتولی
کتیرای مفتولی از فرو بردن سیخ یا میخی در ساقه فراهم می شود.
خواص درمانی گیاه کتیرا
طبع کتیرا گرم و تر می باشد.
خواص کتیرا برای پوست و مو
- تقویت کننده موهای خشک : به این منظور یک قاشق مرباخوری کتیرای زرد را پس از آسیاب کردن با یک استکان آب مخلوط نموده و به مدت ۱ الی ۲ ساعت به حال خود رها نموده تا کاملا آب را جذب کرده و آماده شود حال مقدار یک سر شیشه از شامپویی که به صورت روزانه برای شستشوی سر استفاده می کنید به کتیرای آماده شده اضافه کنید و در حمام سر خود را با مخلوط بدست آمده بشویید.
- تقویت کننده موهای معمولی و چرب : به این منظورمقدار ۲ قاشق سدر را با ۱ قاشق کتیرای آسیاب شده مخلوط و با ۱ لیوان آب هم بزنید به مدت ۱ الی ۲ ساعت به حال خود رها کنید تا کاملا آب را جذب نموده و آماده شود مقدار یک سر شیشه از شامپویی که به صورت روزانه برای شستشوی سر استفاده می کنید به کتیرای آماده شده اضافه کرده و در حمام سر خود را با مخلوط بدست آمده شست و شو کنید.
- درمان شوره سر : کتیرا به عنوان یک شوینده طبیعی و گیاهی برای موها می باشد و همچنین موها را نرم و خوش حالت کرده و از شوره زدن سر جلوگیری می کند.
- رفع لکه های پوستی و کک و مک : کتیرا را با سرکه مخلوط نموده و به صورت ماسک بر روی صورت بگذارید.
خواص کتیرا برای سلامتی
- کمک به هضم غذا : کتیرا به هضم غذا کمک نموده و همچنین در کنترل اسهال مفید می باشد. کتیرا می‌تواند مقدار زیادی آب جذب و از خروج آب بدن جلوگیری کند.علاوه بر این گیاه می توان از گیاه اشنه ایرلندی استفاده نمود.
- تقویت مغز استخوان‌های بدن : از خواص کتیرا در طب سنتی چینی تقویت مغز استخوان‌های بدن می باشد.
- درمان بیماری قند و نفریت
- درمان سرماخوردگی : از کتیرا در فراورده‌های دارویی به عنوان عامل نرم کننده و ضد سرفه استفاده می گردد.
- درمان عفونت دندان ولثه : کتیرا به دلیل داشتن خاصیت چسبندگی در محصولات چسب دندان استفاده می گردد و در درمان عفونت لثه و دندان نقش بسیار مهمی ایفا می کند.
- توانایی مهار رشد تومور : پژوهش‌ها در مورد گیاه گون و کتیرا نشان می‌دهد که این گیاه دارویی سلول‌های ایمنی را از حالت استراحت به اوج فعالیت سوق داده و به این ترتیب می تواند رشد تومورها را مهار نماید.
- درمان لاغری : مصرف کتیرا به همراه بادام شیرین، نشاسته و شکر برای درمان لاغری موثر می باشد.
- ضد سرفه و خلط آور : کتیرا را در اب جوش ریخته و پس از نرم شدن آن را میل کنید.
- مفید روده و معده : کتیرا با روغن کاری روده ها مانع از طولانی شدن زمان توقف مدفوع در روده خواهد شد. به این منظور مقداری کتیرا را در آب به مدت ۱ ساعت خیس نموده و قبل از هر وعده غذایی آن را میل کنید.
- درمان اسهال و سرفه : کتیرا یک آلکالوئید است که به درمان اسهال و سرفه می پردازد. همچنین برای جلوگیری از اسهال می توان از گیاه دارویی چای جنگلی استفاده نمود.
- درمان سوختگی ها : می توان از کتیرا به عنوان پماد در درمان سوختگی ها استفاده نمود.
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- رفع اختلالات دستگاه گوارش و رحم
- مسهل و ضد یبوست : با توجه به اینکه کتیرا مسهل و مقداری ملین می باشد مشکلاتی مانند یبوست را از بین می برد.
- درمان ضعف و ناتوانی جنسی مردان
- مقطع خونریزی سینه و معده : کتیرا را با شیر تازه جوشیده میل کنید.
- نرم کردن سینه و گلو : کتیرا را با عسل مخلوط نموده و به صورت حب استفاده گردد.
- رفع گرمازدگی : کتیرا به عنوان یک خنک‌کننده حرفه‌ای عمل کرده و دمای بدن را کاهش می‌دهد. همچنین این ماده آبریزش بینی کودکان در فصل گرم تابستان را نیز کنترل میکند.
- مسکن درد کلیه و مثانه
- کاش سمیت داورهای سمی
- کاهش خونریزی شدید در زمان قاعدگی
- تنظیم ضربان قلب
- افزایش سایز سینه : کتیرا تأثیر به سزایی در بزرگ شدن سایز سینه دارد. مصرف دوز مشخصی از کتیرا به صورت روزانه به افزایش سایز سینه در زنان کمک می نماید.
- درمان بی اختیاری ادرار
طریقه تهیه ژل کتیرا
به این منظور مقدار ۵ گرم کتیرا را به همراه یک لیوان آب جوش مخلوط کرده تا کاملا آب آن جذب و سفت شود سپس در مرحله بعدی ژل بدست آمده را پس از خنک شدن در ظرفی ریخته و استفاده نمایید.
ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه کتیرا
کتیرا دارای آب، مواد معدنی و نشاسته می باشد.کتیرا همچنین دارای تراگاکانتینکه است که جسمی محلول بوده و از سه مولکول اسید گلوکورونیک و یک مولکول آرابینوز تشکیل میشود. صمغ کتیرا، حاوی مقادیری سولز و پروتئین نیز است. از دیگر خواص کتیرا باسورین بودن آن است. (باسورین به جسمی گفته میشود که در آب به خصوص در آب سرد غیر محلول ولی به خوبی در آن متورم میشود).
کاربرد های دیگر کتیرا
- از کتیرا در نوشیدنی ها، پنیرهای فراوری شده، سالاد، سس گوجه فرنگی و پودینگ استفاده می گردد.
- از کتیرا در زمینه مواد غذایی به عنوان تثبیت کننده ها و افزودنی ها و امولسیفایرها استفاده شده و همچنین به عنوان قوام انواع شیرینی ها، بستنی و غیره نیز استفاده می گردد.
- کتیرا به عنوان یک عامل غلظت دهنده در آماده سازی انواع رنگ ها برای چاپ پارچه، رنگ های نساجی، در ساخت چسب، رنگ های بر پایه آب استفاده می شود.
- از کتیرا به عنوان چسباننده سنتی استفاده می گردد.
- در ساخت پاستل ( وسیله ایی برای هنرمندان) استفاده می شود.
- از کتیرا به عنوان چسب در صنعت کاغذ سازی استفاده می شود.
- در صنعت لوازم آرایشی و به عنوان یک ماده در محیط کشت آزمایشگاهی استفاده می گردد.
نکات بیشتر درباره گیاه کتیرا
- ژل تهیه شده از کتیرا و آب ممکن است پس از مدتی خراب شود، بنابراین بهتر است آن را دور از گرما نگهداری نموده و همواره در زمان مصرف به صورت تازه تهیه نمایید و همچنین اگر پمپ خالی در دسترس دارید که قبلا از ژل کتیرا پر بوده و حالا خالی شده است ژل تهیه شده را داخل پمپ ریخته و استفاده کنید تا هوای کمتری به آن رسیده و در نتیجه مدت زمان بیشتری بتوان ار آن نگهداری و استفاده کرد .
- در هنگام خرید کتیرا به تمیزی و رنگ شفاف آن دقت کنید این رنگ هر چه سفید تر و شفاف تر باشد از نظر قیمت گران تر بوده و دارای کیفیت بالاتری می باشد.
- هر چه مقدار آب بیش تری به کتیرا اضافه شود، محلول به دست آمده دارای غلظت کم تری خواهد شد.
[ type=”green”]ممکن است در این مطلب تمامی خواص گیاه کتیرا ذکر نشده نباشد، در صورتی که در خانواده شما یا محل زندگی شما از این گیاه برای موارد دیگری استفاده می شود آن مورد را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا پس از بررسی به مطلب اضافه شود.نکته قابل توجه : گیاهان دارویی همواره در سلامتی انسان نقش بسیاری داشته اند اما مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرات و عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. ذکر این نکته ضروری است که مطالب درج شده در این بخش از سایت نماگرد صرفا جنبه ی اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی نسبت به گیاهان دارویی داشته و بهتر است قبل از استفاده از هرگونه گیاهان دارویی حتما با پزشک مربوطه مشورت گردد.
گرد آوری و تنظیم : نماگرد
